فائزه انيسي‌نیا: نخستين جلسه هر دوره از مجلس شوراي اسلامي با مديريت هيات رئيسه سني برگزار مي‌شود. پس از آن بر اساس ماده 12 آيين نامه داخلي مجلس مراسم انتخاب اعضاي هیأت رئیسه موقت برگزار خواهد شد. اعضاي اين هیأت بلافاصله مراسم تحلیف -سوگند- را به جا مي‌آورند تا بررسي اعتبارنامه نمايندگان با معرفي شعب و انتخاب اعضاي آن آغاز شود.
نگاهي به نه دوره مجلس شوراي اسلامي از ابتداي انقلاب تا کنون حاکي از رياست موقت پنج نفر در اين 9 مجلس است. کما اينکه آيت الله اکبر هاشمي رفسنجاني از مجلس اول تا سوم، حجت الاسلام ناطق نوري در مجالس چهارم و پنجم، حجت الاسلام مهدي کروبي در مجلس ششم، غلامعلي حدادعادل در مجلس هفتم و علي لاريجاني در مجالس هشتم و نهم رئيس موقت بوده‌اند و البته تمامي آنها از کرسي رياست موقت به رياست دائم مجلس نيز تکیه زده‌اند.
اگرچه هاشمي رفسنجاني پرسابقه‌ترين رئيس موقت مجالس گذشته بوده اما علي لاريجاني که در پله بعد از او قرار دارد، تا کنون بيشترين راي را براي رياست موقت مجلس کسب کرده است. وجه مميزه ديگر هاشمي رفسنجاني با جانشينانش در مجالس بعدي، در اين است که او در مجلس اول با سه نامزد ديگر براي کسب کرسي رياست رقابت کرد اما در دو مجلس بعدي، تنها نامزد رياست مجلس بود و بدون رقيب وارد اين عرصه شد. علاوه بر هاشمي رفسنجاني، ناطق نوري در مجلس چهارم، کروبي در مجلس ششم و لاريجاني در مجلس هشتم، تنها نامزدهاي رياست مجلس بودند.
بيشترين فاصله آرا ميان نامزدهاي کرسي رياست مجلس را در مجلس هفتم ميان غلامعلي حدادعادل با حسن سبحاني شاهد بوديم که با اختلاف 141 راي، حدادعادل رئيس شد. اما کمترين فاصله آرا که رقابت تنگاتنگي را رقم زد، در مجلس پنجم بود که عبدالله نوري با ناطق نوري رقابت کرد و تنها با اختلاف 27 راي، کرسي رياست را به ناطق نوري واگذار نمود.
در اين نه دوره، علي لاريجاني با 232 راي بيشترين ميزان کسب آراي نمايندگان را به خود اختصاص داده و ناطق نوري با کسب 132 راي در پايين ترين جايگاه قرار دارد.
معمولا انتخاب رييس مجلس با شعارهاي استقبال گونه نمايندگان در هر دوره روبرو مي‌شود. شعارهايي چون «الله اکبر». البته در مجالس اوليه اين تنها شعار نمايندگان نبود. کما اينکه پس از انتخاب آيت الله اکبر هاشمي رفسنجاني شعارهايي چون مرگ بر ضد ولایت فقیه، درود بر رزمندگان اسلام، سلام بر شهیدان، مرگ بر امریکا، مرگ بر شوروی، مرگ بر منافقین و صدام و مرگ بر اسرائیل نيز سر داده شد. اما به تدريج از تعداد اين شعارها کاسته شد تا آنجا که پس از انتخاب علي لاريجاني در مجلس نهم تنها شعار الله اکبر و فرياد صلوات نمايندگان در صحن علني شنیده شد.
در جدول زير با آراي روساي موقت در 9 دوره مجلس شوراي اسلامي آشنا شويد:
| اسامی مجالس |
نامزدهای ریاست مجلس |
آرا |
اختلاف آرا با نامزد پیروز |
| مجلس اول |
اکبر هاشمی رفسنجانی |
146 |
پیروز |
| ابراهیم حبیبی |
20 |
126- |
|
| علي گلزاده غفوري |
15 |
131- |
|
| مهدي بازرگان |
12 |
134- |
|
| مجلس دوم |
اکبرهاشمی رفسنجانی (تنها نامزد ریاست) |
205 |
پیروز |
| مجلس سوم |
اکبرهاشمی رفسنجانی (تنها نامزد ریاست) |
223 |
پیروز |
| مجلس چهارم |
علی‌اکبر ناطق نوری(تنها نامزد ریاست) |
203 |
پیروز |
| مجلس پنجم |
علی‌اکبرناطق‌نوری/132 |
132 |
پیروز |
| عبدلله نوری |
105 |
27- |
|
| مجلس ششم |
مهدی کروبی(تنها نامزد ریاست) |
186 |
پیروز |
| مجلس هفتم |
غلامعلی حدادعادل |
196 |
پیروز |
| حسن سبحانی |
55 |
141- |
|
| مجلس هشتم |
علی لاریجانی (تنها نامزد ریاست) |
232 |
پیروز |
| مجلس نهم |
علي لاريجاني |
173 |
پیروز |
| غلامعلی حداد عادل |
100 |
73- |
از مجلس اول تا کنون 38 نماينده براي حضور در دو کرسي نايب رئيسي هيات رئيسه موقت با يکديگر رقابت کرده‌اند. بيشترين رقابت‌ها در مجالس اول و سوم با سه برابر ظرفيت نامزد بود. حال آنکه غالبا چهار نماينده براي نايب رئيس شدن در هر دوره با هم رقابت کرده‌اند.
در تمامي اين رقابت‌ها تا کنون حجت الاسلام حسن روحاني که در مجلس پنجم 226 راي کسب کرده بود، بيشترين آرا را به خود اختصاص داده و حجت الاسلام حسن ابوترابي‌فرد با 223 راي در مجلس هشتم، در پله پس از او قرار دارد. اما ابوالقاسم سرحدي‌زاده با 85 راي تا کنون پايين ترين آرا را براي حضور در جايگاه نايب رئيسي موقت مجلس کسب کرده است. پس از او محمد موسوي خوئيني‌ها با 108 راي در مجلس پنجم کمترين راي را داشته است.
محمدرضا باهنر و محمدحسن ابوترابي‌فرد که سه دوره -از مجلس هفتم تا نهم- نايب رئيس بوده‌اند، بيش از ديگران بر اين کرسي تکيه زده‌اند. پس از آنها حجج اسلام مهدي کروبي و حسن روحاني با دو دوره نايب رئيسي در مجلس پرسابقه ترين هستند.
در اين جدول با اسامي و آراي تمامي نامزدهاي عضويت در هيات رئيسه 9 مجلس گذشته آشنا شويد:
| اسامي مجالس |
کانديداي رياست موقت مجلس/ آرا |
نامزدهاي نايب رئيسي/ آرا |
نامزدهاي کارپردازي/ آرا |
نامزدهاي منشي گري/ آرا |
| مجلس اول |
اکبرهاشمي رفسنجاني/146 ابراهيم حبيبي/ 20 علي گلزاده غفوري/ 15 مهدي بازرگان/ 12 |
علي اکبر پرورش/ ۱۲۴ محمد موسوي خوئینی‌ها/ ۱۰۸ محمد یزدی/ ۹۴ ابراهیم یزدی/ ۲۶ کاظم سامی/ ۲۱ احمد بهشتی/ ۱۴ فضل‌الله محلاتی/ ۶ |
مرتضي کتیرائی/ ۱۶۷ علي اکبر ولایتی/۱۵۰ یارمحمدی/ ۱۴۵ کریمی/ ۳۳ نقوی/ ۳۱ محمدی/ ۳ علیزاده/ ۲ |
محمد کیاوش/ ۱۴۰ احمد توکلی/ ۱۳۲ اسدالله بیات/ ۱۲۲ مرتضي الویری/ ۱۱۸ حسن شاهچراغی/ ۱۴ علي قائمی/ ۹۶ عبدالحميد دیالمه ۶۷ مجید انصاری ۶۶ محمدحجت کشفی ۴۴ محمدتقي کمالی نیا ۴۱ عبدالحسين جلالی ۳۸ حسين تبریزی ۳۷ محمدرضا باباصفری ۳۲ محمد امامي کاشانی ۳۰ موسوی خراسانی ۲۶ |
| مجلس دوم |
اکبر هاشمي رفسنجاني/ (196 راي موافق، 9 راي ممتنع) |
محمد یزدی /144 مهدي کروبي/ 119 محمدمهدي ربانی املشی /108 سیدمحمد خامنه‌اي/ 46 |
سیدزاده/ ۱۶۵ زائری/۱۱۶ محلوجی/۱۱۱ دوزدوزانی/۸۹ زواره ای/۷۰ کمالی/۵۶ موسویانی/۱۱ |
اسدالله بیات/۱۸۵ سبحان اللهی/ ۱۶۶ حسینی برمائی/۱۵۴ عزت الله دهقان/ ۹۳ سيدمحمد اصغری/۹۰ هادی/۸۹ (هادی غفاری- وافی- کیاوش- فردوسی پور- سید محمود علوی- هاشم رهبری- هراتی- آقامحمدی هم نامزد بودند) |
| مجلس سوم |
اکبرهاشمی رفسنجانی/(223 رای موافق،4 رای ممتنع) |
مهدی کروبی /163 حسین هاشمیان/133 علی‌اکبرناطق نوری/73 عمید زنجانی/70 قاسم معماری/4 محمدعلی‌حقی/2 احمدعزیزی/1
|
حسین کتیرائی/150 غلامرضا حیدری/139 عبدالواحد موسوی‌لاری/131 غلامعباس زائری/87 سیدجلیل‌سیدزاده/85 سیدعبدلله هجرتی/51 |
اسدالله بیات/169 محمدعلی سبحان اللهی/166 احمد عزیزی/150 رسول منتخب نیا/139 مرتضی الویری/138 عباس دوزدوزانی/133 (محمدجواد باهنر- سیدحسین حسینی شاهرودی- علی موحدی ساوجی- اسماعیل فردوسی پور- سیدهاشم بنی هاشمی- سیدرضا اکرمی وغلامرضا فدایی هم نامزد بود) |
| مجلس چهارم |
علی‌اکبر ناطق نوری(203 رای موافق، 37 رای ممتنع) |
حسن روحانی/198 اکبرپرورش/176 علی موحدی ساوجی قاسم شعله سعدی |
سیدرضا تقوی/195 غلامعباس زائری/188 عسگراولادی/187 علی دانش منفرد محمدرضا بهمئی
|
محمدکریم شهرزاد/200 محمدرضا باهنر/194 سیدجواد انگجی/186 سیدرضا اکرمی/178 حسین سبحانی‌نیا/176 محمدرضا رحیمی/176 (رهبری املشی- سید حسین فتاحی- سید اسماعیل داوودی شمسی- عباسعلی زالی-محمدرضا شفیعی و احمد مرادی هم نامزد بودند) |
| مجلس پنجم |
علی‌اکبرناطق‌نوری/132 عبدلله نوری/105 |
حسن روحانی/226 محمدعلی موحدی کرمانی/131 سید محمود دعائی/105 |
سیدحسین هاشمی/194 سیدمحسن یحیوی/139 سیدرضا تقوی /122 سیدحسین مرعشی/110 مجید انصاری/107 سیدطاهرطاهری/5 |
قربانعلی دری‌نجف‌آبادی/211 محمدرضا باهنر/151 حسن غفوری‌فرد/134 سیدرضااکرمی/133 علی موحدی‌ساوجی/111 سیدعباس پاک‌نژاد/106 (محمدمهدی رهبری املشی-الیاس حضرتی- محمودآستانه- ابوالقاسم سرحدی‌زاده- سیدطه هاشمی) |
| مجلس ششم |
مهدی کروبی(۱۸۶ رای موافق و ۶۳ رای ممتنع)
|
مجید انصاری/146 ابوالقاسم سرحدی‌زاده/85 محمد میرمحمدی/80 جمیله کدیور /76
|
محمدرضا تابش/140 سیدحسین هاشمی /111 جلیل سازگارنژاد /100 سیدرضا نوروززاده /99 ابوالقاسم سرحدی‌زاده/85 علی محمدغریبانی /68 سیدطاهر طاهری/59 |
سهیلاجلودارزاده/150 ناصرخالقی/149 محمد قمی/130 علی شکوری‌راد/124 اسماعیل جبارزاده/110 کاظم جلالی‌زاده/88 (علاالدین‌بروجردی- محمدرضاسعیدی- ابولفضل رضوی- محمدرضا خباز- قربانعلی قندهاری - حمیدرضا حاجی‌بابایی - قربانعلی ابراهیم‌بای‌سلامی - امیدوار رضایی - سهراب بهلولی قشقایی - ماشاالله شکیبی - مجتبی موسوی‌اجاق - احمد مرادی - سلیم مرعشی - حسن الماسی هم نامزد بودند) |
| مجلس هفتم |
غلامعلی حدادعادل/196 حسن سبحانی/55 |
محمدرضا باهنر/202 سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد/134 غلامرضا مصباحی مقدم/118 |
محسن کوهکن /166 علی اکبرناطق‌نوری/137 حسن نوعی‌اقدم /135 مرتضی تمدن /99 علی دانش‌منفرد /65 حسن کامران دستجردی/60 محمدعباسپور/14 رفعت بیات/5 |
حمیدرضا حاجی‌بابایی/185 جهانبخش محبی‌نیا/166 علیرضا زاکانی/155 حسین سبحانی‌نیا/150 سیداحمد موسوی/143 الیاس نادران/125 (رفعت بیات- امیدوار رضایی‌میرقائد-علی احمدی- احمد مرادی-سیدمصطفی سیدهاشمی-رضا طلایی‌نیک- محمدحسین نژادفلاح- پیمان فروزش- رجب رحمنی و جعفر آیین‌پرست هم نامزد بودند) |
| مجلس هشتم |
علی لاریجانی(232 رای موافق و 1 رای ممتنع) |
محمدحسن ابوترابی فرد/223 محمدرضا باهنر/167 |
محمد آشوری/203 احمد ناطق نوری/194 احمد مهدوی‌ابهری/167 |
حسن غفوری‌فرد/206 حمیدرضاحاجی بابایی/179 سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی/174 جهانبخش محبی‌نیا/165 محمدحسین نژادفلاح/150 |
| مجلس نهم |
علي لاريجاني/ 173 غلامعلی حدادعادل/100 |
محمدرضا باهنر/177 محمد حسن ابوترابي‌فرد/167 غلامرضا مصباحي‌مقدم/106 احمد سالك/83
|
عبدالرضا مصري/164 سيدشريف حسيني/150 محمد آشوری/132 بيژن نوباوه وطن/109 مهرداد بذرپاش/ 77 محمد صالح جوكار/70 |
حسين سبحاني‌نيا 147/ عليرضا منادي/ 147 شاهين محمدصادقي/ 144 محمدحسين فرهنگي/ 135 جواد جهانگيرزاده /127 محمد دهقان/ 123 (رمضان شجاعي كياسري، حسن كامران، سيد مرتضي حسيني، محمد دهقان، شاهين محمدصادقي، زرقام صادقي، سيد ناصر موسوي لارگاني، مهدي كوچك‌زاده- احمد كاتب،امیرحسین قاضي‌زاده- علیرضا سليمي) |
توضیحات جدول:
نامزدهاي پيروز در هر يک از کرسي‌هاي هيات رئيسه، با خط کشي از رقبايشان، متمايز شده‌اند.
در مجلس ششم، اگرچه ابتدا محمدرضا خاتمي و بهزاد نبوي هم نامزد نايب رئيسي بودند اما قبل از آغاز راي گيري انصراف دادند. اما هر دو آنها در انتخابات هيات رئيسه دائم براي نايب رئيسي نامزد شده و از نمايندگان راي گرفتند.
27219