رضا محبی: جلسه دوم کلاس دریداشناسی امیر‌علی نجومیان پیرامون مفهوم نشانه برگزار شد. در این جلسه که در سالن اجتماعات شهر کتاب مرکزی زرتشت برگزار شد، نجومیان پیرامون نگرش دریدا در حوزه نشانه‌شناسی، نظام زبان‌شناختی مباحثی را مطرح کرده و در ادامه برای بیان موضوع به اندیشه و تفکرات سوسور اشاره کرد.
در ابتدای جلسه که با نمایش دو اپیزود از مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهای دریدا انجام شد، نجومیان به ترجمه و بحث و بررسی بر روی حوزه بازنمایی پرداخت. وی در مورد مفهوم بازنمایی در آثار دریدا گفت: بازنمایی مفهومی است که دائماً در حال تکرار است و به گونه‌ای می‌توان گفت که دارای بستار زمانی و پایان‌پذیر نیست. در اندیشه دریدا بستار زمانی است که در آن بازنمایی در حال حرکت است.
وی در ادامه به بحث رابطه بازنمایی و مرگ پرداخت و این قسمت را جزو بخش‌های جالب اندیشه دریدا دانست و گفت: مرگ هم یک بستار برای بازنمایی نیست و زندگی بعد از مرگ نیز در ادامه زندگی دنیوی وجود دارد. مرگ بدین‌معنی نیست که زندگی انسانی پایان می‌پذیرد. در همین جا نیز نوعی پارادوکس بازنمایی در اندیشه دریدا وجود دارد که قابل توجه است.
در خصوص رابطه مرگ و نارسیسیم نیز می‌توان این مسئله را به کار برد. در زندگی ما همیشه ردپاها هستند که یاد و خاطره پس از مرگ را از انسان پدید می‌آورند و این در حالی است که همان ردپاها در طول زندگی نیز برای خود فرد نوعی تداعی‌کننده مرگ هستند. در اندیشه دریدا چیزی که باقی می‌ماند تنها رد پاهاست و نه خود آن چیزها. ردپاها نمادهای حضور پس از مرگ ما هستند و در همین حال خود آنها مرگ ما را نوید می‌دهند.
نجومیان پس از بیان مفهوم بازنمایی به بحث نشانه‌شناسی دریدا پرداخت. وی اولین نوشته‌های دریدا را در حوزه نشانه‌شناسی دانست و از مصاحبه وی با ژولیا کریستوا در سال 1968 با عنوان «ساختار، نشانه، بازی» نام برد و در طول کلاس به بررسی این مقاله پرداخته و از آن مثال‌هایی را برای دانشجویان ارائه کرد.
نجومیان در خصوص نشانه‌شناسی دریدا به رجوع و استفاده او از سوسور زبان‌شناس برجسته پرداخته و در این خصوص گفت: اندیشه زبان‌شناسی سوسور همان‌طور که دریدا مطرح کرده است، در آثار دریدا وجه شاخصی دارد. نظریه زبان‌شناختی سوسور نوعی متفاوت از نظریه‌های زبان‌شناسی گذشته و تا حدی رایج در این حوزه است. بر مبنای نظام زبان‌شناسی رایج، زبان نوعی ابزار است که از طریق آن می‌توانیم پدیده‌ها و اشیا بیرونی حاضر در طبیعت و جهان را نام‌گذاری کنیم و از این راه آن را به ذهن مخاطبین بشناسانیم ولی زبان‌شناسی سوسور قاعده دیگری را مطرح می‌کند. فرض سوسور بر این مبناست که نشانه‌شناسی یک «چیز» را به یک «نام» پیوند نمی‌دهد بلکه یک مفهوم را به یک «صوت-تصویر» متحد می‌کند.
منظور سوسور از صوت-گفتار همان گفتار و نوشتار است. در اندیشه سوسور نشانه دارای دو عنصر دال و مدلول است. سوسور مفهوم و ایده را در چارچوب نظام‌شناختی می‌داند و معتقد است که دلالت و معنا در درون ساختار زبان ایجاد می‌شود.
نظام زبان‌شناختی سوسور بر این پایه استوار است که در عالم خیلی چیزها وجود دارد ولی اگر در ساختار فهم و اندیشه فرد قرار نگیرد، انگار وجود ندارد. ما تمام «چیز»های عالم را زمانی می‌توانیم بفهمیم که وارد حوزه زبان‌شناسی شوند. به اعتقاد سوسور مفاهیم از پیش موجود نیستند و همچنین این مفاهیم در زبان‌های مختلف با هم متفاوت‌اند و برای آن می‌توان مثال‌هایی چون «عصمت»، «طهارت»، «خشبختی» و ... را آورد.
نجومیان همچنین از مفهوم «مدلول استعلایی» (transcendental signified) در اندیشه دریدا و سوسور سخن گفت و مدلول استعلایی را مدلولی دانست که از درون یک سیستم بیرون است و نه تنها بیرون از سیستم وجود دارد بلکه برای خودش نیز مستقل است و نیازی به سیستم ندارد.
همچنین برای بیان اندیشه سوسور و دریدا از مفهوم لوگوس (logos) نیز مطالبی را عنوان کرده و به مسئله کلام‌محوری در آراء این دو صاحب‌نظر اشاراتی داشت.
متافیزیک در اندیشه افلاطون، سوسور و دریدا بخش پایانی جلسه دوم سلسله‌کلاس‌های دریداشناسی را تشکیل داده و نجومیان در پایان به تفاوت‌هایی میان محسوس و نامحسوس، مادی و روحانی و جسم و روح در این نظریات پرداخت. وی همچنین شاخصه‌هایی را نیز برای نشانه مطرح کرده و در خصوص ویژگی‌های آن در متن و چگونگی روند سیال و دینامیک یک نشانه توضیحات مفصلی را ارائه داد: «دریداشناسی کاری واقعا دشوار و مستلزم آگاهی بسیار از اندیشه دریدا و متاثرین بر اندیشه اوست. همچنین دانستن زبان فرانسه و انگلیسی نیز در این حوزه تاثیر بسیار زیادی دارد. دریدا فیلسوفی است که به گفته خود فلسفه ندارد ولی بررسی و تدقیق آراء و اندیشه‌های او مستلزم تعمق بسیار بر نظریات اوست.»