هر سرزمینى براى خود آثار ماندگاری دارد که به آن افتخار مىکند. بی‌شک شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسى، شاعر نامدار ایرانى، از جمله این آثار بزرگ و ماندگار است که پرمایهترین دفتر شعر پارسى و مهم ترین سند عظمت و فصاحت این زبان را فراهم کرده و داستان‌هاى ملى و تاریخى قوم ایرانى در آن به بهترین وجه نمود دارد. شاهنامه فردوسی هم از حیث کمیت هم از جهت کیفیت بزرگترین اثر ادبی و نظم فارسی است، پر بی‌راه نیست اگر ادعا کنیم که شاهنامه یکی از شاهکارهای ادبی جهان است.
از این رو، در آستانه روز فردوسی، ایرانیان در بسیاری از کشورها اقدام به برگزاری مراسمی، ویژه بزرگداشت هزاره شاهنامه فردوسی گرفته‌اند. این بزرگترین حماسه‌سرای ادب پارسی هزار سال پیش، شاهنامه را به نظم درآورد و خود در این باره می‌گوید: «عجم زنده کردم بدین پارسی» فردوسی سخنور بزرگ و زنده نگهدارنده زبان، ادب و تاریخ این سرزمین است. بی‌شک تأثیر اثر او را نمی‌توان نادیده گرفت و به برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌ها در یک روز خاص اکتفا کرد. زندگینامه فردوسی و تاریخی که او در شاهنامه به تصویر می‌کشد، خود می‌تواند منجر به ساخت مجموعه‌های متعدد سینمایی و تلویزیونی شود. مجموعه‌هایی که می‌تواند تاریخ دلیری و رادمردی یک ملت را بر همگان آشکار کند. حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر نامدار ایرانی در قرن چهارم هجری می‌زیست. وی در طوس خراسان به دنیا آمد و اثر ماندگار و حماسی شاهنامه را در مدت سی سال به رشته تحریر درآورد. امسال هزارمین سال اتمام سرودن شاهنامه است و 25 اردیبهشت به عنوان روز بزرگداشت فردوسی نام‌گذاری شده و به همین مناسبت ویژه برنامه‌هایی در ایران و دیگر نقاط جهان برگزار می‌شود. در راستای بزرگداشت این شاعر نامدار ایرانی، تندیس حکیم ابوالقاسم فردوسی، در دانشگاه آکسفورد انگلیس نصب و رونمایی شد. تندیس فردوسی به سفارش رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن و توسط خانم مهران قهاری هنرمند ایرانی مقیم انگلیس ساخته شده و با همکاری مسئولان دانشکده وادهام دانشگاه آکسفورد به صورت دائمی در محل کتابخانه فردوسی این دانشکده نصب شده است.
اما گستره نفوذ این حماسه‌سرای ایرانی پیش از این مرزهای ایتالیا را درنوردیده بود و در سال 1958 طی مراسمی رسمی تندیس فردوسی در پارک ویلا بورگزه (Villa borghese) در شهر رم نصب شد. سازنده این مجسمه سنگی، استاد ابوالحسن خان صدیقی بود. استاد ابوالحسن صدیقی آثار درخشان دیگری از جمله مجسمه فردوسی در میدان فردوسی و مجسمه خیام در پارک لاله تهران و مجسمه نادرشاه افشار در مشهد را نیز در کارنامه هنری خود ثبت کرده است.
محمدحسین طوسی‌وند: مسئولان به مسائل ملیت و فرهنگی بیشتر توجه کنند
همزمان با رونمایی تندیس فردوسی در آکسفورد لندن، کنگره سه روزه «پاژ» در سال هزاره شاهنامه با سخنرانی جلال خالقی مطلق، محمدحسین طوسی‌وند و رونمایی از تندیس‌های فردوسی و انجام انتخابات شورای مرکزی بنیاد فردوسی شعبه مشهد برگزار شد.
محمدحسین طوسی‌وند بنیان‌گذار بنیاد فردوسی و رئیس این بنیاد در تهران درپاسخ به این پرسش که چرا بزرگداشت مشاهیر ایران، به برگزاری نشست و سخنرانی محدود می‌شود، گفت: جمهوری اسلامی در 30 سال گذشته متأسفانه مسئله فرهنگ و مسئله ملیت را فراموش کرده است. اگر ما از اوایل انقلاب اسلامی، به مسائل فرهنگی توجه بیشتری نشان می‌دادیم، آسیای‌میانه تحت تأثیر فرهنگ ملت ایران بود، چراکه ملیت ما از قرن 4 هجری به بعد همیشه در این بخش از آسیا گسترش داده شده است. در هریک از این کشورها یکی از بزرگان ما حضور داشتندو زبان پارسی در آنجا حکمفرما بوده است.
وی در ادامه برنامه‌های همایش هزاره شاهنامه را تشریح کرد و گفت: بازدید از موزه آستان قدس رضوی و زادگاه فردوسی در روستای پاژ و آرامگاه حکیم طوس در مجموعه فرهنگی تاریخی طوس از دیگر برنامه‌های این کنگره بود و طرح مثلث خراسان بزرگ و شهرک شاهنامه در مجموعه‌های طوس و پاژ بررسی شد. طوسی‌وند خاطرنشان کرد: امیدواریم با مشکلی که در طوس برای خرید زمین از روستائیان داریم، در روستای پاژ زادگاه فردوسی نداشته باشیم؛ چون روستائیان خیال می‌کنند دولت می‌خواهد زمین آن‌ها را بخرد و زمین را به 10 تا 20 برابر می‌فروشند و نمی‌دانند که یک بخش خصوصی می‌خواهد این زمین‌ها را خریداری کند.
شهرک شاهنامه؛ طرحی که اجرا نشد
بنیان‌گذار بنیاد فردوسی جزئیات طرح «احیای زادگاه و آرامگاه فردوسی» که شامل احیای «دیه پاژ» (روستای زادگاه فردوسی) و تبدیل آن به شهرک شاهنامه است را چنین تشریح کرد: در دیباچه طرح احیای زادگاه و آرامگاه فردوسی و مجموعه فرهنگی تاریخی طوس بر لزوم «پشتیبانی نهادهای فرهنگی از ریشه‌های کهن زبان پارسی دری» تأکید شده و در ادامه آمده است: پروژه احیای مجموعه فرهنگی تاریخی طوس اکنون به بخش خصوصی واگذار شده و بنیاد فردوسی آماده است تا هر گونه کمک فنی، تکنیکی و تخصصی را به این پروژه انجام دهد.
در ادامه به جزئیات این طرح و اهداف بنیاد فردوسی از ارائه آن، پرداخته و یادآوری شده است: این پروژه شامل راه‌اندازی فرهنگسرای فردوسی شامل موزه، کتابخانه تخصصی، تالار سخنرانی، دانشگاه فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی، شهر شاهنامه، دهکده نمونه پاژ PAG و کلینیک تخصصی، مجتمع آکادمیک ورزشی و ایجاد کارگاه‌های صنایع دستی و هنرهای دستی در آرامگاه و زادگاه فردوسی است.
همچنین در این طرح به موقعیت جغرافیایی و توپوگرافیک زادگاه فردوسی (روستای پاژ) در ارتباط با آرامگاه وی (شهر طوس) پرداخته شده و از این دو به همراه حرم مطهر امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) به عنوان سه ضلح مثلث فرهنگی خراسان بزرگ یاد شده است.
در طرح احیای زادگاه و آرامگاه فردوسی به سفر رهبر معظم انقلاب در سال 1375 به شهر طوس و تأکید ایشان بر لزوم رسیدگی به آرامگاه فردوسی پرداخته شده است.
همچنین در ادامه این طرح با اشاره به تأکید رئیس‌جمهوری سابق (سیدمحمد خاتمی) بر اجرای پروژه احیای مجموعه فرهنگی تاریخی طوس و دهکده پاژ، آرامگاه و زادگاه فردوسی و تصویب آیین نامه نحوه اجرای این طرح در نشست 448 شورای عالی انقلاب فرهنگی در 1378، آمده است: متأسفانه علیرغم ارائه طرحی جامع در این زمینه از سوی بنیاد فردوسی و پی‌گیری‌های فراوان این بنیاد، کار در خوری در این زمینه انجام نشده است.
همچنین در این طرح ابراز امیدواری شده است که شهرداری مشهد، وزارت مسکن و شهرسازی، استانداری خراسان رضوی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در ساخت خانه‌های دهکده شاهنامه همکاری کنند.
در ادامه به آسیب‌های وارده به ده قدیمی پاژ (زادگاه فردوسی) پرداخته شده و آمده است: ده پاژ نیازمند کاوش و گمانه‌زنی است تا از نظر قدمت تاریخی و فرهنگی مورد بررسی قرا گیرد. می‌توان از این این ده در صنعت گردشگری ایران بهره‌برداری مناسبی کرد؛ طوریکه هر گوشه‌اش یک مرکز جذاب برای گردشگری زیارتی، تاریخی و فرهنگی خواهد بود.
فردوسی از طوس به ترکیه می‌رود
نفوذ سخن فردوسی در کشور همسایه هم تا بدانجا رسیده که نعمت‌الله یلدیریم استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آتاتورک ترکیه از انتشار ترجمه کامل شاهنامه فردوسی در ترکیه خبر داد. یلدیریم گفت: حدود 20 هزار بیت شاهنامه را استاد مانجاتی لوگال به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده بود که در سال 1905در ترکیه منتشر شد، این کتاب اولین ترجمه شاهنامه به زبان ترکی است اما تاکنون ترجمه کاملی از این اثر بزرگ ایرانی وجود ندارد، بنابراین تصمیم گرفتم باقیمانده ابیات شاهنامه را ترجمه کنم و به همراه 20 هزار بیت استاد لوگال منتشر کنم.
وی افزود: در مرحله اول 5هزار بیت شاهنامه را ترجمه کردم که به همراه ترجمه شاهنامه لوگال در قالب یک کتاب منتشر شد و هم‌اکنون نیز مشغول ترجمه 30 هزار بیت باقیمانده هستم که پس از اتمام کار به عنوان جلد دوم شاهنامه منتشر خواهد شد.
یلدیریم تصریح کرد: نجاتی لوگال استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آتاتورک بود که در سال 1964 فوت شد. من جلد اول شاهنامه را که اغلب آن ترجمه‌های لوگال بود با نسخه ژولیوس مهلو مصحح فرانسوی مقابله کردم و این جلد توسط یکی از معتبرترین انتشارات ترکیه با عنوان «کابالچی» منتشر شد. قرار است که جلد دوم شاهنامه را نیز این ناشر روانه بازار کتاب کند.