زهرا تالانی: سال 85 با مصوبه شورای عالی اداری، صنایع دستی در سازمان میراث فرهنگی ادغام شد؛ هرچند این ادغام ابتدا مخالفان بیشماری داشت اما موافقان هم این اتفاق را راه نجات صنایع دستی می دانستند. از آن سال تاکنون و با توجه به وضعیت صنایع دستی، به نظر می رسد این ادغام چندان هم به نفع صنایع دستی نبود و این صنعت مهم در زیر سایه میراث فرهنگی و گردشگری فراموش شد.
از سوی دیگر نمایندگان کمیسیون اجتماعی به تازگی طرح تبدیل این سازمان به وزارتخانه را داده اند که در آن هیچ نشانی از صنایع دستی نیست. در این باره بهمن نامور مطلق معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، معتقد است: این صنعت فراموش شده اما امیدوارم با این تغییرات، دست از صنایع دستی بردارند تا بتواند رشد کند.
مشروح گفتگوی خبرآنلاین با معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را می خوانید:
کمیسیون اجتماعی مجلس طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارتخانه را داده است اما نامی از این معاونت نیامده. به نظر شما این تغییر به معنای جدایی صنایع دستی از آن است و در این صورت چه تاثیری می گذارد؟
متاسفانه همانطور که اشاره کردید اعضای کمیسیون اجتماعی بخش صنایع را فراموش کردند و اصلا انگار نه انگار که این بخش هم وجود دارد و مشکل فراموشی مسئولان بزرگترین ضربه را زده است. اصلا در این طرح نیامده که اگر قرار است صنایع دستی جدا شود تکلیف آن چه می شود. همه اینها نشان می دهد که صنایع دستی جزو موضوعات مهم نیست. من متوجه نشدم چرا یک دفعه صحبت از وزارتخانه شد. به هرحال اگر در وزارتخانه جدید برای صنایع دستی جایی نیست امیدوارم آن را رها کنند تا تکلیف صنایع دستی مشخص شود. وقتی یک طرح در مورد سازمان، چه خوب و چه بد در مجلس داده می شود و صحبت از صنایع دستی نیست این سوال برای هنرمندان پیش می آید که آیا مسئولان اصلا می دانند این هنر را در کشور داریم؟ الان 2 میلیون نفر فعال در این حوزه در کشور داریم و اشتغالزایی و ارزآوری آن هم در کشور مهم است با اینحال تصمیم گیران این بخش را نمی بینند.
در اینصورت تکلیف صنایه دستی چه می شود؟ یعنی این معاونت مانند گذشته تبدیل به یک سازمان مستقل می شود؟
به نظر من در شرایط کنونی، صنایع دستی یک تشکل مناسب ندارد چون این معاونت در دولت نهم و دهم چنان ضعیف تعریف شد که الان هرقدر هم کار کنیم دستمان بسته است. اکنون تشکیلات صنایع دستی مانند یک قفس کوچک برای عقاب است و همین کار را محدود می کند. این حوزه ارز آور است اما وقتی اقتصاد نفتی حاکم شد، کم کم مدیران بخش دولتی بی توجهی به این بخش را شروع کردند و الان این وضعیت پیش آمده است و صنایع دستی ما تخریب شده است. به طوریکه اکنون در یک ضعف و بلاتکلیفی تشکیلاتی هستیم. به نظر من این شرایط مخالف اندیشه هنرمندان و حتی رییس جمهور است که به فکر تولید داخل و اشتغالزایی هستند باید به فکر و نگهداری هنرهای وبومی باشند اما تا کنون که گوشی برای شنیدن درخواستها نیست.
برای احیای صنایع دستی چه راهی وجود دارد؟
برای احیای بخش صنایع دستی همانطور که گفتم مهمترین فعالیت ترمیم تشکیلات صنایع دستی است یعنی تا ساختار تغییر نکند نمی توان کارهای بزرگ کرد چون با بال کوچک نمی توان پرواز بلند کرد. تشکیل و ساختار صنایع دستی باید بازتعریف شود و اعتبارات و امکانات بازگردد. جایگزینی درآمد گردشگری و صنایع دستی به جای نفت، نباید تنها شعار باشد و باید اقدام شود. با بودجه کم نمی توان کار کرد. بنابراین الان انتظار ما ترمیم ساختار و متناسب کردن آن است. همچنین یکی از عناصر وشناسه های آن ادغام صنایع دستی و فرش با هم است.
یعنی این ادغام می تواند صنایع دستی را نجات دهد؟
این ادغام هم باید با برنامه باشد تا هر بخش هویت مستقل خود را داشته باشد یعنی باید هم نشین و کنار هم باشند چون هر کدام تفاوت هایی دارند و ماهیت مستقل آنها باید حفظ شود، در این صورت این ادغام مفید خواهد بود.ما مشکلات دیگری هم داریم مثلا در اتباط با آموزش و پرورش، صدا و سیما، بیمه، سازمان فنی و حرفه ای و گمرک مشکل داریم اما اختیاری نداریم.
مشکل دیگر صنایع دستی این است که متاسفانه با دنیای امروز پیش نرفته و طرحها و الگوهای آن تکراری و قدیمی هستند شاید برای همین استقبالی از آن نمی شود؟
یکی از راههای نجات صنایع دستی انجام کارهای پژوهشی در این حوزه است و چون نهاد پژوهشی نداریم به تکرار افتاده ایم. باید پژوهش انجام شود تا از تکثیر یک الگوی واحد جلوگیری کنیم تا مردم هم استقبال کنند و از دیدن کالاهای تکرار خسته نشوند. باید تولید این کالاها با دنیای امروز متناسب باشد و ارتباط نسل جوان با کالاهای صنایع دستی را ایجاد کنیم.البته علاوه بر کار پژوهشی، باید در حوزه گفتمان سازی و فرهنگ سازی هم فعالیت کنیم و از دوران دبستان آموزش صنایع دستی را در کتابها بیاوریم. رسانه ها و صدا و سیما هم باید در این زمینه کار کنند و مردم را به مصرف کالای صنایع دستی تشویق کنند اما متاسفانه همین صداو سیمای ما فرش ماشینی را در تمام برنامه ها تبلیغ می کند و شهرداری هم مانند سایر کشورها در ابقاع و نشان دادن صنایع دستی کار نمی کنند.
هنرمندان در صنایع دستی هم مشکل دارند و هیچ حمایتی نمی شوند، مثلا بیمه آنها الان مشکل دارد. چه اقدامی در این زمینه انجام داده اید؟
همانطور که گفتم انتظارات از صنایع دستی زیاد است اما اعتبارات کم است و اختیارات ندارد که باید اصلاح شود. ما باید در گمرگ در زمینه واردات و صادرات نظر بدهیم نه کارمند اما این مشکلات وجود دارد چون ارتباطات تشکیلاتی کم است.بیمه هم مشکل پیدا کرده چون سازمان تامین اجتماعی می گوید دولت مقروض است و باید تصفیه کند؛برای همین بیمه جدیدی از هنرمندان قبول نمی کند. مستمری پیکسوتان هم مشکل پیدا کرده چون ماهانه یک مبلغی از وزارت ارشاد پرداخت می شد اما الان مشکل پیدا کرده که در صدد رفع آن هستیم.
بودجه بخش صنایع دستی نمی تواند در این زمینه کمک کند؟
بودجه نسبت به سال قبل افزایش اندکی داشته است که سال گذشته توانستیم یکصد میلیارد تومان برای تسهیلات کنار بگذاریم و به 100 هنرمند کمک بلاعوض کنیم. اما بودجه ما هم محدود است و اگر این بخش قرار است دولتی اجرا شود باید از حمایت دولت هم برخوردار باشد.
47232