مریم صدرالادبایی،زهرا تالانی- این موضوع و برنامه های این مرکز بهانه ای شد تا زهرا سجادی معاون مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری مهمان کافه خبر ما باشد. وی می گوید: متاسفانه تمام کسانی که بر روی کنترل جمعیت تبلیغ می کنند بر مسائل اقتصادی مانور می دهند در حالیکه همین نیروی جوان برای خانواده ها در آینده پتانسیل کار و تلاش است و می تواند منبع درآمدی برای آنها باشد.متن کامل این گفت و گو را می خوانید:
شما بارها به موضوع کاهش جمعیت در کشور اشاره کرده اید.این موضوعی بود که حتی رئیس جمهور هم آن را مطرح کردند و حتی کتابی هم جایگزین تنظیم کنترل جمعیت در دانشگاهها تدوین کردید. این موضوع به کجا رسید؟
آخرین آماری که همین امسال از جمعیت ایران گرفته شد نشان می دهد بحث کاهش جمعیت که من مدتهاست آن را مطرح می کنم را تایید می کند. چون به گفته خود مسئولان جمعیت کشور ما الان 75 میلیون نفر است و رشد زاد و ولد به 1.3درصد رسیده است.در تمام دنیا وقتی رشد موالید به 2 می رسد وضعیت را بحرانی اعلام می کنند،بنابراین ملاحظه می کنید که وضعیت کشور ما خیلی بحرانی است.
متاسفانه تبلیغات کاهش جمعیت که از 40 سال پیش شروع شد تاثیر بدی بر زاد و ولد گذاشت و کتابی هم که تحت عنوان تنظیم کنترل جمعیت اکنون در دانشگاهها تدریس می شود مربوط به همان دوران است و اکنون تنها سرفصلها کمی تغییر یافته و در ابتدای کتاب نظر علما را درباره کنترل جمعیت نوشته اند تا رنگ و بوی اسلامی به این موضوع دهند.مثلا از قول علما عنوان کردند که اگر جمعیت ایران افزایش یابد هر خانواده بیش از 12 متر مربع جا ندارد یا سهمیه هر کس دو لیوان آب در روز خواهد بود.
به نظر من مبلغان کاهش جمعیت هم اصلا تصور نمی کردند که اینقدر تبلیغاتشان موثر باشد چون در مقاله ای من خواندم که پیش بینی شده در سال 90 رشد جمعیت ایران اگر همینطور پیش رود به 4 درصد می رسد اما الان مشاهده می کنید که به 1.3 درصد رسیده و یعنی تبلیغات خیلی اثر بدی داشته است.از طرفی مقام معظم رهبری هم فرمودند که کشور ما ظرفیت جمعیت 150 میلیون نفر را دارد و مشکلی در این زمینه نخواهیم داشت.
در این زمینه با تعدادی از حقوقدانان جلسه هایی را برگزار کردیم تا موانع حقوقی در این زمینه را برطرف کنیم.چون قانون به این صورت است که هیچ امکاناتی به فرزند چهارم تعلق نمی گیرد و زمانی که یک خانواده صاحب فرزند چهارم می شود، این فرزند از امکانات مملکتی محروم می شود. بنابراین این موانع قانونی به صورت غیرمستقیم موجب کنترل جمعیت و تنظیم خانواده می شود.
مرکز امور زنان برای حذف این موانع قانونی و مقابله با تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، جلسه هایی را با حقوقدانان برگزار کرده است تا از این طریق بتواند به افزایش جمعیت کمک کند. هم اکنون در حال آماده کردن پیشنهادات و ارایه آن به مجلس و هیات دولت هستیم تا از طریق آن طرح افزایش جمعیت را پیش ببریم.
اما بسیاری از خانواده ها به خاطر مسائل اقتصادی و شرایط بیکاری و تورم حاضر به افزایش تعداد فرزندانشان نیستند.به نظر شما بهتر نیست ابتدا شرایط اقتصادی خانواده ها را بهبود دهیم و بعد به فکر افزایش جمعیت باشیم؟
متاسفانه تمام کسانی که بر روی کنترل جمعیت تبلیغ می کنند بر مسائل اقتصادی مانور می دهند در حالیکه همین نیروی جوان برای خانواده ها در آینده پتانسیل کار و تلاش است و می تواند منبع درآمدی برای آنها باشد. متاسفانه شیوه‌ای که سازمان ملل متحد درباره سیاست‌های جمعیتی برای کشور ما پیاده کرده به قدری موفقیت‌آمیز بوده که خود آنها هم فکر نمی‌کردند روزگاری الگوهای استعماری آنها در ایران از برنامه آنها هم جلوتر برود. این یک واقعیت است که ما در کنترل جمعیت از برنامه‌ها جلوتر رفتیم. غربی‌ها فکر می‌کردند که ما تا 40 سال آینده به نرخ رشد مورد نظر آنها می‌رسیم اما هم‌اکنون به این نرخ رسیده‌ایم. باید اذعان کنم از سال 65 تا 88 نرخ رشد باروری ما کاهش پیدا کرده است. نرخ باروری ما درسال 65 حدود 6.4بوده است. یعنی دستگاه‌های تبلیغاتی غرب به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده بودند تا نرخ باروری 6.4 سال 65 در سال 90 به 4 برسد اما در سال 75 این عدد به 2.96 و در سال 79 به 2.1 رسید و با تاسف باید بگویم که در سال 88 این سیاست به‌قدری گسترده شده بود که حتی پیرها مشوق جوانان ما می‌شدند که مبادا خانواده‌ای سیاست کنترل جمعیت را فراموش کند.
اما الان نه تنها جوانان ما منبع درآمدی برای خانواده ها نیستند بسیاری از جوانان ما دنبال کار هستند و گاهی تا سن 25 تا 26 سالگی از والدینشان پول تو جیبی هم می گیرند؟
چنین نیست. اگر ما جزیی نگر باشیم به این مسائل می رسیم.تکلیف دولت اشتغالزایی است و خوشبختانه دولت آقای احمدی نژاد این مشکل را حل کرده و ما الان نسبت به گذشته آمار بیکاری خیلی کمی داریم.مثلا شما می دانیدهمین مسکن مهر که الان برای خانه دار شدن خانواده هاست چقدر توانسته اشتغالزا باشد؟البته قبول دارم که بچه های ما پشت میز نشینی را دوست دارند اما باید تلاش شود تا این فرهنگ غلط حذف شود.الان وزارت تعاون به بنگاهها و تعاونیهای کوچک وام می دهد و جوانان از این طریق می توانند کار آفرینی کنند.مهم این است که جوانان ما امید به زندگی داشته باشند و کار و تلاش کنند.
به غیر از مسائل اقتصادی متاسفانه آمار طلاق هم روز به روز در کشور ما بالا تر می رود به نظر شما این مسئله و عدم تفاهم در خانواده ها تا چه حد روی کاهش جمعیت کشور موثر است؟
با آمارهای به دست آمده شاهد آن هستیم که در سالهای 88 - 89 تعداد واقعه ازدواج تقریبا به یک میزان ثابت مانده، اما متاسفانه تعداد واقعه طلاق بیشتر شده است و علت آن در یک جمله به «بدون دقت ازدواج کردن» بر می‌گردد.برای همین سند و پیشگیری از طلاق در ستاد ملی زن و خانواده و در نشست‌های مختلفی با بخش‌های علمی و اجرایی کشور تهیه شد و برای اجرایی‌شدن آن دولت باید تصویب کند.
رییس ستاد و دبیرخانه، رییس جمهور است و هشت وزیر و تعدادی از مسئولان و معاونان اعضای آن را تشکیل می‌دهند که اصطلاحا به این جمع «صد و سی و هشتم» می‌گویند، یعنی ماده 138 می‌گوید اگر جلسه‌ای به ریاست رییس‌جمهور یا معاون اول و با حضور حداقل سه وزیر تشکیل شود، مصوبه آن قابل اجراست، بنابراین این طرح که آماده شود، بدون هیچ مشکلی می‌تواند در ستاد ملی زن و خانواده تصویب و برای اجرا به دستگاه‌ها ارجاع شود.
سند پیشگیری از طلاق بسیار مفصل است و پشتیبان هم دارد و در صورتی که دبیرخانه ستاد آن را تصویب کند، اجرایی می‌شود، اما ممکن است دبیرخانه تصویب نکند یا اینکه بخش‌هایی از آن را تعدیل کنند.
آسان‌سازی ازدواج خوب است، اما باید اهمیت این امر به جوان ثابت شود. ازدواج باید پایدار باشد نه که فقط آسان باشد و برای ازدواج پایدار جوان باید از عقل و منطق خود استفاده کند، نه که فقط ظاهر را ببیند.
خانم سجادی، داستان طرح مطلع مهر که قرار است در 8 استان پر طلاق انجام شود چیست؟
در این طرح به مسائلی چون بهداشت جنسی، روانی و تفاوتهای زن و مرد و نحوه برخورد با مشکلات سالهای ابتدایی ازدواج پرداخته شده است.
چون متاسفانه آمار ازدواج از سال 88 تاکنون روند عادی خودش را طی کرده است اما طلاق در این سالها روند رو به رشد داشته است. ازدواج هایی که طرفین شناختی از هم ندارند و والدین نیز در مسیر تحقیقات خود را کنار می کشند یکی از دلایل افزایش آمار طلاق است. نباید تنها مروج ازدواج آسان بود باید جوانان را به ازدواج های پایدار تشویق کرد زیرا ازدواجی پایدار است که عقلانیت بر آن حاکم باشد. والدین نیز نباید تنها به خواست بچه ها یشان تن دهند بلکه باید تحقیقات لازم را برای یک ازدواج موفق انجام دهند.
بررسی‌های ما نشان می دهد که خانواده تا پنج سال پس از تشکیل، نیازمند حمایت‌های مشاوره‌ای و آموزشی است تا بتواند روی پای خود باید و به ثبات لازم برسد.با توجه به ضرورت آموزش قبل، حین و بعد از ازدواج، حمایت و کمک مشاوره‌ای به خانواده‌های در شرف تشکیل از برنامه‌های مهم مرکز امور خانواده است.
قرار بود کتاب شکوه همسرداری که معتقدید آموزش راه و روش زندگی است جایگزین کتاب کنترل جمعیت شود اما این اتفاق نیافناد؟
ما به این نتیجه رسیدین که کتاب کنترل جمعیت و تنظیم خانواده که هم‌اکنون در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود، باید از دانشگاهها خارج شود و کتاب دیگری با مضمون ازدواج و آیین همسرداری تدریس شود. با آقای دکتر غلامعلی افروز در این باره صحبت کردیم و قرار شد ایشان که سابقه طولانی در این‌باره دارند، کتابی را برای ما تالیف کنند. این کتاب با عنوان روانشناسی ازدواج و شکوه همسرداری آماده شد و حتی مجوز تدریس آن را از شورای عالی انقلاب فرهنگی اخذ کردیم. مراحل نهایی این کتاب با اینکه در دولت گذشته مصوب شده بود، در سال 88 تنظیم و آماده توزیع شد اما متاسفانه در دانشگاه‌های کشور با وجود مجوز رسمی از شورای عالی انقلاب فرهنگی تدریس نشد و نمی‌شود.متاسفانه مقاومت برخی از دانشگاهیان و نخبگان ما این مساله را ترویج می‌دهد.
مگر این کتاب مشکلی دارد که دانشگاهها و نخبگان با آن مخالفند؟یا این که بحث همان مخالفت با افزایش جمعیت است که خیلی ها هنوز با آن مخالفند؟
همانطور که بارها عنوان شده کتاب «روانشناسی ازدواج و شکوه همسرداری» توسط دکتر غلامعلی افروز رییس سازمان نظام مشاوره و روانشناسی کشور تدوین شده است .دانشگاهها باید قانع شوند که کتاب «روانشناسی ازدواج و شکوه همسرداری» برای گنجاندن در محتوای طرح درس مناسب است. وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به محتوای این کتاب، نظر مثبت دارند و لذا پیگیری مرکز امور زنان برای گنجاندن این کتاب در طرح درس به عنوان یک واحد اختیاری همچنان ادامه دارد.
اما این موضوع را نمی‌توان به صورت دستوری دنبال کرد، بلکه باید به دنبال اقناع و ترغیب دانشگاهها درباره ارائه این کتاب در قالب طرح درس باشیم و فضاسازی لازم در این خصوص صورت گیرد.
شما قبلا اعلام کرده بودید که متون رشته مطالعات زنان تغییر می کند. این موضوع به کجا رسید؟
همانطور که اطلاع دارید رشته مطالعات زنان در زمان دولت اصلاحات مصوب شد، این رشته ابتدا در دانشگاه تهران ایجاد شد و بعد در سایر دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه آزاد شاهد تدریس این رشته بودیم. دولت نهم با روی کار آمدن خود تصمیم گرفت تا سرفصلها و متون رشته مطالعات زنان را تغییر دهد اما هنوز موفق به این کار نشده است اگرچه مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در بخش آموزش و پژوهش برای تغییر این سر فصل‌ها و متون اقداماتی را انجام داده و با یک مؤسسه علمی و پژوهشی در‌خصوص تدوین این سرفصلها و متون صحبت‌هایی را انجام داده است. امیدوارم در یک تا دو سال آینده سرفصلها و متون جدید رشته مطالعات زنان جایگزین متون قبلی می‌شود.
این سرفصلها بر چه چرا بمبنایی تغییر می کنند؟ منظورم این است که چرا باید تغییر کند؟
چون به نظر می رسید سر فصل های قبلی چندان مناسب جامعه ما نبودند ،سرفصل‌های جدید مطابق رویکرد دینی و آنچه که از قرآن، احادیث و متون دینی برآمده است تنظیم می‌شود. از طرفی یکی دیگر از مشکلات دانشجویان رشته مطالعات زنان نداشتن بازار کار مناسب است، برای همین مرکز امور زنان در واحد آموزش و پژوهش خود علاوه بر تغییر سر فصل‌ها و متون این رشته به ارائه راهکارهایی برای بهبود بازار کار این رشته می‌پردازد.
45232