درگیری های حکومت سوریه به همراه هم پیمانانش در القلمون با مخالفان و جریان های سلفی، بر اساس داده های موجود، حکایت از ترسیم نقشه ای جدید دارد که لبنان را نیز در بر می گیرد. اگر چه این عملیات نگرانی های داخلی و منطقه ای بسیاری به وجود آورده و بر پیچیدگی ها افزوده و راه حل ها را به چالش کشیده است. در این میان آن چه با روند درگیری ها تناقض دارد سفر جان کری، وزیر امور خارجه امریکا در ماه گذشته به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بود تا برگزاری کنفرانس ژنو 2 در مورد سوریه را گوشزد کند و نسبت به هر گونه ایجاد چالش در برگزاری آن هشدار دهد. اگر چه وی در این دیدار مسئولان کشورهایی که از آنها دیدن کرد را مطمئن ساخت که در آینده سوریه جایی برای بشار اسد نیست اما زمانی خود از اهمیت اظهاراتش کاست که در کنفرانس مطبوعاتی اش با همتای قطری اش در دوحه گفت آن چه اهمیت دارد اوضاع جاری به روی زمین در سوریه است که بازی های سیاسی را تعریف می کند. وی همچنین گفت که آن چه از تعقیب و گریز در وضعیت میدانی شاهدیم با تصمیم هایی که در کنفرانس ژنو یک اتخاذ شد، تطابق ندارد و رئیس جمهوری سوریه باید نگاهی به مفاد این توافقات بیندازند که بر تشکیل حکومت انتقالی در سوریه تاکید دارد.
دیپلمات های ناظر بر تحولات جاری در سوریه توقف کمک های تسلیحاتی ایالات متحده به مخالفان سوری را در همین چارچوب توصیف می کنند و می گویند که تغییری شگرف در نزدیکی امریکا به جریان ها ایجاد شده که حتی مضامین مرتبط با کنفرانس "دوستان مردم سوریه" ]که هفته گذشته در استانبول برگزار شد[ را تحت تاثیر قرار داده است. در آن کنفرانس سقف سیاسی ملاک عملکرد حاضران به جای اوضاع و واقعیت های میدانی قرار گرفت که باعث شد هیچ کدام از طرف های حاضر در آن نشست به نتیجه ای نرسند. مساله ای که باعث شد تا مخالفان سوری هم از نتیجه نشست راضی نباشند.
صرف نظر از داده های مستقیمی که از واقعیت های جاری در سوریه برداشت می شود، آن چه کنفرانس ژنو 2 را وارد دالان تاریک می کند، ادامه جنگ در سوریه است. دیپلمات ها از این که "نگرش" یا انتظارات امریکا در قبال امور جاری در سوریه تغییر کند بسیار نگران هستند. آنها می گویند که مشغول شدن امریکا به پرونده ایران و احتمال بازگشت روابط با ایران جایگاه موضوع سوریه را نزد امریکا کاهش می دهد و این مساله ای است که توجه کافی به آن در زمانی که حکومت سوریه تلاش دارد تا مناطق بیشتری را از کنترل مخالفان خارج کند، نمی شود. هیچ کدام از ناظران یا تحلیلگران یا کسانی که از بیرون اوضاع را بررسی می کنند، تایید نمی کنند که حکومت بشار اسد بخواهد دست از قدرت بکشد حتی اگر ایران تلاش کند تا از خشم غرب بکاهد و هیئت دیپلماتیک به مسکو بفرستند تا فضا را آرام کند و برای برگزاری و حضور در کنفرانش ژنو 2 با آن هماهنگ کند. تقریبا همه به این مساله واقفند که مساله ژنو 2 فقط مساله زمان برگزاری آن نیست که همه طرف ها در برگزاری فوری آن عجله دارند، بلکه این امر حیاتی و مهم است که قرار است به همراهان خود و افکار عمومی خارجی بگویند که می خواهند از این کنفرانس چه دستاوردی به دست آورند. در حال حاضر جنگ داخلی جدیدی با کمک حزب الله برای تسلط بر القلمون که می تواند دمشق، پایخت را به مناطق ساحلی که تحت کنترل علوی ها است و همچنین تا لبنان امتداد می یابد، وصل کند، در گرفته است. این مساله می تواند مساله تجزیه سوریه را نیز به محاق ببرد. دیپلمات های غربی می گویند در سایه وضعیت فعلی و واقعیت هایی که به روی زمین می گذرد، مساله تجزیه سوریه بیش از هر زمان دیگری کم رنگ شده است و دیگر کسی از آن صحبت نمی کند. اگر چه اعلام دولت خودمختار توسط کردهای طرفدار حکومت سوریه فکر تجزیه را تقویت می کند اما دیپلمات ها می گویند چنین چیزی در حال حاضر به روی میز مطرح نیست.
در مقابل می توان گفت که آن چه به روی زمین در سوریه می گذرد کنفرانس ژنو 2 را به محاق می برد همان طور که عملا کنفرانس ژنو یک را به محاق برد. با دستاوردهای تازه ای که حکومت سوریه به دست آورده غیر ممکن است که بخواهد با مضامین نشست ژنو 2 و تطبیق مفاد آن موافقت کند. به ویژه که ایران نیز که غرب شرط حضورش در کنفرانس ژنو 2 را منوط به پذیرش نتایج ژنو یک کرده تا کنون مفاد آن را نپذیرفته است.
با وجود این که روسیه تظاهر می کند که از برگزاری این کنفرانس حمایت می کند، اما دستاوردهای جدیدی که به سود اسد در حال رقم خوردن است، می تواند این برگ برنده تازه را در اختیار روس ها قرار دهد که بگویند آن چه از ژنو یک و مرحله انتقالی تفسیر می شود آن چیزی نیست که امریکایی می گویند بلکه ترجیحا چیزی است که روس ها و ایرانی ها و حکومت بشار اسد بر اساس داده های جدید برداشت می کنند. ناظران می گویند اگر حتی بنا باشد حکومت انتقالی ای شکل بگیرد کلیدهای اساسی امنیتی و اطلاعاتی آن همچنان در دستان حکومت فعلی سوریه باقی خواهد ماند، شاید در ظاهر چیزهایی تغییر کند اما در واقع هیچ چیز تغییر نخواهد کرد.
نویسنده: روزانا بومنصف/منبع: النهار
ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
262