در خبرها آمده بود که چندی پیش، اعضای شورای شهر تهران تصمیمات مهمی درباره توسعه و ساخت مساجد در سطح مناطق و محلات شهر تهران گرفتند. بر این اساس قرار شد تا کمیسیون‌های برنامه و بودجه، عمرانی، معماری و فرهنگی طی 3ماه آینده کار ساخت مساجد در سطح شهر تهران را جزء اولویت‌های کاری خود قرار دهند.
همچنین قرارشد هر 6ماه یک‌بار در جلسات کارشناسی شورای شهر، کار ساخت مساجد در شهرتهران مورد پیگیری قرار گیرد و از نحوه پیشرفت مسجدسازی در پایتخت گزارشی به شورای شهر ارائه شود.
هدف رویکرد حاکم بر این نوشتار کوتاه نه مخالفت با اصل ماجرا یعنی ساخت مسجد بلکه کمک به مدیریت شهری جهت اتخاذ تصمیماتی بر بر پایه های کارشناسی بیشتر بیشتر است.
نگارنده این سطور بیش از یک دهه در ایران و کشورهای همسایه برای نهادهای داخلی و بین المللی به ارزیابی تأثیرات اجتماعی -همان پیوست اجتماعی فرهنگی- پروژه های شهری و اقدامات توسعه ای پرداخته است. اما لازم است تا این چنین تصمیماتی از فیلترهای کارشناسی لازم عبور کند.
کلماتی همچون نهضت در جای خود می تواند کلماتی ارزشمند باشند ولی نگارنده این سطور هر جا در سطوح مدیریتی چنین کلماتی را شنیده و بعد اقدامات شتابزده مربوط به آنرا در سطح شهر کرده دیده است صرفا نگران شده است.
معمولا اقداماتی که بعد از این چنین تصمیماتی به منصه ظهور رسیده است اقداماتی عجولانه و شتابزده و فاقد پیوست های اجتماعی، فرهنگی یا اثرسنجی های مناسبی بوده اند. به همین دلیل نتیجه آنکه همیشه به تدریج اصل ماجرا که موضوعی پسندیده است زیر سوال رفته است.
مسأله آن است که مگر شهردار محترم تهران به ویژه در چهار سال گذشته مسجدسازی نکرده اند؟ چرا نخست روند مسجدسازی در شهر تهران تا بدین مرحله از کار ارزیابی اجتماعی - فرهنگی نمی شود؟
تحقیقات پراکنده نگارنده این سطور نشان می دهد که عجله در ساخت مساجد در برخی از محلات شهر تهران موجب بروز و رشد تضادهای اجتماعی، قومی و مذهبی بوده است و یا در برخی محلات مساجدی با نماهای بسیار زیبا (و البته بودجه زیاد) ساخته شده است اما در بیشتر مواقع خالی از نمازگزارند. معمولا گام اول ارزیابی تأثیر اجتماعی، برآورد نیاز اجتماع محلی به آن پروژه شهری است.
آیا برای آغاز یا تداوم نهضت مسجد سازی در سطح محلات و مناطق تهران نیاز سنجی شده است؟ کدام محلات شهر تهران ساخت مسجد را جزو نیازهای خود عنوان کرده اند؟ آیا ظرفیت مساجد فعلی شهر تهران تکمیل شده است؟ آیا لازم نیست تا ابتدا اقداماتی فرهنگی جهت تقویت « فرهنگ نماز جماعت» صورت گیرد و در صورت کمبود فضای مساجد فعلی، به توسعه چنین فضاهایی پرداخته شود؟ جالب آنکه در این خبر آمده است که کمیسیون‌های برنامه و بودجه، عمرانی، معماری و فرهنگی طی 3ماه آینده کار ساخت مساجد در سطح شهر تهران را جزء اولویت‌های کاری خود قرار دهند.
مسأله آن است که طبق ابلاغیه شهردار محترم تهران "باید برای همه پروژه های شهری پیوست اجتماعی فرهنگی تهیه شود". لازم است بگویم که ارزیابی تأثیرات اجتماعی نه تنها شامل پروژه ها بلکه شامل هر نوع تصمیم، سیاست و خط مشی هم می شود. آیا قید 3ماه ، دلیل بر همان تعجیل پیش گفته نیست؟
ارزیابی اجتماعی - فرهنگی همین تصمیم یعنی تداوم نهضت مسجدسازی حداقل 6ماه زمان نیاز دارد. چگونه قرار است که در 3ماه هم نیازسنجی از محلات صورت گیرد یعنی اینکه کدام محلات نیاز به مسجد دارند، هم آثار اجتماعی و فرهنگی مکان یابی مساجد انجام شود یعنی مسجد در جایی ساخته نشود که پس از بهره برداری تضادهای اجتماعی بروز نماید و هم اصل ماجرا یعنی مرحله ساخت پروژه تحقق یابد؟
امیدوارم شورای چهارم در آغاز فعالیت های خود از تصمیمات شتابزده پرهیز نماید؛ به ویژه آنکه می دانم رئیس محترم شورا نگاه مثبتی به تهیه پیوست های اجتماعی و فرهنگی دارند.
* جامعه شناس
47232