به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در میان مردم خرافات زیادی وجود دارد که نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی. یکی از آن ها در مورد عطسه کردن است. عده ای از مردم معتقدند که عطسه شوم است و شگون ندارد و باید در کار مورد نظر عجله نکرد، بلکه باید صبر کرد. ما هر وقت و یا چندین بار بعد از عطسه کردن به کاری اقدام کردیم موفق نشدیم.
بنابر روایت شیعه نیوز، عرب جاهلی عطسه کردن را شوم و نکبت زا می دانست و چون عطسه را علامت بلا و حادثه تلخ می دانست، دست به کاری نمی زد.
اعتقاد به تاثیر گذاری عطسه هنوز هم در جوامع امروزی کم و بیش اعتبار دارد و به نظر برخی، یک عطسه نشانه نحوست و بدی آن کار و دو عطسه نشانه خوبی و میمنت آن کار است.
در جامعه ما بعضی از افراد معتقدند که پس از اینکه فردی عطسه کرد نباید کاری انجام داد و در انجام امور مختلف به ویژه انجام تصمیمی که تقریبا در همان اوقات گرفته شده است، باید کمی صبر کرد.
در برخی روایات آمده که عطسه موجب دفع بیماری می شود. یعنی عطسه در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی است از سوی بدن برای بیرون راندن عوامل مزاحم مثل میکروبها یا گرد و غبار و عوامل حسّاسیّت زا.
پاسخ کارشناسان مذهبی و علمای دین
در این زمینه با استناد به پاسخی از سوی کارشناسان مذهبی و علمای دین به این موضوع پرداخته می‌شود:
با مطالعه تاریخ گذشته، به این نکته پی می بریم که به اثر گذاری عطسه بسیار توجه شده است بطوری که در توصیف دلاوری و شجاعت جنگجویی می گفتند: او آنچنان دلاوری است که عطسه او را از به کام شیر رفتن و نبرد باز نمی دارد.
اسلام با این پندار خرافی مبارزه کرده، عطسه را نعمتی برای بدن برشمرده است که مستلزم حمد و شکر پروردگار است. که در ذیل به موارد عطسه اشاره خواهیم کرد.
عطسه در روایات معصومین علیهم السلام
پیامبر اکرم می فرماید: خداوند عطسه را دوست می دارد و خمیازه را مکروه می داند. هر گاه کسی عطسه کند، حمد خدا گوید و هر مسلمانی که عطسه را می شنود، او را دعا گفته و از خداوند مزید رحمت طلب کند. [۱]
در برخی روایات آمده که عطسه موجب دفع بیماری می شود. یعنی عطسه در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی است از سوی بدن برای بیرون راندن عوامل مزاحم مثل میکروبها یا گرد و غبار و عوامل حسّاسیّت زا.
در حدیث آمده که عطسه موجب راحتی و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتی تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است که هنگام عطسه تک باید صبر کرد، صحت ندارد و در احادیث اثری از این حرف نیست.
در حدیث آمده که عطسه موجب راحتی و سلامتی بدن است، و تا سه روز و به روایتی تا هفت روز، امان از مرگ است. آن چه بین عوام مشهور است که هنگام عطسه تک باید صبر کرد، صحت ندارد و در احادیث اثری از این حرف نیست.
در روایت آمده است: وقتی انسان عطسه می کند(جهت شکرانه تأمین شدن سلامتی اش) بگوید: الحمد للّه اللّهم صل علی محمّد و ال محمد. و هنگامی که کسی در حضورش عطسه کند، به عطسه کننده بگوید: یرحمک اللّه،
و او نیز در پاسخش بگوید: یغفر الله لکم. رسول اکرم صلوات الله علیه فرمود: عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتی بدن اوست. عطسه تا وقتی که از سه تا بیشتر نباشد برای بدن نافع است.
و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است. حضرت امام صادق علیه الاسلام فرمود: کسی که عطسه کند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد، ریزش اشک ازچشم، گرفتگی بینی و رویش مو در چشم.
حضرت امام رضا علیه الاسلام فرمود: علت عطسه این است که هر وقت خداوند به انسان نعمتی عطا کند و شکرش را به جای نیاورد، خداوند بادی به بدنش می اندازد.
و دور می زند تا وارد بینی می شود و در اثر آن انسان عطسه می کند وقتی می گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جای شکر نعمتی که به او داده بود می پذیرد.
عطسه از منظر امام رضا(ع)
حضرت امام رضا علیه الاسلام فرمود: علت عطسه این است که هر وقت خداوند به انسان نعمتی عطا کند و شکرش را به جای نیاورد، خداوند بادی به بدنش می اندازد و دور می زند تا وارد بینی می شود و در اثر آن انسان عطسه می کند وقتی می گوید:الحمدلله، خداوند آن را به جای شکر نعمتی که به او داده بود می پذیرد.
حضرت در ادامه صحبت هایش می فرماید: اگر کسی عطسه کرد، به او بگو: یرحمک الله یا یرحمکم الله و چنانچه شما عطسه کردید و کسی به تو گفت: یرحمک الله، در پاسخش بگو: یغفرالله لنا و لکم.
این تکلیف تا وقتی است که طرف یک بار، یا دو بار یا حداکثر سه بار عطسه کند. اگر بیش تر از سه بار عطسه کرد علامت بیماری است. بگو: شفاک اللّه.
بعد حضرت وظیفه انسان را در مقابل عطسه کنندگان روشن می کند و می فرماید: اگر مؤمنی عطسه کرد، بگو:یرحمک اللّه یا یرحمکم اللّه.
اگر منافق باشد، بگو: یرحمکم اللّه و ا راده می کنی درود بر فرشتگانِ موکّل بر منافق را، نه خود او را.
اگر زن باشد، بگو: عَافَاکِ اللَّهُ. اگر مریض باشد، بگو: شَفَاکَ اللَّهُ. اگر مغموم و محزون باشد، بگو: فَرَّجَکَ اللَّهُ. پس بعد از عطسه خدا را شکر کنید و دنبال کارتان بروید، ذهن خود را بیهوده مشغول این خرافات نکنید.
آیا وقتی کسی عطسه می کند واجب است که به او بگوییم (یرحمک الله)؟ درباره عطسه کردن حضرت آدم علیه الاسلام هنگام دمیدن روح و همچنین روایاتی که در این زمینه آمده است توضیح دهید؟
امام رضا (علیه السلام) :عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : اَلْعَطْسَةُ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلتَّثَاؤُبُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ. امام رضا علیه السّلام فرمود:عطسه از طرف خداست، و دهن دره کردن از شیطان است. .[۲]
ذکر و دعای بعد از عطسه
از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود: «سزاوار است کسی که عطسه زد انگشت شهادت بر روی بینی بگذارد وبگوید: اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطّاهِرینَ، رَغْمَ اَنْفی للهِِ رَغْمآ داخِرآ صاغِرآ، غَیْرَ مُسْتَنکِفٍوَلا مُسْتَحْسِرٍ. [۳]
وچنانچه دیگری عطسه زند تا سه بار یَرْحَمُکَ اللهُ بگوید
واگر بیش از سه بار شود شَفاکَ اللهُ بگوید.
واگر عطسه‌زننده مرد مؤمن باشد یَرْحَمُکَ اللهُ
واگر زن باشد عافاکَ اللهُ واگر بچّه باشد زَرَعَکَ اللهُ [۴]
واگر بیمار باشد شَفاکَ اللهُ
واگر کافر ذمّی باشد هَداکَ اللهُ
واگر پیامبر یا امام باشد صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ بگوید ودر جواب بگویند: یَغْفِرُ اللهُ لَنا وَلَکُمْ».[۵]
اهمّیّت عطسه زدن وفلسفه آن
۱. در حدیثی صحیح ومعتبر می‌خوانیم که حضرت رضا علیه السلام فرمود: «خمیازه کشیدن از شیطان وعطسه زدن از سوی خداوند جهانیان است».[۶] (خمیازه کشیدن سبب کسالت می‌شود وعطسه زدن مایه نشاط است).
۲. در روایتی دیگر فرمود: «خداوند نعمت‌های فراوانی بر بنده‌اش ارزانی داشته، ولی بنده به هنگام صحّت بدن وسلامتی اعضا وجوارح، این نعمت‌ها را فراموش کرده وخدا را شکر نمی‌کند. ازاین‌رو،
خداوند به بادی که در بدنش وجود دارد دستور میدهد که جولان پیدا کرده واز بینی‌اش خارج شود (وعطسه کند)، به همین علّت دستور داده شده که در این حال حمد خدا گوید که این حمد، جبران شکر آن نعمت‌های فراموش شده است».[۷]
۳. از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود: «عطسه زدن چیز خوبی است، زیرا انسان را به یاد خدا می‌اندازد وبرای بدن سودمند است».[۸]
۴. از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده است که فرمود: «عطسه زدن بیمار، نشانه عافیت وی وراحتی بدن اوست».[۹]
۵. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هر که عطسه زند، تا هفت روز از مردن در امان است».[۱۰]
۶. در حدیثی دیگر فرمود: «عطسه متعدّد انسان را در برابر پنج بیماری ایمن می‌کند: خوره، لقوه [۱۱]، آبریزش چشم، خشونت پرهای بینی، روییدن مودر چشم».[۱۲]
آداب عطسه زدن
ذکر عطسه‌کننده
۱. از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هنگامی که انسان عطسه زد این ذکر را بگوید: اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَیْتِهِ».[۱۳]
۲. در حدیث است که امام صادق علیه السلام عطسه کرد، سپس فرمود: «اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمِینَ».[۱۴]
۳. در حدیثی می‌خوانیم که امام باقر علیه السلام فرمود: «هر که در حاجتگاه عطسه کند، حمد الهی را از قلب خود بگذراند (یعنی آهسته بگوید)».[۱۵]
۴. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هرگاه کسی در نماز عطسه کند، «اَلْحَمْدُ للهِِ» بگوید».[۱۶]
۵. از حضرت علی علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هر که بعد از عطسه کردن بگوید: «اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ عَلی کُلِّ حالٍ» به گوش‌درد ودندان‌دردمبتلا نشود».[۱۷]
۶. در حدیثی می‌خوانیم که امام صادق علیه السلام فرمود: «هر که عطسه کرد، برای امان از دندان‌درد وگوش‌درد، حمد خدا گوید».[۱۸]
۷. از امام رضا علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هنگام عطسه زدن وکشتن حیوانات، صلوات بر حضرت رسول صلی الله علیه و آله لازم است».[۱۹]
ذکر شنونده عطسه
۱. از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده است که فرمود: «هرگاه کسی عطسه زد او را دعا کنید، هر چند فاصله بسیاری در میان شما باشد».[۲۰]
۲. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «اگر در حال خواندن نماز متوجّه عطسه زدن کسی شدی بگو: «اَلْحَمْدُ للهِِ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»، هر چند در میان تو وشخصی که عطسه زده فاصله بسیاری باشد».[۲۱]
۳. در حدیث است که مردی مسیحی عطسه زد، حضرت صادق علیه السلام به او «یَرْحَمَکَ اللهُ» گفت. [۲۲]
۴. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «طفل نابالغی نزد حضرت رسول صلی الله علیه و آله عطسه زد وگفت: اَلْحَمْدُ للهِِ، حضرت به او فرمود: بارَکَ اللهُ فیکَ».[۲۳]
۵. در حدیثی دیگر فرمود: «هر که صدای عطسه کسی را بشنود وحمد الهی کند وبر محمّد واهل‌بیتش صلوات بفرستد، به چشم‌درد ودندان‌درد مبتلا نمی‌شود».[۲۴]
پاسخ عطسه کننده
۱. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «حقّ مسلمان بر برادر مسلمانش آن است که هنگام ملاقات به او سلام کند وهنگام بیماری از او عیادت کند ودر غیاب وی خیرخواه او باشد وهرگاه عطسه زند او را دعا کند. کسی که عطسه زد بگوید:
«اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ، لا شَریکَ لَهُ» ودیگران به او بگویند : «رَحِمَکَ اللهُ» واو در پاسخ بگوید: «یَهْدیکُمُ اللهُ وَیُصْلِحُ بالَکُمْ»».[۲۵]
۲. از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هر که عطسه زد بگوید: «اَلْحَمْدُ للهِِ لا شَریکَ لَهُ» ودیگران در جوابش بگویند: «یَرْحَمُکَ اللهُ» واو در پاسخ بگوید : «یَغْفِرُ اللهُ لَکَ وَلَنا»».[۲۶]
۳. از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده است که فرمود: «هنگامی که مسلمانی عطسه زند وبه علّتی ساکت بماند (وذکری نگوید)، ملائکه از جانب او می‌گویند: «اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ» واگر این ذکر را بگوید ملائکه می‌گویند: «یَغْفِرُ اللهُ لَکَ»».[۲۷]
۴. از حضرت علی علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هرگاه کسی عطسه زد به او بگویید: «یَرْحَمُکُمُ اللهُ» واو در جواب بگوید: «یَغْفِرُ اللهُ لَکُمْ وَیَرْحَمُکُمْ»».[۲۸]
تکرار عطسه
۱. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «سه بار عطسه زدن برای بدن مفید است واگر بیش از سه بار باشد، نشانه بیماری است».[۲۹]
عطسه از منظر امام باقر (علیه السلام)
عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ قَالَ : کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا عَطَسَ فَقِیلَ لَهُ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ قَالَ یَغْفِرُ اَللَّهُ لَکُمْ وَ یَرْحَمُکُمْ وَ إِذَا عَطَسَ عِنْدَهُ إِنْسَانٌ قَالَ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ.
امام باقر علیه السّلام هر گاه عطسه می زد به او می گفتند: «یرحمک اللّٰه».، می فرمود: «یغفر اللّٰه لکم و یرحمکم. »، و هر گاه کسی نزد ایشان عطسه می زد می فرمود: «یرحمک اللّٰه».[۳۰]
امام باقر (علیه السلام)
عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : إِذَا عَطَسَ اَلْمَرِیضُ فَهُوَ دَلِیلٌ عَلَی اَلْعَافِیَةِ وَ رَاحَةٌ لِلْبَدَنِ. امام باقر علیه السّلام فرمود:هر گاه مریضی عطسه زد، آن دلیل بر بهبودی و آسایش بدن است. [۳۱]
۲. از امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمود: «هرگاه عطسه تا سه بار تکرار شود برای عطسه‌کننده دعا کن واگر بیشتر شود او را رها کن».[۳۲]
امام باقر (علیه السلام)
قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نِعْمَ اَلشَّیْءُ اَلْعَطْسَةُ تَنْفَعُ فِی اَلْجَسَدِ وَ تُذَکِّرُکَ اَللَّهَ قُلْتُ إِنَّ عِنْدَنَا قَوْما یَقُولُونَ لَیْسَ لِرَسُولِ اَللَّهِ فِی اَلْعَطْسَةِ نَصِیبٌ قَالَ إِنْ کَانُوا کَاذِبِینَ فَلاَ نَالَتْهُمْ شَفَاعَةُ مُحَمَّدٍ.
امام باقر علیه السّلام فرمود:عطسه چیز خوبی است، برای بدن سودمند است و تو را به یاد خدا می اندازد، راوی گوید:عرض کردم، نزد ما مردمانی هستند که می گویند:رسول خدا صلّی اللّٰه علیه و آله از عطسه بهره ای ندارد عطسه نمی زند، فرمود:اگر دروغ بگویند شفاعت محمّد صلّی اللّٰه علیه و آله به آنها نرسد [۳۳]
عطسه از منظر امیرالمؤمنین (علیه السلام) :
امیرالمؤمنین (علیه السلام) : یُسَمَّتُ اَلْعَاطِسُ ثَلاَثاً فَمَا فَوْقَهَا فَهُوَ رِیحٌ. .:امیر المومنین(ع) فرمود: عطسه کننده را سه بار باید دعا کرد و اگر از سه بار بیشتر عطسه زد آن باد است. [۳۴]
امیرالمؤمنین (علیه السلام) :
َنَّهُ إِنْ زَادَ اَلْعَاطِسُ عَلَی ثَلاَثٍ قِیلَ لَهُ؛شَفَاکَ اَللَّهُ؛ لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ عِلَّةٍ. در حدیث دیگر است که اگر از سه بار بیشتر عطسه زد باو باید گفت: شفاک الله خدا شفایت بخشد زیرا منشا عطسه زیاد، علتی است در مزاج. [۳۵]
چگونگی عطسه برای مادران ائمه
اسحاق بن جعفر گوید: شنیدم پدرم(امام صادق علیه السلام) میفرمود: هنگامی که مادران ایمه بآنها باردار شوند، سستی مانند بیهوشی ایشان را فرا گیرد.
که اگر در روز باشد یک روز و اگر در شب باشد یک شب در آن حال بسر برد، سپس در خواب بیند که مردی او را بپسری دانا و بردبار مژده میدهد، او از آن مژده مسرور گردد و از خواب بیدار شود،
و از طرف راستش از جانب خانه صدایی شنود که گوید: بخیر آبستن شدی و بسوی خیر بگرایی، و با خیر آمدی خیر آوردی مژده باد ترا بپسری بردبار و دانا، و در تن خود احساس سبکی کند و پس از آن از پهلوها و شکمش ناراحتی نبیند.
و چون ماه نهم شود در خانه، آواز بلندی صدای حرکتی بگوشش رسد و چون شب زاییدنش فرا رسد، در خانه نوری ظاهر شود که جز او و پدرش آن را نبینند(چنان که پیغمبر صلی الله علیه و آله فرشته را میبیند و دیگران نمیبینند)
و چون او را بزاید نشسته باشد(نه آنکه با سر فرود آید) و برایش گشایش شود تا چهار زانو بیرون آید و پس از اینکه روی زمین قرار گیرد، بچرخد تا قبله بهر طرف باشد،
از آن منحرف نشود، سپس سه بار عطسه کند و با انگشت بحمد خدا اشاره کند(چنان که مستحب است پس از عطسه انگشت را سر بینی گذاشته حمد خدا گویند) و ناف بریده و ختنه شده باشد و دندانهای رباعیش از بالا و پایین و دو دندان نیش و دو دندان ضاحکه اش برآمده باشد(گویا نبودن دندانهای دیگر برای اینست که پستان مادر را آزرده نکند)
و در مقابلش نوری مانند شمش طلا بدرخشد و تا یک شبانه روز از دو دستش ۲۲۴ - ۳ نوری طلایی ساطع است و پیغمبران هم در زمان تولد چنینند(نسبت بتمام حالات) و همانا اوصیا آویزه (اشرف اولاد) پیغمبرانند. [۳۶]
عطسه از جهت علمی و پزشکی
عطسه یک امر طبیعی است که می‌تواند در زمان‌های مختلف و به صورت‌های متفاوت رخ دهد.
در این مطلب به دلایل اینکه چرا در زمان‌های عجیب عطسه‌مان می‌گیرد اشاره می‌کنیم.
۱. عطسه کردن از اعصابتان شروع می‌شود. این را نیل کائو متخصص آلرژی و آسم در مرکز آسم و آلرژی گرین ویل می‌گوید.
او اینطور توضیح میدهد که سیستم عصبی همه افراد به یک طریق یکسان سیم‌کشی شده است اما پیام‌هایی که در طول این عصب‌ها حرکت می‌کنند، راه‌های متفاوتی برای رفت‌وآمد به مغز انتخاب می‌کنند و همین مسئله باعث می‌شود عادت عطسه کردن در افراد مختلف متفاوت باشد.
او می‌گوید، «این انتقال عصب‌هاست که به مغزتان می‌گوید که چیزی در بینی شما هست که باید بیرون بیاید!»
۲. عطسه کردن از بدنتان محافظت می‌کند. دکتر کائو می‌گوید، «عطسه کردن بخش مهمی از فرایند ایمنی بدن است که کمک می‌کند سالم بمانید.
عطسه با پاک کردن بینی از باکتری‌ها و ویروس‌ها از بدنتان محافظت می‌کند. وقتی چیزی وارد بینی شما می‌شود یا با محرکی روبه‌رو می‌شوید که مرکز عطسه که در پایین ساقه مغز قرار گرفته‌است در مغزتان را تحریک می‌کند،
پیام‌هایی سریعاً برای بستن گلو، چشم‌ها و دهانتان فرستاده می‌شود. سپس، عضلات سینه‌تان شدیداً منقبض می‌شوند و بعد عضلات گلویتان به سرعت باز و آزاد می‌شوند.
درنتیجه این، هوا ـ به همراه بزاق و ماده مخاطی ـ با شدت از دهان و بینیتان بیرون می‌آید. و همین می‌شود که عطسه می‌کنید.
۳. عطسه سریع اتفاق می‌افتد. عطسه‌ها با سرعت ۱۰۰ مایل در ساعت حرکت می‌کنند. یک عطسه می‌تواند ۱۰۰، ۰۰۰ میکروب را وارد هوا کند.
۴. برداشتن ابرو ممکن است موجب عطسه شود. برداشتن ابرو روی عصبی در صورتتان که مسیر بینی را تامین می‌کند اثر می‌گذارد. و درنتیجه عطسه می‌کنید.
۵. هیچوقت در خواب عطسه نمی‌کنید. وقتی می‌خوابید، اعصاب عطسه هم می‌خوابند و این یعنی وقتی خوابید معمولاً عطسه نمی‌کنید.
۶. ورزش ممکن است عطسه‌تان بیندازد. دکتر کائو اعتقاد دارد که ورزش موجب عطسه کردن می‌شود. او می‌گوید، وقتی بیش از حد به جسمتان فشار می‌آورید، تنفستان زیاد می‌شود و درنتیجه، بینی و دهانتان خشک می‌شود. به این ترتیب، بینی شما با شروع به ترشح که موجب عطسه می‌شود به این مسئله واکنش میدهد.
۷. طولانی‌ترین عطسه: ۹۷۸ روز که توسط دونا گرفیت از انگلستان به ثبت رسیده است.
۸. نورآفتاب موجب عطسه کردن می‌شود. نورآفتاب باعث می‌شود که یکی از هر سه نفر به عطسه بیفتند. البته حساسیت به نورآفتاب مسئله‌ای ارثی است-این هم یک چیز دیگر که می‌توانید گردن پدر و مادرتان بیندازید!
۹. پرعطسه‌ترین حیوان: ایگوانا. طبق تحقیقات ایگوانا بیشتر از سایر حیوانات عطسه می‌کند. عطسه کردن معمولاً برای بیرون کردن برخی نمک‌های خاص که از محصولات فرعی فرایندهای گوارشی آنهاست اتفاق می‌افتد.
۱۰. چطور عطسه را متوقف کنید؟ بااینکه هنوز ثابت نشده است اما نفس کشیدن از راه دهان و گرفتن بینی در آن زمان می‌تواند چاره‌ساز باشد.
پی نوشت:
۱.بخاری؛ الجامع الصحیح، ج ۵، ص ۲۲۹۰.
۲.مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۴۳۳
۳. . ترجمه: «حمد وسپاس مخصوص پروردگار جهانیان است. ودرود خداوند بر حضرتمحمّد ۹واهل‌بیت پاکش باد. بینی‌ام برای رضای خدا به عنوان تسلیم بر خاک است، درحالی که از این مطلباستنکاف ندارم وپشیمان نیستم».
۴. . ترجمه: «خداوند تو را رشد دهد».
۵. . مکارم الأخلاق، ص ۳۵۵.
۶.. کافی، ج ۲، ص ۶۵۴، ح ۵.
۷. . همان، ح ۶.
۸.. کافی، ج ۲، ص ۶۵۴، ح ۸؛ مکارم الأخلاق، ص ۳۵۴.
۹.. کافی، ج ۲، ص ۶۵۴، ذیل حدیث ۱۹؛ مکارم الأخلاق، ص ۳۵۶.
۱۰ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۷، ذیل حدیث ۲۳.
۱۱ . «لَقوَه» یک‌نوع بیماری است که در چهره انسان پیدا می‌شود و(بر اثر آن) لبودهان یا فک به طرفی کجمی‌شود (فرهنگ عمید).
۱۲. مکارم الأخلاق، ص ۳۵۵.
۱۳. کافی، ج ۲، ص ۶۵۴، ح ۹.
۱۴ . همان، ص ۶۵۵، ح ۱۴.
۱۵ . قرب الإسناد، ص ۷۷، ح ۲۲۹؛ بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۵۳، ح ۲ و۶.
۱۶ . کافی، ج ۳، ص ۳۶۶، ح ۲.
۱۷ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۵، ح ۱۵؛ مکارم الأخلاق، ص ۳۵۴.
۱۸ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۶، ح ۱۶.
۱۹ . عیون اخبار الرّضا ۷، ج ۲، ص ۱۲۴.
۲۰ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۳، ح ۲.
۲۱ . همان، ج ۳، ص ۳۶۶، ح ۳.
۲۲ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۶، ح ۱۸.
۲۳. همان، ص ۶۵۵، ح ۱۲.
۲۴. کافی، ج ۲، ص ۶۵۶، ح ۱۷؛ مکارم الأخلاق، ص ۳۵۳.
۲۵ . ترجمه: «خداوند شما را هدایت وقلبتان را اصلاح کند». کافی، ج ۲، ص ۶۵۳، ح۱.
۲۶ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۵، ح ۱۴.
۲۷ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۶، ح ۱۹.
۲۸ . خصال، ج ۲، ص ۴۲۷؛ بحارالأنوار، ج ۱۰، ص ۱۱۱.
۲۹ . کافی، ج ۲، ص ۶۵۶، ح ۲۰.
۳۰.شکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۴۳۳
۳۱.شکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۴۳۵
۳۲. کافی، ج ۲، ص ۶۵۷، ح ۲۷؛ مکارم الأخلاق، ص ۳۵۴.
۳۳.مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۴۳۳
۳۴. الخصال، ج ۲، ص ۱۲۶
۳۵.الخصال، ج ۲، ص ۱۲۷
۳۶.الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۱، ص ۳۸۷
۳۷.وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۲۶۲.
۳۸.روایات در بعضی از خصوصیّات عطسه بسیار است. در این‌باره به کتاب حلیة المتقین مراجعه شود مثلاً کسی که عطسه می‌کنند مستحب است به او بگویند «یَرحَمَکُمُ الله»؛ خدا تو را مشمول رحمتش قرار دهد.
منبع: راسخون