کعبه از قدیمی ترین نشانه های الهی است که نام و القابش 17 بار در قرآن آمده و از زمان حضرت ابراهیم مناسک حج گرد آن شکل گرفته است. به بهانه ایام حج و حضور زائران در مکه نگاهی می کنیم به حوادث اتفاق افتاده در پیرامون کعبه، تاریخ تخریب ها و بازسازی ها و ابعاد این خانه ساده اما زیبا که مصداق زیبایی در ساگی است.
زمان ساخت اولین بنای کعبه
طبق محاسبات اولین بار در 1892 قبل از میلاد حضرت مسیح، حضرت ابراهیم و پسرش اسماعیل، خانه خدا را بنا کردند. از آن تاریخ تا کنون، در مجموع حدود 10 بار کعبه بازسازی اساسی شده است. مثلا در زمان قصی بن کلاب، جد پنجم پیامبر، کعبه دارای سقف شد و شمایلی شبیه شمایل عصر بعثت پیدا کرد.
حمله سپاه ابرهه به کعبه
52 سال قبل از هجرت، سپاه ابرهه، حاکم یمن برای تخریب کعبه راهی مکه شد. اما در نزدیک مکه با هجوم پرندگان و بر اثر پرتاب سنگ ریزه های این پرندگان، این حمله خنثی شد. چون سپاه ابرهه چند فیل داشت، به آن سال عام الفیل یعنی سال فیل می گفتند. پیامبر نیز در همین سال به دنیا آمد.
تولد حضرت علی در خانه کعبه
23 سال قبل از هجرت، فاطمه بنت اسد همسر ابوطالب که درد وضع حمل دارد به کعبه پناه می برد. رکن یمانی شکافته می شود و فاطمه بنت اسد داخل خانه کعبه می شود و امام علی علیه السلام در کعبه به دنیا می آید.
تخریب کعبه با سیل
18 سال قبل از هجرت، سیل کعبه را خراب کرد و قبایل قریش، آن را بازسازی کردند. در زمان نصب حجر الاسود بین آنها اختلاف افتاد چون هر قبیله ایی می خواست این افتخار نصیب خودش شود. با تدبیر حضرت محمد که 35 سال بیشتر ندارد، حجر الاسود روی پارچه ایی قرار گرفت، هر کدام از بزرگان قبایل گوشه پارچه را گرفتند و آن را کنار خانه کعبه بردند. و خود حضرت محمد حجر الاسود را نصب کرد. کعبه که بازسازی شد به دلیل مشکلات مالی قریش، ابعادش اندکی از کعبه قبلی کوچک شد.
آتش گرفتن کعبه با منجنیق های سپاه اموی
در سال 63 هجری، در حمله سپاه امویان به فرماندهی حصین بن نمیر، مکه که در اختیار عبدالله بن زبیر بود محاصره شد. سپاه اموی با منجنیق شهر را کوبید که کعبه بر اثر اصابت گلوله های آتشین، تخریب شد و آتش گرفت. یزید چند روز بعد از از این حمله درگذشت و سپاه اموی به شام برگشت.
بازسازی کعبه توسط عبدالله بن زبیر
عبدالله بن زبیر، در سال 64 هجری کعبه را که نیمه ویران شده بود، بازسازی کرد. او ابعاد کعبه را وسیع کرد و حجر اسماعیل را داخل کعبه قرار داد. ورودی در را روی زمین قرارداد و یک در جدید برای مسجد الحرام ساخت تا حاجیان از یک در وارد شوند و از در دیگر بیرون بروند. این شکل کعبه همان شکلی بود که قبل از سیل در زمان قریش وجود داشت .
تخریب دوباره کعبه در حمله حجاج بن یوسف
حجاج بن یوسف ثقفی، فرمانده سپاه اموی در سال 73 هجری بعد از محاصره مکه، دستور داد تا شهر را با منجنیق گلوله باران کنند که کعبه هم آسیب دید . حجاج بن یوسف بعد از فتح شهر و کشتن عبدالله بن زبیر به دستور عبدالملک اموی، کارهای اضافه ای که ابن زبیر کرده بود را تخریب کرد و کعبه را به شکل قبل از زمان ابن زبیر ساخت که ابعاد آن هنوز هم به همان شکل باقی مانده است.
بردن حجر الاسود به بحرین
در سال 317 هجری، حکومت قرامطه به مکه حمله کردند و حجر الاسود را کندند و با خودشان به سرزمین خودشان، بحرین بردند. حجر الاسود بعد از 22 سال از این تاریخ به مکه برگردانده شد.
ویران شدن 3 دیوار کعبه با سیل
در ماه شعبان سال 1039 هجری، سیلی عظیم آمد و سه دیوار کعبه را ویران کرد و فقط دیوار جنوبی ماند. حدود 4 هزار نفر هم کشته شدند. سلطان مراد چهارم عثمانی، اقدام به بازسازی کعبه کرد و آن را مجددا ساخت که بنای آن همین است که این روزها می بینیم.
سیلی دوباره در زمان جنگ جهانی دوم
در سال 1360 هجری برابر با سال 1320 شمسی و در اوج جنگ جهانی دوم سیلی عظیم وارد مسجد الحرام شد. این سیل یکی از 70 سیل ثبت شده در تایخ مکه بود که عکس های آن موجود است.
گروگانگیری در مسجدالحرام، کشته شدن مردم و خسارت به کعبه
در اولین روز قرن پانزدهم قمری یعنی اول محرم 1400 برابر با 20 آبان 1358 شمسی 500 سلفی به مسجدالحرام حمله کردند و نماز گزاران را به گروگان گرفتند. در 2 هفته در گیری شدید بین آنها و نیروهای امنیتی علاوه بر کشته شدن 400 نفر، مسجد و کعبه هم خساراتی دید.
آخرین بازسازی و تعمیرات
آخرین بازسازی داخلی و بیرونی کعبه 20 سال قبل در 1414 هجری انجام شد. بند کشی سنگ ها، بازسازی چوب سقف ها پی ریزی کف و نصب سنگ مرمر روی کف کعبه از جمله این تعمیرات بود .
کعبه در طرح توسعه جدید
تصاویر جدیدی که از مکه منتشر شده نشان می دهد که پلی مدور دور کعبه کشیده شده است. این پل دو تنی با عرض 12 متر، ارتفاع 13 متر و قطر 92 متر به تازگی دور کعبه کشیده شده است تا محل طواف معلولین و کم توانان باشد. ایجاد فضای جدید برای طواف که سطحی بالاتر از زمین دارد، بحث هایی را درباره صحیح بودن طواف روی این پل مطرح کرد که مراجع تقلید نیز به آن پاسخ گفتند. متن کامل استفتائات درباره طواف روی پل فلزی جدید را اینجا، اینجا، و اینجا بخوانید.
در طرح جدید توسعه مسجد الحرام ظرفیت طواف از 48 هزار نفر در ساعت به 110 هزار نفر در ساعت می رسد. این طرح که توسط 3 هزار کارگر در حال اجراست، در سال 2015 رونمایی خواهد شد و قرار است طواف دور کعبه در 3 طبقه انجام شود.
منبع: مجله همشهری جوان
/6262