لیلا شریف: روايت كم آبي شهر تهران، اين بار در آخرين روزهاي تابستان به داستان جديد بي آبي و آب با طعم نيترات تبديل شده است. شهري كه روزگاري از كم آبي خطي به ابروي شهروندانش نيفتاد، حال اين روزها چهره مردمانش از نگراني نوشيدن آب آلوده در هم رفته است و هر از گاهي منتشر شدن پيام و ويدئويي در شبكه‌هاي اجتماعي، رنگ و جلوه نويي به اين نگراني مي‌دهد.
اخيراٌ برخی تهرانيها پيامي مبني بر احتمال استفاده بيشتر وزارت نيرو از آب چاه براي تأمين آب تهران يا قطعي زمانبدي شده را از طريق وايبر به گوش هم ميرسانند. در اين پيام آمده است كه «در اواخر شهريور، سطح فشار تونل های آب بر تا تصفيه خانه تهرانپارس به حدی پائین خواهد آمد که عملا فاز يک آن از کار خواهد افتاد. در اين صورت، 2 گزينه در پيش است؛ اول، تن دادن به قطعی زمان بندی شده و جبران افت فشار از طريق تامين کنندگان رينگ شمال و غرب تهران. دوم، عدم قطعی و جبران افت فشار با افزودن غيرمتعارف آب چاه ها. در صورت دوم به علت وجود بار ميکروبی بالا (ناشي از کشيدن اب از چاه‌هاي عميق تر مماس با مجاری فاضلاب) ناچار از افزودن مقادير غيرمتعارف ميکروبکش و به تبع آن وفور نيترات ها در آب خواهيم شد.»
اين پیام های درگوشی در كنار اطلاع رساني قطره چكاني وزارت نيرو، نشان‌دهنده هراس بحران آب شرب است. روندي كه با بحرانيتر شدن وضعيت آب تهران و در واقع شدت گرفتن سناريوي بي آبي مردم تهران، بيش از پيش نمايان شده است.
جيره‌بندي آب؛ عاقلانهتر از استفاده بيشتر آب چاه‌هاي تهران
محمد پرورش، مدیرعامل آبفای استان تهران كه خبر اتمام آب سدهاي تهران تا اواخر تابستان از سوي او منتشر و بعد تكذيب شد، صحبت كردن در رابطه با كيفيت آب تهران در زمان بي آبي را منوط به انتخاب سخنگو كرد.
او البته خبرآنلاین گفت: «در حال حاضر اولويت اصلي كميت آب است و كيفيت آب نيز به عنوان خط قرمز سازمان آبفا شناخته مي‌شود. ما هنوز اميدواريم با صرفه‌جويي 20 درصدي، بتوانيم مشكل آب تهران را حل كنيم»
امیدواری به صرفه جویی را معاون دفتر برنامهريزي كلان آب و آبفاي تهران هم دارد. هدايت فهمي كه معتقد است «در صورت صرفه‌جويي 20 درصدي مردم مي‌توان هنوز اميدوار بود كه با تكيه به آب سدها و همين حد استفاده از آب چاه‌ها، شهر تهران اين تابستان بي آب را پشت سر بگذارد»، در رابطه با احتمال تكيه بيشتر از منابع زير زميني و تبعات آن به خبرآنلاين گفت: در صورتي كه صرفه جويي 20 درصدي مردم اعمال نشود، چاره‌اي جز استفاده از آب چاه نخواهيم داشت. اما بايد تلاش كرد تا جايي كه مي‌توانيم از آب چاه بيشتر از اين استفاده نكنيم.
معاون دفتر برنامهريزي كلان آب و آبفاي تهران با تأكيد بر اين موضوع كه نيترات در آب زيرزميني بيشتر است، گفت: در صورت به پايان رسيدن منابع آب سطحي مي‌توان از 2 راه حل جيره‌بندي و استفاده از آب زيرزميني استفاده كرد.
از نظر او جيره بندي آب به دليل تضمين قطعي كاهش نيافتن كيفيت آب به عنوان راه حلي بهتر از بهره گرفتن از آب چاه است: «البته جيره‌بندي آب تهران اقدامي است كه اجراي آن به دليل تبعات سياسي و اجتماعي جيره‌بندي آب در كلان شهرتهران، نيازمند تصميم مراجع بالاتر از وزارت نيرو است.»
فهمي می گوید: «وزارت نيرو در تلاش است تا با تكيه بر اولويت‌هايي همچون مديريت تقاضا، كاهش فشار آب، جيره بندي و قطع آب مشتركين پر مصرف مشكل بي آبي شهر تهران را تا فصل پاييز رفع كند و تا جايي كه مي‌تواند از گزينه‌اي به نام استفاده بيشتر از آب چاه‌هايي تهران كه ممكن است تبعاتي همچون نيتراتي شدن آب شرب را با خود به همراه بياورد،دوري كند.»
از سوی دیگر اوضاع سدهای غرب تهران از سدهای شرق، بهتر است. درواقع هشدارها بیشتر متوجه کمبود آب سدهای شرق تهران است. پیش از این گفته شده بود که ممکن است برای جبران کمبود آب در نیمه شرقی تهران، آب را از غرب به شرق تهران انتقال بدهند.
اما اين گزينه از سوي معاون برنامه ريزي كلان آب و آبفاي تهران رد می شود: «اين يك راه حل موقت است كه براي اجرا نيازمند يكسري عمليات سازهاي است. بايد دانست كه در حال حاضر با توجه به فوريت موضوع امكان اجرايي شدن اين طرح وجود ندارد.»
پرهيز از آب چاه به دليل امكان خلل در كيفيت آب
در واقع از ميان راه حلهاي انتقال آب شرب از غرب به شرق تهران و جيره بندي هر كدام به دلايلي همچون نبود امكانات سازهاي و تبعات سياسي و اجتماعي رد مي‌شوند و تنها گزينه، استفاده بيشتر از آب چاه با احتمال بالاي اجرايي شدن از سوي مسئولان آبفاي تهران و وزارت نيرو باقي مي‌ماند، راه حلي كه معاون دفتر برنامهريزي كلان آب و آبفاي تهران مي‌گويد به دليل تبعات احتمالي و آلودگي آب چاه‌ها به نيترات، جز اولويت‌هاي اصلي وزارت نيرو و شركت آبفا قرار ندارد.
به گفته فهمی درصورت استفاده از آب چاه، می توان مشکل میکروبیولوژیک را حل کرد، اما نمی توان به راحتی معضل نیترات را رفع و رجوع کرد: «به دلیل اینکه نیترات در آب زیرزمینی بیشتر از آب سدهاست، باید تلاش کنیم استفاده از آب چاه محدودتر باشد.»
با تمام اینها شواهد نشان از آن دارد كه كم هزينه‌ترين راه حل از نظر تبعات اجتماعي در كلان شهري مانند تهران، چيزي جز استفاده از آب چاه نيست.
هر چند معاون آبفاي تهران تأكيد دارد كه سلامت آب تهران با نظارت دستگاه‌هاي مسئول تضمين شده است و در صورت استفاده بيش از اندازه از آب چاه و نيتراتي شدن آب شرب به مردم اطلاع رساني مي‌شود، اما نمي‌توان انكار كرد كه تكيه بر اين راه حل به دليل خبرهاي ضد و نقيض آب شرب نيترات دار تهران و همچنين اعتراف مسئولان آبفاي به بالا بودن نيترات آب چاه‌هاي تهران، با وجود ناظراني همچون وزارت بهداشت و سازمان محيط زيست، باز هم هراس تكرار شدن خبر ورود نيترات به آب شرب را در ذهن شهروندان تهراني مي‌اندازد. هراسي كه شايد با اطلاع رساني مناسب اوضاع وخيم آب سدهاي تهران و جدي گرفتن بي آبي از سوي مردم تهران، زمينه صرفه‌جويي را فراهم كرد و مانع از بحراني شدن اوضاع بي‌آبي تهران شود.
۴۷۴۷