خصوصی سازی در ایران با شکست مواجه شده است چرا که از پس اجرای این سیاست طی دو دهه گذشته هنوز شاهدیم که نه تنها سهم بخش خصوصی از اقتصاد ایران افزایش نیافته بلکه تصدی های دولت نیز با کاهش روبرو نبوده است .
تجربه این چند سال نشان می دهد دولت ها مایل به واگذاری تصدی ها و مسئولیت هایشان نیستند و حتی حیات خلوت هایی را که در اختیار دارند، نیز به بخش خصوصی واگذار کنند و همین تمایل بالا به حفظ و نگهداری تصدی ها عامل اول و ظهور شبه دولتی های قدرتمند عامل دوم برای شکست سیاست خصوصی سازی در کشور بوده است .
در عین حال باید توجه داشت اقتصاد ایران ر کنار دولتی بودن با مساله وابستگی بالا به نفت نیز روبروست. در حقیقت سایر منابع درآمدی دولت آن قدر اندک هستند گه تکافوی تامین هزینه های کشور را نمی دهند . در این مسیر می توان منابعی چون مالیات ها نیز در حد و اندازه ای نیستند که بتوانند جایگزینی مناسب برای نفت باشند .
در این فضا می توان تاثیر مضیقه های درآمدی نفتی را بر اقتصاد کشور رصد کرد. در شرایط کنونی تولید نفت ایران به حدود 3 میلیون و 800 هزار بشکه محدود شده است که همین امر نیز نشان از ظرفیت اندک ما برای درآمد زایی حتی از مهمترین منابع درآمدی کشور دارد .
سئوال اساسی که در این شرایط کارشناسان اقتصادی و مسئولان می پرسند این است ؛ برای عبور از تنگناهای درآمدی چه باید کرد؟
بی تردید مالیات اولین و مهمترین ابزاری است که باید بر آن متمرکز شد . شاید از این روست که مودیان مالیاتی در سال های اخیر بیش از پیش سختگیری ها برای دریافت مالیات را درک می کنند . در این شرایط طبیعی است سازمان امور مالیاتی برای دریافت مالیات سختگیری هایی را در دستور کار خود قرار دهد .
آمار و ارقام اما نشان می دهد چهل درصد از فعالیت های اقتصادی ایران مالیاتی پرداخت نمی کنند . در کنار این حجم بالای فرار مالیاتی اگر رقم معافیت های مالیاتی را اضافه کنیم ، به این نتیجه می رسیم که 50 درصد از اقتصاد ایران معاف از مالیات است . برای ارزیابی این موقعیت و دریافتن دلایل این دست و دلبازی نیز به نکته ای جز نفت نمی توان استناد کرد . این نفت است که در سال های گذشته به دلیل سهل الوصول بودن، این شیوه از کسب درآمد را در ایران سامان داده است . حالا در تنگنایی که طی سال های اخیر برای کسب درآمدهای نفتی ایجاد شده و با توجه به محدودیت هایی که برای درآمدهای نفتی وجود دارد، لازم است هر چه سریع تر تدبیری برای شناسایی منابع درآمدی جدید در ایران در دستور کار قرار داد . این مهم اما نه از طریق فشار مالیاتی که با شناسایی فراریان مالیاتی لازم است محقق شود .
* کارشناس اقتصادی
35223