به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سیدسروش طباطبایی‌پور در همشهری آنلاین: وقتی از غارها و کوه‌ها و جنگل‌ها پا بر زمین گذاشت، خوشحال بود، اما یکهو، ماهی‌های توی آب، چشمش را خیره کردند و همین شد که هوس کرد مثل ماهی، روی آب و توی آب روان شود. اما کار به همین‌جا ختم نشد. انسان سر به هوا، یکهو سرش را بلند کرد و پرندگان را دید و به آن‌ها هم حسودی کرد. خلاصه گذشت و گذشت تا توانست مثل پرندگان، آسمان‌ها را هم در نوردد. و این‌گونه شد که بالن‌ها و هواپیماهای ملخی و بوئینگ‌ها و بالگردها و پهپادها ساخته شد و آدمیزاد را مجبور کرد برای فراز و فرودشان نیز کاشانه‌ای بسازد و فرودگاه‌ها متولد شدند!
اما قصه فرودگاه و ماجرای آغاز پروازهای طیاره‌ها بر فراز آسمان ایران و تهران نیز قصه‌هایی شنیدنی دارد. این روزها هم سالگرد تأسیس اداره کل هواپیمایی کشور است و به همین مناسبت، قرار است در این‌جا تاریخ اولین پروازها بر فراز تهران و اولین فرودگاه پایتخت را مرور کنیم.
اولین پرواز در آسمان تهران
در یکی از آخرین روزهای سال۱۲۹۲ شمسی تهرانی‌ها برای اولین‌بار صدای غرش پرنده‌ای آهنین را در آسمان شنیدند که با پرواز در ارتفاعی پایین، توجه همگان را به خود جلب می‌کرد؛ هواپیمایی که در میدان مشق تهران فرود آمد و البته دیگر نتوانست بلند شود. همین ماجرا باعث شد درباریان به فکر تاسیس فرودگاه بیفتند. تا این‌که در تیر سال ۱۳۰۱، کشور انگلستان برای فرود ۲ فروند هواپیمای خود در تهران از دولت ایران خواست جایی را برای نشست و برخاست هواپیماهایش در نظر بگیرد. کارشناسان نیز یکی از روستاهای اطراف تهران به نام «قلعه‌نو» را در نزدیکی بقعه امامزاده حسن(ع) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و پسرعموی شاه‌عبدالعظیم حسنی، برای این کار درنظر گرفتند.
می‌گویند به همت زندانیان آن روزهای شهربانی، بخش‌هایی از زمین این روستا برای فرود هواپیماهای انگلیسی صاف و سنگ‌بنای نخستین فرودگاه تهران گذاشته شد. می‌گویند چون قرار بود مرغی آهنین در آن‌جا فرود بیاید، آن‌جا را فرودگاه قلعه‌مرغی نامیدند. این پایگاه هوایی البته ابتدا خارج از محدوده تهران قدیم بود؛ اما در دوران معاصر و به خاطر گسترش پایتخت به‌مرور جزئی از تهران بزرگ شد.
هواپیما در ایران فرود آمد
با فرود ۲ هواپیمای انگلیسی در پرواز بغداد به تهران در هشتم مرداد ۱۳۰۱، از فرودگاه قلعه‌مرغی تهران بهره‌برداری شد. در آن زمان فرودگاه قلعه‌مرغی تنها یک باند کوتاه و ۳ آشیانه داشت که مهندسان خارجی آن را ساخته بودند. درست ۳ سال بعد سرهنگ احمد نخجوان نخستین هواپیمای فرانسوی متعلق به ایران را که از پاریس پرواز کرده بود، در فرودگاه قلعه‌مرغی نشاند و به این فرودگاه ۲۸۰ هکتاری رونق بخشید. نخجوان ریاست سازمان هواپیمایی کشور را هم در همان ایام به عهده گرفت.
معماری خاص
چند ماه بعد یعنی در سال ۱۳۰۵ شمسی، نخستین برج مراقبت فرودگاه قلعه‌مرغی هم بنا شد و تا سال۱۳۲۰ این ساخت‌وسازها ادامه یافت. ساختمان‌های منحصربه‌فرد این فرودگاه را معماری روسی به نام نیکلای مارکوف طراحی کرد و ساخت. از دیگر آثار ارزشمند این معمار شهیر روس می‌توان به ساختمان دبیرستان البرز در چهارراه کالج و ساختمان سینگر در خیابان سعدی اشاره کرد. ازجمله دلایل خاص بودن بناهای فرودگاه قلعه‌مرغی می‌توان به چوبی بودن برخی آشیانه‌های عریض این فرودگاه اشاره کرد.
فرمان مقاومت
وقایعی که فرودگاه قلعه‌مرغی در شهریور سال۱۳۲۰ در جریان اشغال ایران به چشم خود دیده، اهمیت این فرودگاه را در تاریخ مقاومت ایران دوچندان کرده است. می‌گویند در روزهایی که ایران در جریان جنگ جهانی دوم، تسلیم نیروهای متفقین شده بود، خلبانان غیور این فرودگاه از دستور نیروهای مافوق خود تمرد و تا جایی که توانستند از سرزمین خود دفاع کردند. البته با ورود نیروهای زرهی به فرودگاه قلعه‌مرغی مقاومت شکست خورد؛ اما اثرش ماندگار شد.
بوستان ولایت
فرودگاه قلعه‌مرغی، پس از ساخته شدن دیگر فرودگاه‌های پایتخت و البته وسعت تهران، کاربری خود را از دست داد و پس از انقلاب، به پادگان تبدیل شد. اواخر سال ۱۳۸۹ نیز براساس توافق نیروی هوایی و شهرداری تهران، این پادگان تغییر کاربری داد و با بوستانی بزرگ به نام بوستان ولایت تبدیل شد. این بوستان از سال ۱۳۹۰ به بهره‌برداری رسید.
۲۵۹