فلسفه

فلسفه ورود حضرت معصومه(س) به قم

اخبار دینورود حضرت معصومه (س) به شهر قم، رویدادی است که فراتر از یک جریان تاریخی صرف، در چارچوب فلسفه دین، فلسفه اخلاق و فلسفه تاریخ، به مثابه یک نقطه عطف در ساختارهای معرفتی و فرهنگی جامعه قابل تحلیل است.

تکنولوژی: تهدید یا فرصت برای هویت انسانی؟ /بحران هویت در عصر هوش مصنوعی

اخبار اندیشهبه گمانم یکی از بهترین راه‌حل‌ها می‌تواند این باشد که بر پایه درک عمیق‌تر از آنچه آرنت «شرایط انسانی» می‌نامد، بنا شود؛ فضایی که در آن عمل جمعی، تامل فردی و نوآوری فناورانه در هارمونی با یکدیگر قرار گیرند. این هدف تنها زمانی قابل دستیابی است که جوامع نسبت به ماهیت تغییراتی که در حال وقوع است، آگاهی عمیق‌تری پیدا کرده و راهکارهایی برای هدایت این تحولات به سمت شکوفایی انسانی ابداع کنند.

سال‌مرگ کارل پوپر، فیلسوف اتریشی-بریتانیایی و تاثیر او در ایران

پشتوانه نظری اصلاح‌طلبان / پوپر و هایدگر در ایران، جدال روشنفکری دینی / فیلسوف "جامعه باز" چگونه به حل مسائل ما کمک می‌کند؟

اخبار اندیشهسیامک عاقلی گفت:‌بعدها که آقای سروش راه اصلاح‌طلبی را در پیش گرفت و از لیبرالیسم، سکولاریسم، کثرت‌گرایی، دموکراسی، تکامل معرفت دینی (قبض و بسط تئوریک شریعت) شخص و شهروند صاحب حق تا مکلف و … در تقابل با جامعه تک‌صدایی، جزم‌اندیشی، و… اظهارنظر کرد، باز از اندیشه‌های پوپر بهره گرفت و پوپر شد فیلسوف پشتوانه اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه.

انقلاب ها همواره به وضعیت وخیم منتهی شده اند / روایت توماس هابز از چگونگی آفرینش انسان گرگ سیرت / لویاتان، هیولایی که امنیت را به ارمغان می‌آورد

اخبار اندیشهاز دیدگاه هابز، حاکم باید قوی و کارآمد باشد و وظیفه شهروندان این است که به او احترام گذاشته و به قرارداد اجتماعی پایبند باشند. او بر این باور است که حتی اگر حکومت ناعادلانه یا مستبد باشد، نباید آن را براندازید، زیرا براندازی منجر به بازگشت به وضعیت طبیعی و جنگ می‌شود که عواقب آن فاجعه‌بار است. تاریخ نشان داده است که انقلاب‌ها و سقوط حکومت‌ها اغلب منجر به وضعیت وخیم‌تری می‌شود. در نتیجه، هابز معتقد است که از بین بردن حکومت، حتی اگر مستبد باشد، کاری غیرعقلانی است و حفظ آن اهمیت دارد، زیرا امنیت و ثبات جامعه در گرو آن است.

  مراسم اهدای سی‌امین جایزه تاریخی و ادبی دکتر عمود افشار یزدی

اخبار اندیشه  مراسم اهدای سی‌امین جایزه تاریخی و ادبی دکتر عمود افشار یزدی به دانشمند برجسته ایران‌شناس سوئدی، آقای یو واتاس برگزار می شود.

در سلسله شب‌های بخارا با عنوان «شب هانری کربن» مطرح شد

کربن پادزهر نیهلیسم مدرنیته را در ایران یافت /هانری کربن علیه ایمان فرمالیستی

اخبار اندیشهمهدی فدایی مهربانی گفت:‌ایمان عامیانه، ما را به فرمالیسم هدایت می‌کند. کربن معتقد بود که اگر ایمان فرمالیستی و در باطن‌مان درونی نشده باشد، حقیقی نیست. شیعه بودن لزوماً به‌معنای مجموعه‌ای از مفاهیم، گزاره‌ها و باورهای شیعی نیست. دین‌داری نیز همین‌طور نیست و کربن اصطلاح دین‌داری اگنوستیک را برای همین به کار می‌گیرد، برای کسانی که گویی معنویت در وجودشان رسوخ نکرده است.

براهین اثبات وجود خدا

اخبار دیندر طول تاریخ در رابطه با اثبات خدا، اندیشمندان تمام ادیان الهی، استدلال های بیشماری را در هر دوره و عصری مطرح کرده اند.

مجموعه‌ای که خواندنش برای هر کس که به فلسفه و فیلم علاقه دارد واجب است

سینماچهل‌وسومین نشست از سلسله نشست‌های عصر دوشنبه‌های مجله بخارا به معرفی و بررسی مجموعه «راهنمای فلسفه و فیلم راتلج» اختصاص یافته است. خواندن «راهنمای فلسفه و فیلم راتلج» بر هر آن‌کس که به فلسفه فیلم، زیبایی‌شناسی و فیلم و مطالعات سینما تعلق‌خاطر دارد واجب است.

امر وجودی دانستن شب و یافته های فلسفی

اخبار دینشب به معنای صرفاً نبود نور نیست؛ چراکه در خارج از جو زمین، حتی باوجود نور، به دلیل عدم جو و اتمسفر که نور را پراکنده و آشکار می‌کند، فضا در طول روز هم تاریک است.

 «شب هانری کربن» در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود

اخبار اندیشه به مناسبت انتشار کتاب «کربن شناسی»، «شب هانری کربن» در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.

بازخوانی «منهج‌الیقین» در زادروز امام صادق (ع)

نامه‌ای به مثابه منشور اعتقادی - هویتی

اخبار اندیشهاین اثر که یکی از اسناد مهم منسوب به امام صادق (ع) است، به‌مثابه متنی الهیاتی ـ فلسفی می‌کوشد خطوط اصلی تفکر امام صادق (ع) را در بستر تاریخ کلام اسلامی توضیح دهد... این نامه در عصری نوشته شده که شیعه در حال تثبیت هویت خود در برابر جریان‌های کلامی و فقهی دیگر بود. بنابراین، مفاهیمی مانند پیروی از امام (ع)، پرهیز از بدعت‌ها، و حفظ جماعت، معنای ویژه‌ای پیدا می‌کند. شارح با توجه به این زمینه‌ها می‌کوشد پیام‌های نامه را برای نسل‌های بعد توضیح دهد.

مناظره ای در باره نقشه راه جامع، رادیکالیسم و رابطه دین با مدرنیته در اندیشه های آیت الله طالقانی

قادری: مهم‌ترین کار ما نقد قدرت‌ است/ شریعتی: دین نقش مهمی در عناصر سازنده فرهنگ ما دارد

اخبار اندیشهاحسان شریعتی می گوید: «زنده‌بودن یا تأثیرگذاری خود عنصر دین در جوامع سنتی مثل ما است که متفاوت است با جوامع سکولاریزه‌ای که در آن ها دین به حاشیه رفته و حوزه‌ها از هم تفکیک شده است. بنابراین دین نقش مهمی از نظر فرهنگی در عناصر سازنده فرهنگ ما دارد و در پویش‌ها و کنش‌های اجتماعی هم نقش آن را می‌بینیم.»؛ حاتم قادری می گوید: «مهم‌ترین کار ما نقد قدرت‌ است. یعنی باید بتوانیم نشان دهیم که این اتوریته‌ جامعیت ندارد، یک اشارات کلی به ما می‌گوید ولی اجازه می‌دهد ما اشارات کلی را بازسازی کنیم و در آن مفهوم‌پردازی کنیم و همه ابعاد را پوشش نمی‌دهد.»

چرا دانش علوم اجتماعی برای بحث‌های عمومی ضروری است؟ با نگاهی به اندیشه‌های یورگن هابرماس

ایرانیان به اشتباه نام جدل را گفت و گو می گذارند / ضعف آگاهی ایرانیان، هر گفت‌وگویی را به مجادله می کشاند

اخبار اندیشهسید حسین امامی می نویسد: هابرماس معتقد است که هدف از گفت‌وگوی عمومی، رسیدن به "کنش ارتباطی"است، یعنی گفت‌وگویی که در آن حقیقت و تفاهم از طریق"نیروی استدلال بهتر"حاصل می‌شود...از این رو آگاهی و دانش علوم انسانی و اجتماعی برای فهم مسائل پیچیده، ضروری است. بدون آن، قضاوت‌ها بر اساس تجربیات شخصی و اطلاعات ناقص شکل می‌گیرند و به جای «قدرت استدلال بهتر»، شاهد جدل‌های بی‌حاصل و تعصب خواهیم بود.

فرهنگ ارشاد نقد کرد

اخلاق در عصر مصرف و بی‌ثباتی / در جستجوی مسئولیت در «مدرنیته سیال» / اخلاقیات، همان فلسفه نخستین بشر است

اخبار اندیشهفرهنگ ارشاد گفت:‌مبانی فکری دیدگاه باومن بر رویکرد دورکیم و همچون او در دنباله‌روی از کانت و لویناس استوار است و بر این پایه، اخلاقیات را در ارتباط با الزام‌های جامعوی (یا جامعه-زیستی) و در جهت تقویت همبستگی اجتماعی مورد توجه قرار می‌دهد. در همین رهگذر است که به لویناس روی آورده و بر گفته معروف او که «اخلاقیات، همان فلسفه نخستین بشر است» و بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌منزله ویژگی مقدم مؤکد در زندگی اجتماعی انگشت تأکید می‌گذارد.

نسبت دیدگاه فلسفی ابوریحان، با نظریات فیزیک‌دانان مدرن؛ دانشمند منصف

اخبار دینیکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های بیرونی، روحیه نقادانه او بود و او هیچ‌گاه اطلاعات را بدون بررسی و تأمل نمی‌پذیرفت و همواره به دنبال راستی‌آزمایی و اثبات آنها بود.

هابز: مردم حق شورش ندارند / لاک: مردم حق شورش علیه حکومت ظالم را دارند

اخبار اندیشه هابز بر این باور بود که برای حفظ نظم، قدرت حاکم باید مطلق باشد. به اعتقاد او، اگر قدرت دولت محدود شود، جامعه دوباره به وضعیت جنگ و هرج‌ومرج سقوط خواهد کرد. در این دیدگاه، مردم حق شورش ندارند و باید از حاکم پیروی کنند، حتی اگر او مستبد باشد.  لاک اما این ایده را رد می‌کند و معتقد است که قدرت دولت باید محدود و تابع قانون باشد. او ایده‌ی «تفکیک قوا» را مطرح می‌کند و بر نقش قانونگذاری و پاسخگویی دولت تأکید دارد. برخلاف هابز، لاک معتقد است که مردم حق دارند در برابر حکومت ظالم شورش کنند، زیرا دولت صرفاً ابزاری برای حفظ حقوق طبیعی آن‌هاست.

غروب حقیقت

اخبار اندیشهباید اشک ریخت و ماتم گرفت هنگامی که کسانی در این دیار چهره ترامپ حتی نتانیاهو را مصداق حقیقت می‌پندارند. بخش مهمی از تعلیق فضای سیاسی امروز، ناشی از ناتوانی ما در طرح مدعای حقیقت است. ما دستاویزهای حقیقت را به منطق قدرت فروخته‌ایم و اینک دست‌مان خالی است. 

استوارت میل علیه سرکوب؛ همه خطاپذیرند، کسی حق ندارد عقیده مخالف را خاموش کند / اروپا این گونه توسعه یافت

اخبار اندیشهبه فرض این‌که عقیده‌ای که آن را خاموش می‌کنیم خلاف حقیقت باشد و به فرض اینکه ما خطاپذیر نباشیم و بدانیم که این عقیده‌ای که آن را خاموش می‌کنیم خلاف حقیقت است باز خاموش کردن آن گناه است زیرا وجود آن لازم است تا حقیقت در برخورد با آن جلوه و تابناک بیشتری پیدا کند .

بررسی آن چه آگوست کنت بنیانگذار جامعه‌شناسی برای بشریت به یادگار گذاشت در سالمرگش

در ایران به جای کنت، دورکیم را بنیانگذار جامعه شناسی می دانند / نوشته‌های آگوست کنت را باید سنگ زیرین جامعه‌شناسی در نظر گرفت

اخبار اندیشهنرگس سوری گفت: کنت را دقیقاً به اعتبار اینکه با طرح ایده دین بشریت، جامعه‌شناسی را در خدمت زندگی انسان درآورد می‌توان پیشگام طرح ایده علوم اجتماعی رهایی‌بخش نیز دانست، زیرا اصلی‌ترین ایده‌ای که کنت با طرح دین بشریت دنبال می‌کرد کمک به برقراری نظم اجتماعی مبتنی بر اخلاق بود تا افراد از گرایشات خودخواهانه فراروی کنند و بتوانند حس دیگری‌خواهی را در خود ایجاد کنند...به جز معدود جامعه‌شناسانی که خود در فضای آکادمیک فرانسه تحصیل کرده‌اند، همچنان در فضای آکادمیک ایران بار بنیان‌گذاری جامعه‌شناسی بر دوش دورکیم قرار دارد.

نصرالله پورجوادی و فلسفه در پادشاهی ساسانیان / نگاهی به ریشه‌های خردورزی در ایران باستان

اخبار اندیشهدر میان پادشاهان ساسانی از همه فیلسوف نواز تر خسرو انوشیروان بود که به قول حکیم طوس فردوسی همیشه حدود هفتاد حکیم یا فیلسوف در دربار او حضور داشتند. انوشیروان خودش اهل فلسفه و حکمت بود. چند اندرز و پندنامه از او به جا مانده که یکی از آن ها در قابوس نامه است. وقتی ژوستینین امپراطور روم دستور داد آکادمی فلسفه در آتن را تعطیل کنند، انوشیروان فلاسفه را به ایران آورد و مدتی از ایشان پذیرایی کرد.

سنجش یک پاسخ نو به مساله شر با گزارشی از کتابِ «خطا بر قلم صنع؟»

آیا شر خلاف اراده الهی است؟ / پاسخی نو از دل فلسفه اخلاق

اخبار اندیشه نویسنده کتاب «خطا بر قلم صنع؟» در بخشی از بحث خود با تمرکز بر فلسفه ایمانوئل کانت، خیر را در اراده‌ای می‌داند که برای انجام تکلیف عمل می‌کند نه برای دستیابی به نتایج... براساس گفته نویسنده این کتاب، در چارچوب امر الهی، شرور نه‌تنها وجود خدا را نفی نمی‌کنند، بلکه پیش‌فرض مساله شر هستند. اگر خدا منبع اخلاق باشد، شرور نمی‌توانند دلیلی علیه او باشند، زیرا معنای شر وابسته به اراده خداست. این تحلیل، ادعای خداناباوران را که شرور را دلیلی بر نبود خدا می‌دانند، به چالش می‌کشد.

تحلیل گفتمان فوکویی کامنت‌های مخاطبان "خاطرات میرغضب مظفرالدین شاه" در خبرگزاری خبرآنلاین

«جلّاد» تهران را کاربران تایید کردند یا تکذیب؟/ جلاد رعب می آفریند یا امنیت؟ / تحلیل گفتمان فوکو و عکس العمل جامعه امروز ایران به جلاد قاجار

اخبار اندیشهاین بررسی بر اهمیت اخلاق انسانی در فضای دیجیتال تأکید دارد، عرصه‌ای که بیان و نوشتن هر نظر، هرچند کوتاه، می‌تواند هم بازتولیدکننده قدرت باشد و هم نقطه‌ای برای مقاومت در برابر آن. در واقع فضای مجازی، چه خودآگاه و چه ناخودآگاه، به عرصه‌ای جدید برای نبرد همیشگیِ روایت‌ها بر سر معنای قدرت، اخلاق و تاریخ بدل شده است.

نفوذ شناختی و دام‌های پنهان / چگونه بدون آن که بخواهیم ذهنمان کنترل می شود؟

اخبار اندیشهلازم است از بُت‌وارگی نظریه‌ها فاصله گرفت. نظریه‌های وارداتی می‌توانند ابزار فهم باشند، اما نباید جایگزین عقلانیت بومی و تصمیم‌گیری مستقل شوند. در اینجا مدیریت واکنش‌ها، اهمیتی حیاتی دارد. گاه یک جمله، یک تیتر یا یک حرکت نمادین کافی است تا در دام بازی حریف گرفتار شویم. سیاستمداران و مدیران رسانه‌ای باید بیاموزند که با واکنش‌های سنجیده و حساب‌ شده، ناخواسته مهر تایید بر تصویری که دشمن از ما ساخته است، نزنند.

کتاب اسطوره ای که قرار است برتر از کتاب ارباب حلقه ها باشد

اخبار اندیشهجلد اول از مجموعه چند ده جلدی مهربان سام ایرانی ویژه سنین از ۷ تا ۷۰ سال منتشر شد.

فلسفه سرگردانی، طرد الهی و پراکندگی قومی یهود!

اخبار دینحجت‌الاسلام میرجلیلی با اشاره به مفهوم دیاسپورا در عهد عتیق و تیه در قرآن گفت: دیاسپورا به‌مثابه تیه تمدنی؛ جلوه‌ای از ویژه‌گرایی الهیاتی است و تحلیل تطبیقی نشان می‌دهد که «تیه» در قرآن نوعی مجازات موقت و هشدار قاطع برای قوم بنی‌اسرائیل است، در حالی که «دیاسپورا» در سنت یهودی، تجربه‌ای پیچیده‌تر و هویت‌ساز است؛ هر دو مفهوم در چارچوب الهیات عهد معنا پیدا می‌کنند که رابطه خاص میان خدا و قوم خاص را در طرد و بازگشت بازتاب می‌دهد.

به مناسبت زادروز فریدریش هگل فیلسوف آلمانی

دوست و دشمن آزادی / فیلسوفی که خدا و خرما را با هم می‌خواست

اخبار اندیشههگل دو دغدغه داشت: دولت و آزادی و شاید بتوان گفت او خدا و خرما را با هم می‌خواست. دولت هگلی نه آنگونه که فاشیسم می‌خواست که تجسد آزادی بود. آزادیی که در آن فردیت در کلیت منعکس است و کلیت متشکل از افراد. هگل کوشید برای گفتن این متناقض نما فلسفه‌ای دیالکتیکی ایجاد کند که در آن صیرورت صورتبندی فلسفی شده و هر چیزی در یک گذار به ضد خود و در نهایت به جمع خود و ضد خود برسد.

حسین کیانی دیدگاه های ویلیام جیمز در باره دین را بررسی کرد

به سوی هسته اصلی دین / حقیقت در عمل پدیدار می‌شود

اخبار اندیشهویلیام جیمز می‌خواهد ساده و مستقیم به‌ سراغ نحوه مواجهه انسان با امر دینی برود و ببیند از منظر روان‌شناسی چه اتفاقی برای انسان در تجربه احوال دینی رخ می‌دهد.به نظر من انسان امروز در پی از سر گذراندن انواع و اقسام مکتب‌های فکری و فلسفی و رسیدن به نوعی پوچی و هیچ‌انگاری، باید از نو و با نگاهی تازه به سراغ تجربه دینی برود و این بار نه‌صرفاً برای مطالعه و تفحص درباره امر دینی و فلسفۀ آن، بلکه برای به انجام رساندن عملی تجربه دینی در لحظه لحظه‌های زندگی فردی برای خودش.