صُلح در ادبیات قدیم پارسی از جهت لغوی به معنای آشتی و نیز در مقابل حرب و جنگ آمده است. در دوران معاصر، مفهوم صلح گسترش یافته و با تفکرهای شرق آسیایی و اسلامی و تفکرات مسیحی که صلح درونی را معرفی کرده‌اند، آمیخته شده‌است. در این مفهوم صلح شرایطی آرام، بی‌دغدغه و خالی از تشویش، کشمکش و ستیز است. صلح، یک آرمان جهانی تلقی می‌شود. صلح یک مفهوم مطلق نیست و می‌تواند بسته به دیدگاه دینی و فرهنگی تعریف متفاوتی داشته باشد؛ به همین ترتیب از جنبه‌های مختلفی می‌توان صلح را مطالعه کرد؛ شامل مسائل مربوط به جنگ، خلع سلاح و کنترل تسلیحات نظامی و سایر موضوعات. با این وجود، غلبه بر آرامش و جهانی عاری از خشونت وجنگ وخونریزی است. 32 سال پیش در چنین روزی، 21 سپتامبر 1981( 30 شهریور 1361)، همزمان با بازگشایی جلسه عمومی سازمان ملل متحد به عنوان " روز جهانی صلح" برگزیده شد. این تاریخ در پنجاهمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب گردید و بر اساس قطعنامه 36/67 مورخ 30 نوامبر 1981، سومین سه شنبه سپتامبر؛ روزبازگشایی جلسات عادی مجمع عمومی بعنوان "روز جهانی صلح" انتخاب شده است.(1)
21 سپتامبر برابر با 30 شهریور، " روز جهانی صلح" است. در روزگاری، صحبت از صلح جهانی است که خشونت و جنگ-ترور و تروریسم- فقر و مهاجرت- بی خانمانی و آوارگی- استبداد و خودکامگی بسیاری از دولتها و حکومتها- انحصار طلبی و سلب آزادی های مدنی و حقوق شهروندی- نقض مکرر و مستمر حقوق بشر و نهادینه شدنِ آن در بسیاری از مناطق جهان، شورش ها و اختلافات مذهبی و قومی- وضعیتِ تاسف بار کودکان کار و زنان بدون سرپرست و نقض مکرر حقوق کودکان و زنان در جهان- نقض مستمرحریم خصوصی افراد توسط نهادها و سازمان های دولتی، نظامی و حکومتی- رشد روزافزونِ نظام های دادرسی غیرعادلانه و ناقضِ عدالت و صلح بشری و جوامع انسانی- افزایش روزافزون زندانیان سیاسی و عدم تعریف و تبیین نظام حقوقی جرم سیاسی در بسیاری از کشورها- سرکوب خبرنگاران، روزنامه نگاران،حقوقدانان و روشنفکران به بهانۀ انتقاد و مخالفت با نظامهای انحصار طلب و غیر همسو با مردم- تروریسم پنهان (2) و تحریم های بین المللی دارویی، بهداشتی، غذائی و پزشکی علیه بسیاری از کشورها، برخلاف منشور ملل متحد، میثاق های بین المللی و تعهدات بین المللی دولتها و مقررات مربوط به حقوق بین الملل- بمب گزاری های مستمر و گسترده در مراکز عمومی و دولتی و تخریب اموال عمومی و مردمی-ایجاد فضای رعب و وحشت و سرکوب و جرم و جنایت در کشورهای مختلف و به ویژه، در جهان سوم- کم رنگ شدنِ روزافزون صلح و عدالت جهانی و بین المللی و اخطارها و هشدارهای سازمان های بین المللی، حقوق بشری و حقوقدانان و کارشناسان بین المللی در این باره؛ همه و همه بیانگر فاصله و نشانه های نگران کننده بین وضعیت موجود و تاسف بار کشورها و جهان و وضعیتِ مطلوب و عدالت خواه و صلح جوی جهانی است و خود، زنگ خطری بر وضعیت مزبور و لزوم برون رفت از بحران ها و نابهنجاری های سیاسی و حقوقی داخلی و بین المللی کشورها و تلاش نهادین و فراگیر برای حرکت در مسیر " صلح و عدالت پایدار و جهانی" است، آنگونه که زیبندۀ این روز بعنوان " روز جهانی صلح " باشد.
انسانها و جوامع، ذاتاً صلح طلب و آرامش خواهند، لکن منویات سودجویانه و منافع خودخواهانه بسیاری از افراد و مافیای قدرت، ثروت و سیاست و دولتها، حکومتها و قومیت های ملی و مذهبی و مطامع کشورهای بزرگ و ذینفع در اختلافات و جنگهای منطقه ای مانع از ظهور و تحقق و تثبیت این صلح استوار و قراردادن مردم در آرامش و عدالت و صلح منطقه ای و جهانی می باشد. ظهور و بروز جنگ های گسترده قبیله ای، قومی، مذهبی، منطقه ای و جهانی از بدو تاریخ تاکنون، بویژه؛ آثار زیانبار جنگ های جهانی اول و دوم، جنگ های تاسف بار کشورهای خاورمیانه، شورش ها و انقلابات گسترده و متعدد جهانی و حاکمیت تنش های مستمر و مداوم منطقه ای و جهانی، همه و همه، ضرورت تشکیل و تاسیس " نظام حقوقی صلح پایدار و جهانی" را ضروری و مُسلم نموده و می نماید.گرچه، جامعه ملل در این راه ناکام ماند و سازمان ملل متحد، با هدف تثبیت و توسعه صلح در جهان تتشکیل شد و قطعنامه های متعددی در باره صلح تصویب نمود و با موفقیت های محدود و موردی نیز همراه بوده است، لکن، ضرورت وجود و تحقق نهاد مزبور و باور به صلح واقعی و حقیقی در جهان، هیچگاه مورد انکار ملل و تمدن های مختلف ، خصوصاً در قرون اخیر واقع، نگردیده است و همواره، از آن بعنوان ضرورتی بنیادین و اساسی در حقوق بین الملل و روابط بین الملل یاد شده است.(3)
مردم و زنان و کودکان شایسته آرامش و برخورداری از صلح و عدالت جهانی و پرهیز از هرگونه بی احترامی، بی مهری و خشونت و تحقق مدارای ملی و جهانی در این رابطه بوده و کشورها و دولتها باید نسبت به نقض حقوق آنها و نقض صلح آنان پاسخگو بوده و کشورهای منطقه ای و جهانی باید در راستای اعمال متخلفانه بین المللی خویش، پذیرای مسئولیت بین المللی دولتهای مربوطه خویش و پاسخ به افکار عمومی ملی و جهانی باشند.(4) ظهور و بروز صلح جهانی، مبتنی بر حُسن نیت، مدارا و احترام به حقوق و منافع متقابل دولتها و ملت ها در چهارچوب منشور ملل متحد، قوانین و الزامات حقوقی و بین المللی و حقوق بشری و نیز اجماع نظر دولتها و کشورها در جهت نهادین کردنِ صلح جهانی و پرهیز از انحصار طلبی ها و افراطی خواهی های بلاوجه و غیرمسئولانه و احترام به صلح پایدار جهانی است، والا؛ ماحصل صحبت؛ تکرار مکررات خواهد بود...!!!
در همین ارتباط، ضروری است ضمن حذف عینی و عملی نهادهای تبعیض آمیز مقرر در منشور ملل متحد و روابط بین الملل مانند حق وتوی دولتهای مربوطه در سازمان ملل- رفع حضور بلاوجه دولتهای بزرگ در کشورها و حریم ملی و بین الملل دولتهای مختلف و نقض آشکار حاکمیت سیاسی و بین المللی آنها- رفع فوری حصر و آزادی زندانیان سیاسی و مخالفان دولتها و حکومت ها در کشورهای مختلف- احترام به قوانین اساسی کسورها و حقوق اساسی مردم و احترام به آزادی های مشروع و مدنی آنها- رفع آثار استعمار و استثمار ملی و بین المللی دولتها و پرهیز از بیگاری و تجاوز به منافع ملی و مردمی کشورها از سوی برخی از کشورهای قدرتمند و منفعت طلب و نیز تقبیح و ممنوعیت رسمی ، ملی و بین المللی هرگونه جنگ، خشونت، شورش، سرکوب، ارعاب و شکنجه در قوانین ملی کشورها و بین المللی دولتها و جهان تعریف، تبیین و تثبیت گشته و با اصلاح نظام صلاحیت و تقویت دادگاه کیفری بین المللی و تعقیب حقوقی و بین المللی جنایتکاران جنگی و جنایت کاران علیه بشریت و صلح جهانی و نیز تاسیس " سازمان جهانی صلح " و تخصیص "جایزه مدارا و صلح جهانی" به کشورها، دولتها و اشخاص حقیقی و حقوقیِ پیشرو در تحقق اهداف مزبور، در جهت نیل به مراتب یاد شده و نهادینه کردنِ صلح پایدار جهانی از سوی تمامی دولتها و ملت ها اقدام کرد.
پی نوشت ها :
- 1- ویکی پدیا، دانشنامه آزاد و قطعنامه قطعنامه36/67 مورخ 30 نوامبر 1981 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
- 2- محمد رضا زمانی درمزاری( فرهنگ)، تروریسم پنهان ؛ مسئولیت بین المللی دولت آمریکا در تحریم داروئی و پزشکی ایران، موسسه حقوقی و بین المللی زمانی، واحد مطالعات حقوق سلامت و حقوق بین الملل، 1392
- 3- محمد رضا زمانی درمزاری( فرهنگ).حقوق بشر و حقوق بین الملل، موسسه حقوقی و بین المللی زمانی، واحد مطالعات حقوق بشر و حقوق بین الملل، 1391
- 4- کمیسون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد ، کنوانسیون مسئولیت بین المللی دولتها، ، ترجمه علیرضا ابراهیم گل، انتشارات شهر دانش، چاپ سوم، 1390
محمد رضا زمانی درمزاری( فرهنگ) ، وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
واحد مطالعات حقوق بشر و حقوق بین الملل موسسه حقوقی و بین المللی زمانی
Email : zamani.i.l.institute@gmail.com