براي تغيير و با اميد بهبود شرايط، همه سختي‌ها را به جان مي‌خرند. بي‌مهري‌ها را فراموش و مي‌کنند و اميد، دلخوري‌شان را شکست مي‌دهد. خيلي وقت‌ها به خواسته‌شان نرسيده‌اند و پس از پايان انتخابات همه‌چيز فراموش شده اما آنها دست‌بردار نيستند. مردم مناطق محروم هر چهار سال يک‌بار با اميد اينکه گوش شنوايي براي دردها و فريادهاي خاموش‌شده آنها پيدا شود به صحنه مي‌آيند و تلاش مي‌کنند مطالباتشان را پيگيري کنند.
برخلاف باور عموم مردم، روستاييان و ساکنان مناطق حاشيه‌اي به‌خوبي تمرين دموکراسي را آموخته‌اند. گاهي خيلي بيشتر و بهتر از شهرنشينان، مطالبات خود را مي‌شناسند و بر احقاق حقوق خود پافشاري مي‌کنند «يک نفر بيايد که حواسش به اين مردم باشد. مطالباتشان را بشوند و پيگيري کند. همين براي مردم کافي است.» شهناز، يکي از دختران شهرستان نيمروز در سيستان است. در اين دوره از انتخابات، يکي از اعضاي فعال روستا بوده و در جريان مشارکت مردم قرار داشته است.
او مي‌گويد هر چهار سال يک‌بار نزديک انتخابات، اميد تازه‌اي در دل مردم روستا جان مي‌گيرد. مردم توقع دارند آن که بر سر کار مي‌آيد مطالباتشان را پيگيري کند و به روستايي‌ها اهميت بيشتري دهد. آمارهاي منتشرشده از نتايج انتخابات نشان مي‌دهد مشارکت مردم در مناطق محروم، بسيار بالا بوده است. براساس آمارهاي منتشرشده، جامعه روستايي در انتخابات 29 ارديبهشت بيش از 18 ميليون نفر واجد شرايط رأي دارد که با توجه به تجربه انتخابات‌هاي پيشين بيش از 90 درصد آنان در انتخابات شرکت کرده‌اند و مشارکت در اين مناطق از ميانگين مشارکت کشوري هم بيشتر بوده است. ايجاد اشتغال و توسعه روستاها يکي از اصلي‌ترين مطالبه آنها از رئيس‌جمهوري چهار سال آينده کشور است.
مشارکت حداکثري روستاييان
روز گذشته، آمارهاي مشارکت مردم در شهرها و روستاهاي کشور منتشر شد. تمامي آمار اعلام‌شده نشان مي‌دهد روستاها مشارکت حداکثري در انتخابات دوازدهمين دوره رياست‌جمهوري داشته‌اند؛ مشارکتي که نشان‌دهنده مطالبه‌گري فعال ساکنان روستا و مناطق محروم است. براساس آمار و ارقام ارائه‌شده، ميزان مشارکت مردم کهگيلويهوبويراحمد در انتخابات 72 درصد بوده و تعداد واجدان شرايط رأي‌دادن کهگيلويهوبويراحمد در انتخابات 528 هزار و 930 نفر بوده که از اين تعداد افزون‌بر 380 هزار نفر در انتخابات شرکت کرده‌اند.
در خراسان‌جنوبي، مردم بيش از 85 درصد در انتخابات مشارکت داشته‌اند که به گفته مسئولان استاني، بيشترين آمار مشارکت به شهرهاي کوچک و مناطق روستايي مربوط مي‌شود. در سيستان‌وبلوچستان مانند دوره‌هاي گذشته مردم از حق رأي خود براي کنشگري در عرصه سياسي بهترين استفاده را کرده‌اند.
عقلانيت، جايگزين نگاه‌هاي قومي
شهناز اربابي که نقش فعالي در انتخابات داشته، مي‌گويد تا حد زيادي از مطالبات مردم روستا در مناطق مطلع است: مطالبه مردم اين منطقه، داشتن حداقل‌هاي زندگي است. داشتن چيز‌هايي براي اين مردم تبديل به آرزو شده که خيلي‌ها اصلا نبود يا کمبودش را هم حس نکرده‌اند. يک درمانگاه مجهز، مدارس نوساز، جاده‌هاي ايمن و... ابتدايي‌ترين نيازها براي زندگي است اما مردم در اين مناطق از همين ابتدايي‌ترين‌ها هم محروم شده‌اند.
او مي‌گويد ديده که در اين دوره از انتخابات مردم با آگاهي بيشتري پاي صندوق‌هاي رأي رفته‌اند: در سال‌هاي گذشته، بسياري از بزرگان روستا هنگام رأي‌دادن با ناظران مشورت مي‌کردند. اين يعني تقريبا آگاهي لازم را درباره کانديداها نداشتند اما اين‌بار علاوه‌بر شناخت کانديداها مردم مطالبات خود را نيز مي‌شناختند و مطرح کردند. خوشبختانه امسال شاهد اين بوديم که مردم، کمتر با نگاه‌هاي قوميتي درباره انتخابات تصميم مي‌گيرند و بيشتر تصميم‌ها براساس عقلانيت و آگاهي است.
حضور براي پيگیري مطالبات
آنچه روستاييان بيش از هر چيز در مطالبات خود از رئيس‌جمهوري منتخب کشور انتظار دارند، توجه بيشتر به روستاهاست؛ روستاييان انتظار ديده‌شدن دارند پيش از آنکه سيل، زمين‌لرزه، يا ريزش معدن مسئولان را به روستاي آنها بکشاند. اعداد و ارقام نشان مي‌دهد مشارکت در مناطق روستايي گاهي بيشتر از مناطق شهري هم بوده است. در سال‌هاي اخير، بيش از گذشته به روستاها توجه شده اما آمار مهاجرت روستاييان و افزايش روستاهاي خالي از سکنه نشان مي‌دهد شرايط براي ادامه زندگي در بسياري از روستاهاي کشور مناسب نيست.
در سيستان‌وبلوچستان به دليل خشکسالي و ريزگردهاي ناشي از خشک‌شدن هامون، مهاجرت‌هاي گسترده‌اي صورت گرفته و روستاهاي مرزي يا خالي شده يا چند خانواده در محروميت مطلق در اين مناطق زندگي مي‌کنند و بيکاري يکي از مهم‌ترين دلايل مهاجرت روستاييان به شهر است.
آن‌طور که شهناز اربابي مي‌گويد، يکي از مهم‌ترين مطالبات مردم در انتخابات امسال، حل اختلافات بر سر آب‌هاي مرزي بوده است. اربابي مي‌گويد: زندگي مردم اين منطقه با کشاورزي و دامپروري مي‌گذرد. وقتي آب نباشد زندگي و کار مردم مختل مي‌شود. مي‌دانم خيلي از مردم که از اينجا رفته‌اند به‌خاطر خشکسالي و بيکارشدن است. در جلساتي که با دهياران و بزرگان روستا برگزار شده، بيشتر اصلي‌ترين مطالبه مردم روستا اشتغال روستاييان عنوان شده است.
آن‌طور که وزارت کشور اعلام کرده، استان کردستان يکي ديگر از استان‌هايي است که باوجود مشکلات فراوان بار ديگر در انتخابات حضور حداکثري داشته است. معروف، نزديک به 10 سال است در مرز کردستان کولبري مي‌کند. او مي‌گويد در انتخابات شرکت کرده، با وجود اينکه او و هم روستاييانشان مشکلات فراواني دارند اما ديده که اکثر مردم روستا در انتخابات حضو داشته‌اند. خودش هم رأي داده و حالا از اينکه کانديد مورد حمايتش توانسته اکثريت آرا را به‌دست آورد، خوشحال است. مي‌گويد اميد دارد شرايط برايشان بهتر شود: اينجا شرايط ما خيلي سخت است.
بيکاري بيداد مي‌کند. اميدواريم دولت آينده به شرايط ما اهميت بدهد. درمانگاه از اينجا 15 کيلومتر دور است. بچه‌هايمان در مدارس فرسوده درس مي‌خوانند و خودمان از بيکاري کولبري مي‌کنيم. کولبرها هم هيچ حق و حقوقي ندارند. چند وقت پيش به بعضي از کولبران کارت کولبري دادند و گفته‌اند بيمه مي‌شويم. تا حالا که نه کارت گرفته‌ام نه بيمه شده‌ام اما رأي دادم تا شايد اين وعده‌ها عملي شود. با اميد رأي داده‌ام. به خانواده‌ام گفتم رأي بدهيد شايد اوضاع ما هم بهتر شد.
توسعه پايدار، پاسخ به اعتماد روستاييان
تجربه برگزاري بيش از 30 انتخابات پس از انقلاب و اقدام‌هايي که در راستاي توسعه روستايي شکل گرفته، نشان از آن دارد که برخلاف ادعاي شماري از کارشناسان، حضور پررنگ اين مناطق در انتخابات‌ها يک رويه معمول نيست بلکه ناشي از يک تغيير نگرش نسبت به انتخابات است که نياز و خواسته‌هاي جديد را جايگزين نيازهايي مانند معيشت کرده است.
توسعه روستايي از مهم‌ترين اولويت‌هاي عمراني در تمام کشورهاي جهان به حساب مي‌آيد و توسعه اين مناطق زماني در ريل قرار می‌گيرد که منطبق بر نيازهاي آن جامعه و با مشارکت مردم در زمينه‌هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي باشد. اگر مشارکت مردمي در زمينه‌هاي يادشده در روستاهاي کشور تجلي پيدا کند به يقين، ميزان موفقيت برنامه‌هاي اجرايي در آنجا بيشتر خواهد شد. در چند دهه گذشته وزارتخانه، سازمان و نهادهاي مختلف براي محروميت‌زدايي برنامه‌هاي زيادي در دستور کار قرار داده که نتيجه چنين برنامه‌هايي، افزايش سطح رفاه و همچنين تغيير نگرش روستاييان است.
معيشت و درآمد هرچند در دهه‌هاي گذشته به‌عنوان مهم‌ترين شعار براي توسعه روستايي مطرح شد اما با تغيير برخي نمودهاي زندگي سنتي، خواسته و نيازهايي متفاوت‌تر از گذشته و متناسب با دنياي جديد جايگزين دو مؤلفه فوق شد. شمارش آرای مناطق روستايي در انتخابات رياست‌جمهوري دوره‌هاي گذشته، حکايت از آن دارد که خواسته جامعه روستايي ديگر معيشت و درآمد نيست بلکه آنان به‌دنبال توسعه پايدار هستند که نياز نسل‌هاي مختلف در آن گنجانده شود.
۴۷۴۷