امید سلیمی بنی: آیا کسانی که برای میراث فرهنگی این کشور دل می سوزانند، مشتی انسان عتیقه پرستند که در نوستالوژی گذشته مانده اند؟ کسانی که برای حفاظت از میراث فرهنگی حرص می خورند، زنجیره انسانی تشکیل می دهند و به تخریب ها اعتراض می کنند، آدمهای مخالف پیشرفت و توسعه‌اند؟
یا طرف دیگر این ماجرا، کسانی که سوار بولدوز شده اند و بدون لحظه ای تردید خانه های تاریخی را از ریشه ویران می کنند و به جایش مال و پاساژ و برج می سازند، منادیان توسعه و پیشرفت و تولید ثروت و مدرنیته‌اند؟
واقعا کسانی که به عرصه های تاریخی و خانه های قدیمی شهرهای ایران به چشم فرصتی برای رونق ساخت و ساز و گردش اقتصادی نگاه می کنند، حرص و طمع، چشم واقع بین آنها را کور کرده؟
واقعیت این است که مسئله اصلی در دوگانه ای که بیان شد، دعوا بین عتیقه بازهای حرفه ای و بساز و بفروشهای تردست نیست. دعوا بین دو منفعت است که هر دو عقلایی و مشروع هستند. یکی منفعت کسانی که به عنوان وارث یا خریدار به قائم مقامی از شخصی که زمانی خانه ای تاریخی را ساخته، حالا مالک این خانه های بزرگ و زیبا شده اند ولی هیچ بهره ای از آنها نمی برند. نه به لحاظ اقتصادی توان مرمت و بهره برداری از این خانه ها را دارند و نه اصولا مالک همه تمام شش دانگ خانه های تاریخی هستند. چون اکثر خانه های تاریخی، میراث یک خاندان است و بعضا دهها وارث و مدعی روی هر سانتیمتر این خانه ها، ادعای مالکیت دارند، البته روی هر سانتیمتر زمین این خانه برای فروش به برجسازان یا تخریب و ساخت آپارتمانهای قوطی کبریتی برای گذران زندگی.
سوی دیگر این طیف هم کسانی اند که زنجیره انسانی تشکیل می دهند، حرص می خورند و مدام در رسانه ها خبرهای اعتراض آنها را می شنویم و می خوانیم، آنها انسانهایی دردمند هستند که می گویند هر خانه تاریخی یا هر نشانه ای از گذشته ما، متعلق به فرد فرد اعضای یک ملت است. زیرا هر بخش از این میراث فرهنگی، هویت جمعی یک ملت را می سازد که در طول تاریخ، نام ایران را به خود گرفته است و هر چه این بخشها، به هر دلیلی نابود شوند، پیوندهای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی یک ملت، تضعیف خواهد شد.
گزارش حاضر نگاهی گذرا به پرونده تخریب خانه های تاریخی در سال گذشته دارد. هر چند در گوشه و کنار ایران بزرگ، تخریب بناهای تاریخی و خانه های کهن زیادی در سال گذشته رقم خورد ولی بخشهای مورد اشاره در این گزارش، به برجسته ترین و خبرسازترین تخریب های سال گذشته می پردازد. ذکر این نکته هم لازم است که بسیاری از خانه های تاریخی با وجودی که تخریب نشده اند، ولی دست کمی از تخریب ندارند، بسیاری مامن و پناهگاه معتادان و بیماران متجاهر شده اند، تعدادی انبار و بارانداز کسبه و پاساژدارها شده اند و تعداد بسیاری هم رهاشده و بی پناه زیر شلاق باد و باران مانده اند تا روزی، ناگهان از جور زمانه و گذر ایام، قالب تهی کنند و فرو بریزند.
چرا خانه های تاریخی آسیب پذیر شده اند؟
دلیل اصلی تخریب خانه های تاریخی در ایران، منافع اقتصادی است. همچنین بی سلیقگی و ناتوانی از تعریف و پیاده سازی پروژه های اقتصادی –به خصوص در وانفسای کرونا و کسادی گردشگری- باعث شده است تا تکرار شوندگی تخریب خانه های تاریخی بدل به امری عادی در ایران شود.
یک استاد تاریخ هنر دانشگاه وین درباره تخریب خانه های تاریخی در ایران می نویسد: بزرگ‌ترین و مهمترین تهدیدها علیه میراث فرهنگی در ایران و سایر کشورها، دیگر زلزله، طوفان و یا جنگ نیست؛ بلکه تحولات اجتماعی و اقتصادی خارج از کنترلی است که همچون سیل مرگبارِ سال گذشته ایران، همه چیز را از جا برمی‌کند و هیچ اثری از آنچه که بوده را برجا نمی‌گذارد.
پروفسور ریتر در این باره می گوید: شهرسازی مدرن بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های هویت و اصالت شهری و شاخصه‌های حیات پایدار آن، یکی از مهمترین این تهدیدها علیه میراث تاریخی است. اینگونه از شهرسازی حتی اگر کنترل‌شده و با برنامه هم باشد، باز ممکن است منجر به تخریب ناگهانی و وسیع میراث تاریخی شود، زیرا هر آنچه که در نگاه اول کهنه و فرسوده و بلااستفاده به نظر می‌رسد را با بولدوزر نابود کرده و از میان بردارد؛ بدون توجه به این موضوع که میراث تاریخی هر منطقه پیوند دهنده ما با گذشته است.
البته باید توجه داشت مانند هر پدیده دیگری، طرفهای درگیر در ماجرای تخریب میراث فرهنگی یا محدودتر بگوییم خانه های تاریخی، همیشه اینقدر مشخص و معلوم نیستند که بیان شد. همیشه کسانی هستند که از این رویدادها، چماقی سیاسی بسازند و طرف حساب خود را با آن بنوازند. مثلا بگویند منفعت گروهی در تخریب خانه های تاریخی است تا ایرانیان هویت تاریخی خود را فراموش کنند یا بخش دیگری از این اشخاص می گویند جلوگیری از تخریب خانه های تاریخی و ساختن فرصتهای اقتصادی به جای آنها، تنها با قصد از میدان به در کردن رقیب است تا باندهایی که دور منفعتهای اقتصادی شهرها چنبره زده اند، بی رقیب بمانند. این بخش، قصه تخریب خانه های تاریخی را پیچیده تر و خطرناکتر می کند.
تخریب خانه تاریخی نادری ساوه
شامگاه دوشنبه چهارم فروردین‌ماه بخشی از خانه تاریخی نادری در خیابان قیام ساوه، بر اثر بارش باران بهاری، فرو ریخت. این منزل تاریخی که به سبک منازل اواخر دوران قاجار و در همسایگی مسجد مقدس زاده و آب انبار تخریب شده آن ساخته شده، به این دلیل که از آخرین خانه‌های قدیمی، ارزشمند و زیبای ساوه به شمار می‌رود، مورد توجه حامیان میراث فرهنگی ساوه و استان مرکزی بود.
به گفته "مهدی کتابدار" از فعالان فرهنگی ساوه، بسیاری از فرهنگ‌دوستان ساوجی در سال های اخیر در مورد این خانه به مسئولان فرهنگی و مدیران شهری مراجعه کردند تا با تملک و مرمت آن، این بنای اصیل برای شهر تاریخی ساوه حفظ شود، اما با بی مهری برخی مدیران، صحنه تلخ تخریب بخشی از این بنا با اولین باران بهاری رقم خورد.
کتابدار گفت: در مورد خانه نادری، شخصیت های فرهنگی و دغدغه‌مند شهر، بارها پیشنهاد تملک این منزل توسط شهرداری یا سایر ادارات را مطرح کردند، حتی گروهی از حامیان میراث فرهنگی پیگیر بودند که مرمت این بنا را با وجود مالک خصوصی، بر عهده بگیرند که به سرانجام نرسید و بخشی از این خانه بر دل های دوستداران معماری سنتی، آوار شد.
وی افزود: بادگیر خانه نادری یکی از آخرین بادگیرهای مرتفع ساوه است که روزگاری لک‌لک‌ها بر آن لانه می‌ساختند، اگر این بادگیر به سرنوشت سایر بادگیرهای ساوه دچار شود، با دنیایی از خاطرات یک محله باید خداحافظی کنیم.
رضا ایاز رئیس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ساوه هم گفت: این اثر تاریخی مالکیت شخصی دارد و تا کنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسیده است. میراث فرهنگی در جهت حفظ و صیانت از این ابنیه تاریخی با مکاتباتی که با شهرداری انجام داده برای حفاظت و صیانت از آن تاکید کرده است.
تخریب خانه تاریخی ملک زاده در تهران
در اردیبهشت سال گذشته خانه مهدی ملک زاده در منطقه ۱۱ تهران که دارای ارزش تاریخی و فرهنگی بود تخریب شد.
محمد شهرآبادی معاون شهرسازی منطقه ۱۱ با اشاره به اینکه شهرداری هم راغب به صدور مجوز تخریب این بنا نبوده است، گفت: ساختمان‌های میراثی، هویت بارز برای شهر و کشور به شمار می‌روند با این وجود ما نتوانستیم مالک را متقاعد به حفظ و مرمت بنا کنیم.
وی ادامه داد: از آنجایی که مالک تقاضای تخریب بنا را داشت و تصمیم گیرنده این مساله میراث فرهنگی بود، پرونده به میراث فرهنگی منتقل شد و این سازمان هم با حفظ سردر بیرونی اجازه تخریب بنای داخلی و ساخت بنای جدید را صادر کرد. با توجه به موافقت نهایی میراث برای تخریب ملک تنها نگرانی ما آسیب نرسیدن به سردر این خانه تاریخی بود و به همین دلیل سازمان زیباسازی برای نظارت بر نحوه تخریب ورود پیدا کرد.
تخریب خانه حمید سبزواری
یکی از پرسر و صداترین پرونده های تخریب خانه های تاریخی در اردیبهشت ۹۹ باز شد. این خانه تاریخی واقع در سبزوار، زمانی متعلق به حمید سبزواری، از شاعران انقلاب بود. محسن برآبادی، رئیس پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی سبزوار گفت: بارش‌های رگباری اخیر سبب تخریب دیوار جنوبی و هشتی ورودی این ضلع خانه استاد حمید سبزواری که مصالح عمده آن خشت و گل بود شده است.
وی ادامه داد: خانه استاد سبزواری شامل سه بخش شرقی، مرکزی و غربی است که بخش غربی آن اثر تاریخی است و قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد اما این اثر در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است.
حسین آقاممتحنی معروف به «حمید سبزواری» شاعر معاصر که پدر شعر انقلاب لقب گرفته سحرگاه شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ در ۹۱ سالگی در یکی از بیمارستان‌های تهران چشم از جهان فروبست. وی روز ۲۶ خرداد در بوستان جانبازان شهر سبزوار به خاک سپرده شد.
تخریب خانه پدر سنتور ایران
در خرداد ۹۹ خانه پدر سنتور ایران، پرویز مشکاتیان در نیشابور به طور کامل تخریب شد. رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیشابور گفت: خانه استاد پرویز مشکاتیان در این شهر توسط مالک آن تخریب شد.
محمد اسماعیل اعتمادی افزود: این خانه در مراحل پایانی ثبت ملی قرار داشت و مالک آن نیز در جریان روند ثبت آن قرار داشت اما با این حال بدون اطلاع این اداره اقدام به تخریب کرد و حدود ۹۰ درصد این بنا تخریب شد.
وی افزود: خانه‌های تاریخی نمادهای گردشگری این شهر هستند و برای احیا و جلوگیری از تخریب این بناها نیازمند همکاری شهرداری و شورای اسلامی شهر به منظور تملک و خرید این بناها هستیم.
رییس کمیسیون عمران شورای شهر نیشابور نیز گفت: پیش از این جلسه‌ای با نماینده ورثه استاد مشکاتیان برگزار شد و پیشنهاد تبدیل این خانه به موزه موسیقی داده شد.
هادی ترقی افزود: پیشنهاد ورثه این بود که از قیمت خانه تخفیف می‌دهند ولی مبلغ آن نقدی پرداخت شود. در شرایط سخت مالی شهرداری پیشنهاد شد برای خانه قیمت گذاری شده و با امتیاز تهاتر شود ولی مورد رضایت قرار نگرفت و میراث فرهنگی هم امکان تامین بودجه را نداشت.
پرویز مشکاتیان، آهنگساز و استاد سنتور در ۳۰ شهریور ۸۸ در ۵۴ سالگی بر اثر نارسایی قلبی درگذشت.
وی در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خود با محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، حسین علیزاده و ایرج بسطامی همکاری داشت و در چندین آلبوم از آثار محمدرضا شجریان از جمله بیداد، آستان جانان، سِرّ عشق، نوا، دستان، گنبد مینا، دود عود، جان عشاق و قاصدک آهنگسازی و نوازندگی کرده است.
تخریب یک گنبد مزار نیشابور
در خردادماه سال گذشته پرونده تخریب یک بنای تاریخی دیگر در نیشابور باز شد. رئیس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری نیشابور گفت: گنبد مزار و چهار طاقی روستای سوقند که بنایی قدیمی با قدمت حدود هشتاد سال است تخریب شد.
محمد اسماعیل اعتمادی افزود: باید اطلاعات تکمیلی را یگان حفاظت درباره این موضوع گزارش دهد تا بتوان در این مورد اظهار نظر کرد. رئیس اداره میراث فرهنگی نیشابور ادامه داد: پیگیر این بودیم که این اثر را به ثبت برسانیم چون قدمت هشتصد ساله داشت.
تخریب خانه قاجاری تیمو در کرمان
در شهریور ۹۹ یک خانه تاریخی در محله زرتشتی های کرمان توسط مالکان آن ویران شد. با تخریب این خانه که در دوره قاجاری بنا شده بود و به نام خانه قاجاری تیمو شناخته می شد، شمار تخریب خانه های کرمان در سال گذشته به ۱۰ باب رسید.
در آذر ۹۹ هم خبر رسید که یکی دیگر از خانه‌های تاریخی این شهر که مالک خصوصی‌اش اجازه ثبت آن را در فهرست میراث ملی نداده بود، خراب شد. خانه‌ای که به گفته امید ابراهیمی مدیرعامل انجمن دیده‌بانان میراث و تمدن کرمان، در فاصله ۱۰۰ متری مسجد ملک در خیابان امام که قدیمی‌ترین مسجد کرمان با قدمتی سلجوقی است، قرار داشت و با مجوز شهرداری کرمان، بدون استعلام از اداره‌کل میراث‌فرهنگی و به دست مالکان آن برای همیشه از بین رفت و به جای آن، آپارتمان سبز شد، همان قصه قدیمی.
تخریب یک خانه تاریخی برای ساخت مستراح
در آبان ۹۹ یک خانه تاریخی در اردکان یزد ویران شد تا به جای آن مستراح برای یک حسینیه ساخته شود. محسن میرجانی رئیس میراث فرهنگی اردکان در رابطه با تخریب بخشی از خانه تاریخی معصومی در اردکان، اظهار کرد: این بنای متعلق به دوره صفوی که در کنار حسینیه کوشک نو قرار گرفته بدون هیچ گونه هماهنگی، تخریب شده است.
وی این تخریب را شامل اتاقکی به مساحت ۳۶ متر مربع و بخشی از آشپزخانه و طویله‌ی این خانه تاریخی اعلام کرد و گفت: متاسفانه در حالی این تخریب اتفاق افتاده که قابلیت همراهی صد درصد در اجرای طرح متناسب با بافت تاریخی اردکان و در راستای اصالت بخشی و ساخت و ساز دارای مجوز، وجود داشته است.
میرجانی تصریح کرد: متاسفانه هیچ هماهنگی در این خصوص با اداره کل میراث فرهنگی انجام نشده و تخریب صورت گرفته است لذا شکایت اولیه را تنظیم کردیم و تا سپری مراحل اداری به صورت قانونی و تا رسیدن به حکم دادستانی پیش خواهیم رفت.
این مسئول با بیان این که تخریب توسط ماشین‌آلات شهرداری صورت گرفته است، گفت: این تخریب با هدف ایجاد یک مجموعه سرویس بهداشتی در مجاورت یک حسینیه در این مکان بوده است.
نابودی کلیسای تاریخی در قلب تهران
یکی از پرسر و صداترین تخریب مکانهای تاریخی در سال گذشته تخریب کلیسای ادونیستها در تهران بود که در آبان سال گذشته رقم خورد.
این کلیسای معروف با صلیب بزرگ منحصربه‌فردش در تقاطع خیابان‌های جمهوری و سی تیر، کوچه جمالی، قرار داشت و به عنوان یکی از کلیساهای قدیمی شهر تهران و متعلق به فرقه‌ای از مسیحیت مطرح بود. تخریب این کلیسای قدیمی که یکی از بناهای ارزشمند تهران بود، باعث اعتراض بسیاری از پژوهشگران و چهره‌های سرشناس دغدغه‌مند حفظ فرهنگ و هویت شهر تهران، به‌ویژه اعضای شورای اسلامی شهر، شد.
احمد مسجدجامعی عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر در گفتگو با همشهری، تخریب کلیسای ادونتیست را اقدامی ضدفرهنگ تهرانی عنوان کرد و افزود: «این مسئله مغایر با روح و جان شهر تهران است که در آن همه ادیان در کمال آزادی می‌توانند اعمالشان را انجام دهند و معابدشان را حفظ کنند. اینکه یک مرکز خدمات عمومی به یک مرکز تجاری تبدیل شود، حکایت از رویکرد و رفتار پول‌پایگی دارد که در شأن پایتخت نیست.»
مسجد جامعی با اشاره به ارزش معماری و فرهنگی این بنا گفت: «حتی این نکته که در دوره‌ای بنا در اختیار کسانی بوده مجوزی برای تخریب آن نیست، کما اینکه ما کاخ‌های دوره پهلوی را حفظ کرده‌ایم و از آنها به عنوان موزه استفاده می‌کنیم.»
عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از تخریب کلیسای ادونتیست‌ها در خیابان سی تیر می‌گوید: «در هیچ‌جای پایتخت خیابانی را نظیر سی تیر که در آن معابد و عبادتگاه‌های همه ادیان در کنار هم وجود داشته باشد، نداریم. حتی اهالی ادیان مختلف به تنوع اماکن مذهبی در خیابان سی تیر اشاره می‌کنند. با در نظر گرفتن تمام تجربیاتی که در این سال‌ها داشته‌ام، تخریب این کلیسا اتفاق نادری است. ما حق نداریم بنایی مذهبی را که قرن‌ها به عنوان نماد و ویژگی تهران شناخته شده است، تخریب کنیم.»
ماجرای تخریب خانه ای تاریخی که به شورای تهران کشید
در آذر ۹۹ تخریب خانه زند نوابی در تهران باعث شد برخی اعضای شورای شهر تهران تذکراتی را به مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری تهران بدهند. خانه تاریخی زند نوابی در میدان فلسطین قرار داشت. همشهری در گزارشی عنوان کرد مالک خانه در روزهای آخر حتی کارگاهی برای از بین بردن آن ایجاد کرده بود و تخریب آجربه‌آجر خانه را شروع کرده بود و هر شب بخش کوچکی از خانه را تخریب می‌کرد و آجرها را با کامیون بیرون می‌برد و در نهایت روز ۲ آذر تخریب بنا انجام شد.
این خانه در آبان سال ۸۵ در فهرست آثار ملی ثبت شده بود، اما در سال ۸۸ با شکایت مالک و رأی دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی خارج شد. استدلال مالک این بود که خانه متعلق به دوره پهلوی دوم است و ارزش و قدمت تاریخی ندارد و بنابراین، نباید جزو این فهرست قرار بگیرد. خارج شدن از فهرست آثار ملی، علاوه بر فروش، اجازه تخریب را هم به مالک داد. در دی ماه سال ۸۹ رسماً عملیات تخریب خانه شروع شد ولی به دلیل اعتراض دوستداران میراث فرهنگی، این تخریب نیمه کاره ماند تا اینکه در سال گذشته، این خانه تاریخی به طور کامل ویران شد و به تاریخ پیوست.
تخریب خانه صفوی در اصفهان
در دیماه ۹۹ خانه صفوی عطاری در محله جلفای اصفهان با استناد به رای دیوان عدالت اداری تخریب شد. خانه عطاری یا علوخان متعلق به دوران صفوی در طرح تفضیلی اصفهان واجد ارزش تاریخی و به اصطلاح از بناهای ستاره دار بود.
خانه صفوی تخریب شده در محله جلفا از این رو به خانه عطاری مشهور بود که متعلق به یکی از عطاران اصفهان بود اما در واقع بخشی از مجموعه بناهایی است که توسط یکی از تجار معروف ارامنه به نام علوخان در دوران صفوی ساخته شد.
ویرانی خانه خالق همسایه ها
خانه خالق رمان همسایه ها، در اهواز هم در بهمن ۹۹ ویران شد. خانه نویسنده ای چیره دست و از هنرمندان استخوان دار سبک «رئالیسم اجتماعی» که در رمان معروف خود، چهره اهواز کهن و فعالیت های حزب توده و جریان ملی شدن صنعت نفت در ابتدای دهه ۳۰ را به خوبی ترسیم کرده بود برای همیشه ویران شد؛ از تخریب خانه احمد محمود در اهواز به عنوان یکی از پرسر وصداترین پرونده های میراثی در سال گذشته یاد می شود چون حواشی سیاسی زیادی درباره نام این نویسنده همواره وجود داشته است. حاشیه هایی از جنس تصفیه حسابهای سیاسی.
خانه احمد محمود شبانه با خاک یکسان شد.فعالان میراث فرهنگی خوزستانی درباره این تخریب می گویند شهرداری اهواز نسبت به استعلام از میراث فرهنگی کوتاهی کرده است و پروانه‌های ساخت‌وساز و تعمیر و غیره را بدون استعلام از میراث فرهنگی صادر کرده است.
آنها همچنین به خانواده احمد محمود هم معترضند که چرا نسبت به این تخریب جواب شفافی به افکار عمومی و دوستداران میراث فرهنگی نداده است.
در پاسخ به این اعتراضات، «احمدرضا حسینی» بروجنی معاون میراث فرهنگی خوزستان گفته: خانه احمد محمود از نظر ویژگی‌های معماری برای ثبت ملی تأیید نیست و شاخصه‌های معماری تاریخی را ندارد اما در محدوده بافت تاریخی اهواز است و شهرداری به طور قانونی باید از میراث فرهنگی استعلام می‌گرفت.
وی در پاسخ به اینکه «اگر خانه احمد محمود ارزش تاریخی ندارد پس میراث فرهنگی چه چیزی را برای پرونده‌ی ثبت آماده کرده بود؟» می‌گوید: شهرداری حتی اگر زمین خالی در محدوده بافت تاریخی باشد، مکلف به استعلام گرفتن است؛ ما جلساتی با امور فرهنگی شهرداری داشتیم و گفتیم که این خانه از نظر معماری قابل ثبت نیست اما اگر این خانه تبدیل به خانه فرهنگی یا مشاهیر شود، می‌تواند به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شود چون شخصیتی در این خانه متولد و بزرگ شده که تحولات بسیاری در ادبیات ایجاد کرده و شخصیت مهمی است و ما پرونده‌ی ثبت خانه احمد محمود را به این منظور تهیه کرده بودیم.
خانه مومنان در قزوین در آستانه تخریب کامل
در اسفند ۹۹ خانه مومنان از بناهای متعلق به دوره پهلوی اول واقع در محله دباغان، یکی از ۳۰ خانه تاریخی به ثبت رسیده در قزوین بود که در آستانه ویرانی کامل قرار گرفت. این خانه در مجاورت بقعه ی امامزاده حسین (ع) و مسجد مقبره شهید ثالث واقع شده و روزگاری محل حیات خانواده‌ای اصیل به نام مومنان بوده است. خانه مومنان جزو ۶۵ خانه تاریخی شهر قزوین، با شماره ۳۲۱۱۲ در فهرست میراث ملی غیرمنقول کشور به ثبت رسیده است. خبرگزاری ایرنا در گزارشی نوشته است دیوارهای داخلی، تیرهای سقف و شیروانی خانه مومنان بیش از پیش تخریب و این خانه تاریخی به محلی برای تجمع معتادان تبدیل شده است.
این خبرگزاری می نویسد افرادی نیز به تصور وجود گنج به این خانه نفیس و ویرانه دست اندازی‌هایی داشته‌اند و با حفاری در زیر زمین این بنا و سرقت درها، پنجره‌ها و سایر موارد قابل فروش، نفَس این خانه را بریده‌اند.
محمد حسن سلیمانی؛ رییس انجمن عالی قاپو و یکی از فعالان عرصه میراث فرهنگی درباره خانه مومنان می‌گوید: این خانه تنها یک بنای ارزشمند و نفیس برای محله دباغان نیست، بلکه روایت گر تاریخ محله دباغان است و بخشی از هویت و شناسنامه شهر قزوین به شمار می‌آید. وی می‌افزاید: این بنا در سال ۹۷ به عنوان یک بنای ارزشمند در فهرست میراث ملی غیر منقول کشور، به ثبت رسیده است و سازمان میراث فرهنگی وظیفه دارد این بنای نفیس را به عنوان یک ارزش ملی و استانی حفاظت و نگهداری کند.
تخریب یک خانه قدیمی در میدان عتیق اصفهان
در اسفند ۹۹ یک خانه تاریخی متعلق به دوره صفوی در میدان عتیق اصفهان و پشت گنبد نظام الملک تخریب شد. گزارش خبرگزاری ایسنا حاکی از آن است که بخش اعظم یکی از خانه‌های صفوی بافت پیرامون مسجد جامع عتیق اصفهان که درست پشت گنبد خواجه نظام‌الملکِ این میراث جهانی قرار داشت، خراب شد.
سیدمهدی موسوی، مدیر پایگاه جهانی مسجد جامع عتیق اصفهان تخریب این خانه صفوی را اینگونه روایت می‌کند: خانه‌ای که دربارۀ آن حرف می‌زنیم در ضلع جنوبی مسجد جامع عتیق اصفهان قرار گرفته و حدود ۳۵ نفر وارث دارد. سرمایه‌گذاری پیدا شده بود که قصد داشت خانه را از آنها بخرد اما یکی دو نفرشان حاضر به فروش نشدند و خانه، تبدیل شد به پاتوق کارتن‌خواب‌ها و معتادان. اهل محل هم از این بابت خیلی شاکی بودند و همین روزها متوجه شدم که خانه، خراب‌شده است. پرس‌وجو کردم ببینم چه کسی این کار را انجام داده و شنیدم گفتند یک «خیّر» برای تخریب قدم پیش گذاشته تا دیگر اینجا محل امنی برای خلاف‌کارها نباشد.
او ادامه می‌دهد: معاون اداره کل میراث فرهنگی استان، بلافاصله پس از این رخداد با شهرداری مکاتبه کرد و اطلاع داد که این خانه اگرچه در فهرست میراث ملی ثبت‌نشده و جزو خانه‌های ستاره‌دار هم نبوده اما به‌هرحال بخشی از یکپارچگی بافت پیرامون مسجد ثبت جهانی شده جامع عتیق به آن وابسته است و از این جهت، هر اتفاقی قرار است برای آن بیفتد باید با در نظر گرفتن این مسئله باشد که تنها بازسازی عین به‌عین مورد قبول میراث فرهنگی است.
او ادامه می‌دهد: بخش قابل‌توجهی از بافت واجد ارزش و خانه‌های ستاره‌دار این محدوده، تحت تملک حوزه علمیه صاحب‌الزمان (عج) است که قصد دارند دانشگاه علوم قران و حدیث را در آن بنا کنند. بخش دیگری از بافت هم که سال‌ها پیش تخریب‌شده، متعلق به اداره کل اوقاف و امور خیریه استان است که بحث‌هایی را در خصوص توسعه مقبره علامه مجلسی (ره) و احداث پارکینگ طبقاتی مطرح کرده‌اند اما هنوز طرحی در اداره کل میراث فرهنگی برای این موارد تصویب نشده است.
۲۳۵۲۳۱