تلاش می‌کنم هر شب درباره یکی از حقوق تصریح‌شده در منشور حقوق شهروندی بنویسم. نوشته‌ها و گفته‌های ما درباره حقوق شهروندی در عصری که همگان از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توانند وارد گفت‌وگوی فراگیر شوند، مؤثر خواهد بود. اگر مایل بودید، شما هم این نوشته‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارید.
ماده 42- حق شهروندان است که حرمت و حریم خصوصی آن‌ها در رسانه‌ها و تریبون‌ها رعایت شود. در صورت نقض حرمت افراد و ایجاد ضرر مادی یا معنوی، مرتکبین طبق مقررات قانونی مسئول و موظف به جبران خسارت می‌باشند.
بحث:
درک منظور ماده 42 منشور حقوق شهروندی برای ایرانیان کار دشواری نیست. مردم عادی و حتی برخی عالی‌ترین مقامات سیاسی نیز طعم تلخ و گزنده رعایت نشدن حریم خصوصی و حرمت خود در رسانه‌ها و بالاخص مهم‌ترین رسانه کشور را چشیده‌اند. روحانیون عالی‌رتبه‌ای نظیر مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری دو نمونه نقض حریم خصوصی و حرمت خود هستند. بقیه مردم اعم از هنرمندان، ورزشکاران، وزرای دولت و بسیاری دیگر در مواقع گوناگون هدف هتک حرمت و حریم خصوصی در رسانه قرار گرفته‌اند.
آن‌چه رسانه‌ها را در هتک حرمت و حریم خصوصی افراد جسور می‌سازد، وجود حریم‌های امن برای رسانه است. نظریه مبادله در جامعه‌شناسی به درک این مسأله البته ساده کمک می‌کند. رفتاری تکرار می‌شود که پاداش دریافت کند. عدم رسیدگی منصفانه و منجر به مجازات‌های بازدارنده به مصادیق هتک حرمت و حریم خصوصی افراد، برخی رسانه‌ها را در تجاوز به حریم‌های افراد جسور ساخته است. بنابراین اگرچه دولت منشور حقوق شهروندی را اعلام کرده و متعهد شده، اما این قوه قضائیه است که در تضمین اجرای ماده 42 منشور نقش اصلی را بر عهده دارد.
دولت می‌تواند با ارائه آموزش‌های شهروندی و اطلاع‌رسانی گسترده، مردم را نسبت به حقوق قانونی خود در قبال مصادیق نقض ماده 42 آگاه سازد. دولت می‌تواند به زمینه‌سازی برای آگاهی عمومی درباره الزامات ماده 42 کمک کرده و ابزارهای در دست خود، از جمله ابزارهای مالی، برای بازداشتن رسانه‌ها از نقض ماده 42 اقدام کند.
*جامعه‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری
نکته: این یادداشت در روزنامه ایران منتشر شده است.