تلاش می‌کنم هر شب درباره یکی از حقوق تصریح‌شده در منشور حقوق شهروندی بنویسم. نوشته‌ها و گفته‌های ما درباره حقوق شهروندی در عصری که همگان از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توانند وارد گفت‌وگوی فراگیر شوند، مؤثر خواهد بود. اگر مایل بودید، شما هم این نوشته‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارید.
ماده 47-حق مسلم هر فرد ایرانی است که از مزایای تابعیت ایران بهره‌مند شود و کسی نمی‌تواند مانع استیفای این حق شود.
بحث:
بندهای 47 تا 55 منشور حقوق شهروندی ذیل عنوان «حق اقامت، تابعیت و آزادی رفت و آمد» آورده شده‌اند. مسأله مد نظر ماده 47 منشور نیز از آن جهت که مبتلابه اکثریت قاطع مردم نیست، زیاد به چشم نمی‌آید و مسأله‌ای عمده جلوه نمی‌کند، اما مسأله تابعیت برای بسیاری از افراد مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
حکم اصل 41 قانون اساسی در مورد عدم امکان سلب تابعیت کشور ایران از هر فرد ایرانی فراگیر است. مادۀ 981 قانون مدنی نیز که اجازۀ سلب تابعیت اکتسابی تحصیل‌کنندگان تابعیت ایرانی را تحت شرایطی تجویز می‌نمود در سال 1370 نسخ شده است. همین تحول در مجموع باعث شده تا حقوقدانان اعلام دارند سلب تابعیت ایرانیان اعم از دارندگان تابعیت اصلی و اکتسابی، هماهنگ با قانون اساسی از مقررات جمهوری اسلامی ایران حذف گردیده است.
یک مورد از مشکلات مربوط به این حق که هنوز حل‌نشده باقی مانده، مسأله اسناد هویتی و تابعیت فرزندان زنان ایرانی است که با اتباع خارجی ازدواج کرده‌اند. این مسأله بالاخص درباره تعداد زیادی از زنان ایرانی که با اتباع افغانستان ازدواج کرده‌اند مهم است. اولویت‌دهی به وضعیت و حقوق انسانی زنان ایرانی که با مردان خارجی بدون رعایت الزامات قانونی ازدواج کرده و فرزندان آن‌ها از حیث تابعیت مشکل دارند، با رعایت قانون مربوط که به‌طور خاص در این زمینه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است و اتخاذ اقدامات لازم در جهت تکمیل این قانون در مجلس شورای اسلامی می‌تواند یک گام به سوی تحقق ماده 47 منشور باشد.
نکته مهم درخصوص ماده 47 آن است که همه افراد نه تنها حق تابعیت داشته باشند، بلکه از مزایای تابعیت خود بتوانند استفاده کنند. برای مثال، ایرانیان خارج از کشور که تابعیت ایرانی دارند باید بتوانند از مزایای این تابعیت بدون بیم از برخوردهای سلیقه‌ای و فراتر از قانون استفاده کنند.
*جامعه‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری
نکته: این یادداشت در روزنامه ایران منتشر شده است.