پرونده اتمی ایران صرف نظر از نتیجه ایی که اکنون متوجه جامعه بین المللی کرده، 2تجربه ارزشمند برای جامعه سیاسی ایران به همراه داشت. نخست؛ احیاء ارزش های دیپلماسی و گفتگو به جای جنگ ومناقشه. دوم؛آشکار شدن نقش و تاثیربی بدیل افراد بر روند وقایع و تغییر جهت آنها از سوئی نگران کننده به جهتی امیدوار کننده .
نیازی به بازنگری و مطالعه تخصصی وقایع پرونده اتمی ایران طی 12 سال گذشته نیست تا متوجه شویم این بحران با تعطیلی دیپلماسی تا کجا توانست به یک نگرانی جدی در داخل و سطح بین المللی تبدیل شود و از سوی دیگر افراد و سیاستمداران به نوبه خود تا چه میزان قادرند در ایجاد بحران موثر و مسیری متفاوت و خطرناک به مانند آنچه در دوران محمود احمدی نژاد رخ داد در برابر ملت و کشور خود قرار دهند. اما اکنون اینگونه نیست.
یک شهروند طبقه متوسط تهرانی در حالی که در یک مرکز خرید غرب تهران در حال خرید پوشاک است می گوید"بر خلاف 2 سال قبل؛امروز با جسارت و امید بیشتری خرید می کند؛ هرچند پول کمتری دارد" . در هر صورت چه مخالفان رئیس جمهور ایران بپسندند یا خیر؛ نحوه حل پرونده اتمی ایران به یک پیروزی سخت اما بسیار ارزشمند برای حسن روحانی و تیم رویایی وزارت خارجه او تبدیل شده است. این سرمایه بی بدیل سیاسی و استراتژیک برای دولت 2 ساله رئیس جمهور ایران این امکان را فراهم خواهد آورد که برنامه های توسعه اقتصادی خود که تاثیر مستقیمی بر توسعه سیاسی مد نظرش دارد را با جسارت و امید بیشتر دنبال کند. اما برای حسن روحانی و مشخصا وزیرخارجه او این همه ماجرا نیست.
حال که مجلس ایران توافق هسته ای را به صورت کامل تصویب و روز سه شنبه 13 اکتبر را در تقویم ایران به روزی به یاد ماندنی تبدیل کرد؛ جامعه بین المللی به این نتیجه رسیده که توانایی های دیپلماتیکی دولت روحانی تنها آن چیزی نیست که در عرصه بین المللی مشاهده می شود؛ بلکه او و دولت تحت امرش از توانایی مشابهی نیز در عرصه داخلی برخوردارند و این برای جامعه بین المللی کار با دولتی که می توان به آینده و قدرت او امیدوار بود را بسیار راحت خواهد کرد.
یک دیپلمات ارشد اروپایی مقیم تهران که دولت متبوعش در مذاکرات هسته ای حضوری فعال داشت می گوید" مصوبه11 و 13 اکتبر برنامه اتمی در پارلمان ایران کار سختی بود. توانایی های نادیده روحانی در عرصه داخلی ظاهرا بیش از آن چیزی است که ما تاکنون تصور می کردیم. فکر می کنم اکنون هیچ مانعی برای توسعه همکاری با ایران وجود ندارد".اما در این میان و جدای از ارزش های عرصه دیپلماسی به جای خصومت،به نکته ارزش وجود و حضور افراد و سیاستمداران واقع بین در عرصه سیاسی و در این خصوص پرونده اتمی ایران اشاره کردم. در اینکه نقش محوری دیپلماسی حسن روحانی و وزیر خارجه متفاوت او در شکستن بن بست 12 ساله برنامه اتمی ایران موثراصلی بود تردیدی نیست. اما تصور می کنم همه این تلاش ها می توانست در مهمترین پیچ مسیر حل پرونده اتمی ایران با مشکلات جدی روبرو شود؛اگر رئیس پراگماتیست و واقع گرای پارلمان ایران "علی لاریجانی" در کنترل مخالفانی که 2 سال بود برای عدم تحقق آنچه در روزهای یکشنبه و سه شنبه اتفاق افتاد برنامه ریزی کرده بودند، نقش تاریخی خود را ایفا نمی کرد. او طی 2 روز نفس گیر بیش از آنچه به منطق موافقان طرح اتمی مربوط می شد، توانست مخالفان را کنترل و پارلمان را در مسیری قرار دهد که موجب تعجب و حیرت فراوان بسیاری گردید. نه به این دلیل که صرفا از پشتیبانی اکثریت نمایندگان برخوردار بود، بلکه بیشتر به این علت که صدای مخالفان و فشار روانی که آنها به لایه های قدرت و مردم ایران وارد می کردند آنقدر زیاد و سنگین بود که بسیاری احتمال بروز مشکل در تصویب برنامه و یا حداقل ایجاد شرایطی نامتعارف برای پذیرش آن در پارلمان را دور از انتظار نمی دانستد.
بی جهت نبود که اکثر نمایندگان؛ مطبوعات و رسانه های داخلی مخالف، پس از تصویب طرح مستقیما او را مورد حملات بی سابقه و شدیدی قرار دادند. یک سایت اصولگرای دلواپس که به شدت مخالف این طرح بود و اخبار مخالفان لاریجانی را منعکس می کند دیروز در مطلبی بسیار تعجب آور تایید کنندگان و مجریان توافق در ایران را با مارشال پتن مقایسه کرد و یا در تیتر اصلی خود به نقل از مخالفان مجلس تحت نظارت علی لاریجانی را متهم رای گیری نمایشی؛ تحت فشار و بدون بررسی کرد. موضوعی که لاریجانی آن را قویا رد کرد.
شخصا فکر می کنم در کل فرآیند رسیدگی های داخلی به برنامه اتمی ایران مخالفان توان علی لاریجانی را دستکم گرفته بودند. این یکی از بزرگترین اشتباهات محاسباتی جبران ناپذیر آنها بود. اکنون که طرح به تصویب رسیده به جرات می توان گفت رئیس جمهور روحانی نه تنها برای پیشبرد برنامه های خود با مشکلات کمتری روبروست، بلکه رئیس پارلمان را به صورتی موثر در کنار خود می بیند. matinmos@gmail.com