ایران عهد صفوی، مسافران بسیاری را به خود دیده است. برخی از آنان نمایندگان سیاسی کشورهایی بودند که برای عقد قرارداد نظامی یا تجاری به ایران سفر می‌کردند، یا بازرگانانی بودند که در جست‌وجوی بازار تازه‌ای برای فروش اجناس خود به این سرزمین می‌آمدند، یا حتی اعضای هیئت‌های مذهبی ممالکی بودند که عدم تعصب مذهبی و میهمان‌نوازی ایرانیان انان را به این نقاط کشانده بود برخی نیز مسافرانی بودند که فقط برای لذت بردن مسافرت به ایران می‌آمدند.
سلسله صفوی پس از حدود 850 سال، یعنی از فروپاشی ساسانیان تا برآمدن صفویه، دولتی متمرکز و نیرومند به وجود آورد که سعی داشت روابط گسترده‌ای با دولت خارجی داشته باشد.
در زمان شاه‌عباس، بار دیگر ستاره بخت و اقبال ایران درخشید و اقتصاد ایران یک‌بار دیگر شاهد دوره‌ای پررونق و درخشان شد. در این زمان، ایران و به ویژه اصفهان، مرکز آمدورفت نمایندگان اروپایی و آسیایی بود، به‌گونه‌آی که بیش از 50 سفارت‌خانه در اصفهان تأسیس و کاروانسراهای متعددی در شهرها و جاده‌ها بنا شد، مراکز حمل‌ونقل کالا رونق گرفت، کارگاه‌های صنعتی افزایش یافت و هنرمندان ارج‌وقرب یافتند و هنرشان را عرضه کردند.
همزیستی مسالمت آمیزادیان
آزادی مذهبی در زمان شاه‌عباس، ستودنی بود و مسیحیان از آزادی کامل در به جا آوردن آیین خود، برخوردار شدند. شاه‌عباس هنگامی که پیروزمندانه وارد ایروان و گرجستان شد. جمعیت ارامنه مستقر بر نوار مرزی را با خود به اصفهان آورد و در محله در جنوب زاینده رود اسکان داد و برای ساخت کلیساها همت گماشت. وی به این ترتیب گام‌به‌گام به اروپاییان مسیحی نزدیک شد و با آنان علیه عثمانی‌ها متحد شد. ارامنه که دارای تجارب توفانی و موفق در امر تجارب بین‌المللی به ویژه به اروپاییان بودند، به دلیل هم‌مسلکی با اروپاییان و حمایت‌های دولتی، در فاصله اندکی توانستند به ثروت هنگفتی برسند. که نتیجه‌اش به سود ایران تمام شد.
«شاردن» اشاره می‌کند که اگر به قبرستان ارامنه و کلیساهایی که در اصفهان قرار دارند. نظری بیافکنیم، مقبره‌ای متعلق به اتباع کشورهای فرانسه، انگلستان، آلمان، لهستان، هلند، قزاقستان، استرالیا و آمریکا می‌یابیم که تأیید بر پذیرش و انتخاب ایران به‌عنوان مأمنی برای خارجیان است اصفهان نهایتاً شهری بود که زرتشیان، مسیحیان، یهودیان و مسلمانان در آن با همزیستی کامل می‌زیستند.
گردشگری در ایران قدیم
در یک کلام، اقدامات شاه‌عباس، بازتاب خوبی در جهان داشت و ایران را به یک کشور با ثبات معرفی کرد. تأثیر تفکر و تصمیمات وی، حتی گردشگران اروپایی را نیز جذب ایران کرد.
اگر از بعد گردشگری به اقدامات شاه‌عباس نگاه کنیم. به موارد بسیاری می‌توان اشاره کرد که بعضی از آنها در ادبیات امروز گردشگری باعنوان زیرساخت‌ها مطرح می‌شود. البته به جز مواردی که در بالا به آن اشاره شد، می‌توان ساخت تأسیسات رفاهی بین‌راهی، اتصال شهرها با ایجاد شاهراه‌ها، تساهل دینی و ساخت کلیساها و در پس آن، به نوعی دعوت از سرمایه‌گذاران دیگر کشورها و زیباسازی شهرها، به‌ویژه پایتخت و شهرهای مهم و مقدس و بنا کردن بناهای باشکوه را نام برد.
جالب این است که برخی از کاروانسراهای شاه‌عباسی هم‌اکنون نیز به‌عنوان هتل مورد استفاده قرار می‌گیرند که نمونه بسیار معروف آن، همان هتل شاه‌عباسی معروف اصفهان و کاروانسرای «مورچه‌خورت» است. بعضی از کاروانسراهای دوران شاه‌عباس، جایگاه رصد آسمان برای علاقه‌مندان است. رصد آسمان در دل کویز ایران در صورت تبلیغات مناسب، یکی از انواع گردشگری درآمدزا برای کشور خواهد بود.
شاه‌عباس همچنین با شرکت در اعیاد ملی، به احیا و رونق آن کمک کرد. به طر مثال، وی مراسم «آب‌پاشان» را احیا کرد که هم‌اکنون کمابیش رایج است. شرکت در مراسم و رویدادهای ملی و مذهبی یکی از علاقه‌مندی‌های گردشگران دنیاست که باتوجه به گوناگونی این آیین‌ها و مراسم در ایران، ظرفیت‌هایی مهم قابل بررسی است.
شکوفایی توریسم ورزشی
شاه‌عباس در میدان نقش جهان، بازی‌ها و ورزش های ملی، همچون چوگان را متداول ساخت که امروزه می‌توان به‌عنوان میراث گردشگری از آن یاد کرد و امروزه می توان با مدیریت کارآمد، گردشگری ورزشی را برمبنای آن گسترش داد. وی همچنین مسابقات قایق‌رانی را در زاینده‌رود و درکنار پل‌های تاریخی برگزار و متداول کرد.
نصف جهانی که شاه‌عباس بانی‌اش بود، بعدها شهری شد که «آندره‌مالرو» درباره‌اش می‌گوید: چه کسی می‌تواند ادعا کند که زیباترین شهر دنیا را دیده، در حالی‌که اصفهان را ندیده باشد. یا اینکه جان‌تیلور، رمان‌نویس و شاعر قرن بیست‌ویکم می‌نویسد: هرگاه که در میانه میدان نقش جهان می‌ایستم، این حس ناخودآگاه برمن غلبه می‌کند که برفراز بام کل هستی پای نهاده‌ام.
همه این تعریف‌ها و تمجیدها از کسانی که دنیا نامشان را می‌شاند و به‌خاطر دارد، اصفهان و ایران روزگار دوران شاه‌عباس را به نوعی نوستالژی شیرین تبدیل کرده که هر گردشگری آرزوی دیدنش را دارد. هرچند شاه‌عباس با نگاه گردشگری سیاسیت‌هایش را تبین نمی‌کرد، ولی با نگاه امروزی می‌توانیم او را در زمره پیشگامان و قهرمانان رونق گردشگری در همان سال‌ها و سال‌های بعد بدانیم.
45301