فهیمه حسن‌میری: تکمیل بودن ظرفیت هتل‌ها در ایام نوروز، ترافیک سنگین جاده‌ها به ویژه در روزهای پایانی تعطیلات، عدم خدمات‌رسانی مناسب به مسافران نوروزی در اغلب موارد و. . . از جمله ویژگی‌های تعطیلات کشورمان است؛ تعطیلاتی که پراکندگی مناسبی در طول سال نداشته و مردم را ناچار می‌کند در روزهای خاصی به مسافرت بروند و گاهی در بازگشت از سفر به جای شادابی، فقط خستگی نصیبشان شده باشد.
اغلب کارشناسان نیز عمده‌ترین مشکل سفر و گردشگری در ایران را این انباشتگی سفر در روزهای خاصی از سال می‌دانند. شاید با در نظر گرفتن همین مسائل بود که رئیس‌جمهور ظهر‌دیروز در مراسم تجلیل از خادمان سفرهای نوروزی از احتمال در نظر گرفتن تعطیلات زمستانی خبر داد و گفت: «این سفرها باید نه تنها در تعطیلات نوروز بلکه در تعطیلات مختلف نهادینه شود و اگر در آینده تحولاتی اتفاق افتاد و تعطیلات زمستانی داشتیم در آن تعطیلات نیز صورت گیرد.»
ایده تعطیلات زمستانی البته چندان هم ایده نویی نیست و پیش از این نیز در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی یک هفته به عنوان تعطیلات زمستانی برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شد و در حالی که این امید می‌رفت که تعطیلات به کارمندان و کارکنان دولت نیز تعمیم پیدا کند، این روند ادامه پیدا نکرد.
تراکم نامتناسب تعطیلات در ایران
خسرو ایران‌پور، دبیر جامعه هتلداران کشور در این باره می‌گوید: «در همه جای دنیا متداول است که افراد با توجه به امکاناتی که در شهرهای کشورشان وجود دارد، در همه ماه‌های سال به سفر می‌روند اما در ایران مانند بسیاری از دیگرمسائل، قضیه برعکس است و ایرانی‌ها فقط در ایام نوروز به یاد سفر کردن می‌افتند و همین قضیه هم هست که مشکل‌ساز می‌شود؛ مثلاً آنقدر حجم مسافران روانه شده به سمت یک شهر زیاد می‌شود که نه تنها هتل‌ها دیگر نمی‌توانند جوابگوی مسافران باشند، بلکه مدرسه‌ها و دیگر مکان‌هایی که برای اسکان مسافران آماده شده‌اند، از پذیرفتن مسافران جدید «معذور» می‌شوند.»
به عقیده این کارشناس گردشگری برای این که مردم از سفرهایشان لذت بیشتری ببرند و رضایت بیشتری داشته باشند باید کاری کنیم که مردم به تناوب همه جا بروند؛ یعنی از نظر مکانی فقط به مکان‌های خاصی نروند دوم این که در زمان‌های مختلف مسافرت کنند نه فقط در تعطیلات نوروز یا شهریور تا بتوانند از این امکاناتی که سرمایه ملی است در تمام سال استفاده کنند.
کاهش یا افزایش تعطیلات؟!
یکی از عمده‌ترین دلایل ادامه نیافتن تعطیلات زمستانی این بود که عده‌ای تصور می‌کردند تعطیلات رسمی‌مان نیز به خودی خود زیاد است و باعث عقب‌افتادگی کشورمان در زمینه‌های مختلف شده است بنا بر این به جای افزودن به روزهای تعطیل باید حتی از تعطیلات موجود کاسته شود.
بررسی کاهش تعطیلات رسمی از سال 83 در دستور کار مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفت و در مجلس هفتم هم چنین طرحی ارائه شد، اما به دلیل اختلاف نظر در این که کدام روز، باید از تعطیلات حذف شود، به سرانجام نرسید.
موافقان کاهش تعطیلات تأکید داشتند با توجه به این که کشور ما کشوری در حال توسعه است، باید کار و تلاش بیشتری صورت گیرد و با افزایش روزهای کاری می‌توان فاصله ایران را با کشورهای توسعه‌یافته کم کرد در حالی که به اعتقاد اغلب کارشناسان، کم کردن تعطیلات نه تنها نمی‌تواند کمکی به بهره‌وری کند بلکه روزهای کاری بیشتر سبب خستگی مضاعف کارکنان و پایین آمدن بازده کاری آنان می‌شود ضمن این که این را هم مطرح می‌کنند که در اغلب کشورها دو روز آخر هفته تعطیل است در حالی که در کشور ما در آخر هفته معمولاً یک روز تعطیل وجود دارد و به این ترتیب، با احتساب دو روز تعطیلی آخر هفته کشورهای دیگر در مقابل یک روز تعطیلی کشورمان، مشاهده می‌شود که روزهای تعطیل در ایران نسبت به سایر کشورها کمتر است.
توزیع مناسب، راه حل مشکل
اقتصاددانان متفق‌القولند که افزایش بهره‌وری چیزی نیست که در مدت کوتاه یا با اقدامات شتاب‌زده صورت بگیرد و در این امر عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و. . . زیادی دخالت دارند. دکتر علی قنبری، اقتصاددان و عضو سابق شورای پول و اعتبار ضمن اشاره به لزوم افزایش بهره‌وری در کشور می‌گوید: «افزایش بهره‌وری با تشویق، ترغیب، ابتکار و خلاقیت صورت می‌گیرد، در ابتدا باید ببینیم علل کاهش بهره‌وری ما چیست، بعد آن علت‌ها را برطرف کنیم و ریشه‌ها را بخشکانیم تا موجبات شادابی، سرزندگی، پویایی و خلاقیت کارمندان، کشاورزان، دانشجویان و به طور کلی همه اقشار فراهم شود.»
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به توزیع مناسب تعطیلات در کشور می‌گوید: «الان تعطیلات ما پراکنده است و افراد نمی‌توانند از آن خوب استفاده کنند و موجب کاهش رشد اقتصادی کشور نیز می‌شود. اگر بتوانیم تعطیلات را طوری سامان دهیم که هر چند ماه دو سه روز تعطیلی کنار هم داشته باشیم، قطعاً برای مردم استفاده بهتر و بیشتری دارد و به رشد اقتصادی هم لطمه نمی‌زند.»
تعطیلات، گاهی کاراتر از روزهای کاری
تعطیلات البته از منظر جامعه‌شناسی و روانشناسی هم کارکرد خاص خودش را دارد چرا که سبب تجدید قوا و کسب روحیه و انرژی لازم شده و افراد را از خمودگی و کسالت کارهای روزانه دور می‌کند تا با توان بیشتری به کار و اشتغال بپردازند.
علاوه بر اینها، مطالعات جدید نیز به اثر تعطیلات در بالارفتن بازده افراد تأکید دارند به طوری که پیش از این یکی از مهم‌ترین راه‌کارهای مقابله با پیری و ضعف حافظه و توانایی‌های ذهنی، تمرین و فعالیت بیشتر فکری معرفی می‌شد اما یک مطالعه جدید می‌گوید افرادی که ساعات کار آنها در هفته بیشتر از 40 ساعت باشد، بیش از دیگران در معرض افت توانایی‌های ذهنی هستند.
بنا بر آنچه گفته شد، جای نگرانی از این که تعطیلات زیاد شود وجود ندارد بلکه می‌توان ابعاد مثبت این اقدام که افزایش کارآیی کارکنان و کارمندان و رونق گردشگری است را در نظر داشت.