تاریخ انتشار: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۸ - ۰۷:۰۰

آگوستو بوآل بنیانگذار تئاتر «ستم‌دیدگان» درگذشت

آگوستو بوآل، کارگردان، استاد دانشگاه، نویسنده و تئوریسین تئاتر برزیلی، شنبه این هفته در سن هفتاد و هشت سالگی پس از طی دوره‌ای سخت در اثر سرطان خون درگذشت. بوآل که سال‌های زیادی را در رنج و تبعید به‌سر برده بود و تنها بعد از سقوط نظامیان برزیلی بود که توانست به زادگاه خود برزیل بازگردد، عاقبت به خانه ابدی کوچ کرد، تا شاید، تنها شاید، این‌بار از رنج و عذاب به دور باشد و لختی در آرامش بیاساید. او که همواره از رنج و ستم مردمان می‌گفت و سال‌ها مشقت و سختی فعالیت سیاسی را به جان خریده بود، عاقبت رنج بیماری را تاب نیاورد و تسلیم مرگ شد.

بوآل در 1931 در ریودوژانیروی برزیل به‌دنیا آمد. در دانشگاه کلمبیای نیویورک تئاتر خواند، اوایل دهه 1960 تئاتر «ستم‌دیدگان» را به مثابه روشی پایه گذارد که در آن مخاطبان، بازیگران، کارگردان و نویسنده تئاتر با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و در نتیجه نوعی اکتیویسم سیاسی پدید می‌آید. اما این تئاتر همچون تهدیدی نسبت به دیکتاتوری حاکم وقت برزیل در طول سال‌های 1964 تا 1985 نگریسته شد و بنابراین بوآل دستگیر شد، به زندان افتاد و تا مدت‌ها تحت آزار و شکنجه بود تا اینکه به‌مدت 15 سال به آرژانتین تبعید شد. بوآل پس از سقوط رژیم نظامی به برزیل بازگشت. او از 1956 تا 1971 مدیر تئاتر آرنا در سائوپولوی برزیل بود که موجب انقلابی در حوزه زیبایی‌شناسی در تئاتر برزیل شده و پس از آن به اروپا نیز منتقل می‌شود.

بوآل در تئاتر «ستم‌دیدگان» تلاش می‌کرد مونولوگ‌های اجراهای سنتی را به دیالوگ بین مخاطب و صحنه تبدیل کند. پیش‌فرض او بر این ایده استوار بود که دیالوگ عمومیت داشته و کنشی طبیعی بین تمامی انسان‌هاست؛ همه انسان‌ها تمایل و قابلیت برقراری دیالوگ را دارند و پیامد تبدیل دیالوگ به مونولوگ، رنج است. بدین‌ترتیب تئاتر در نظر بوآل، ابزاری استثنایی است برای تبدیل مونولوگ به دیالوگ. او خود در این باره می‌گوید: "با وجود اینکه تنها برخی از افراد یک تئاتر را شکل می‌دهند؛ اما ما همه تئاتر هستیم. " بوآل برای رسیدن به نتیجه، اشکال مختلفی از کارگاه‌های تئاتری را آزمود با این هدف که نیازهای همه اقشار مردم برای تأثیر‌گذاری بر هم، برقراری دیالوگ، تفکرات انتقادی، کنش و تفریح را بتواند دریابد. به این دلیل شکل‌های تئاتر میدانی، تئاتر تصویر، تئاتر پلیس در سر و نمایش گسترده رنگین‌کمانی از آرزوها، طراحی شدند تا مخاطب را به سوی رابطه‌ای فعال با رویدادهای نمایشی سوق دهند. با این کار، کارگاه‌ها تبدیل به مکان‌های آموزشی می‌شوند برای فعالیت؛ نه تنها در همین اشکال نمایشی، بلکه در زندگی واقعی.

بوآل یک‌بار در مصاحبه‌ای درباره تئاتر ستمدیدگان گفته بود: "تئاتر ستمدیدگان به هیچ‌وجه نمی‌تواند در خدمت یک دولت و یا یک کارفرما باشد، چون این نوع تئاتر به بهترین معنای واقعی کلمه دموکراتیک است. ما مشکلات و مسائل را مطرح می‌کنیم، حال بگو این مسئله توست و تلاش می‌کنی تا راه‌حلی برای آن پیدا کنی یا دست‌کم دریابی که اینها راه‌حل مسائل تو نیستند. اما نیامده‌ایم تا بگوییم که شما این کار و یا آن کار را بکنید. ما هرگز چنین حرفی ‌نمی‌زنیم. " از بوآل چند کتاب به فارسی ترجمه شده اما تاکنون نمایشی از او در ایران به روی صحنه نرفته است.

آخرین نوشته‌ای که بوآل از خود به جای گذاشت پیام او به مناسبت روز جهانی تئاتر (27 مارس 2009) بود که در آن اغلب ویژگی‌های شخصی و هنری او هویدا است: تئاتر تنها یک اتفاق نیست؛ یک راه زندگی است!

ما همه بازیگریم: شهروند یک جامعه بودن، تنها به مفهوم زندگی در آن جامعه نیست، بلکه تغییر آن جامعه است.

منبع: خبرآنلاین

برچسب‌ها