به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حجت الاسلام محمد باقر ساعی ور از اساتید حوزه علمیه قم در گفت وگو با حوزه در ساری با اشاره به اهمیت موضوع «خانواده در قرآن»، اظهار داشت: یکی از مباحث اساسی در رابطه با خانواده، اهتمام قرآن به «فرزند دار شدن» است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: در قرآن از جهات گوناگون ارزش فرزند در خانواده بازگو شده است، قرآن کریم فرزند را نعمت بزرگ، یک بخشش و هدیه بزرگ الهی معرفی کرده و انسان ها در برابر این بخشش و نعمت الهی جا دارد حمد الهی بجا آورد.
وی افزود: در آیه ۷۲ سوره نحل می فرماید: «وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَزْواجِکُمْ بَنِینَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ أَ فَبِالْباطِلِ یُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ؛ و خدا برای شما همسرانی از جنس خودتان قرار داد و از همسرانتان، فرزندان و نوادگانی پدید آورد و از نعمت های پاکیزه و دلپذیر به شما روزی داد، [با این همه لطف و رحمت] آیا به باطل ایمان می آورند و نعمت های خدا را ناسپاسی می کنند!؟» (نحل: ۷۲)
حجت الاسلام ساعی ور با اشاره به تأکید خداوند متعال بر «نعمت بودن» فرزندان، خاطرنشان کرد: «نعمت» با «خیر» متفاوت است، به این معنا که اگر نعمت را به یک امر باقی تبدیل کنیم، نعمت، خیر می شود؛ اگر نعمت سبب بشود که انسان خودش را گم کند و سبب بشود «بَتِر» و «ناشکری» و «کفران» برسد، آن نعمت به «نقمت» تبدیل می شود.
وی ابراز کرد: قرآن به ما می آموزاند که مواظب باشید کفران نعمت نکنید. اولاد شما زمینه است که روحیه های شما تکمیل و روابط اجتماعی شما تقویت بشود؛ زمینه است تا انسان صبر، ایثار و فداکاری را در خانواده در محیط کوچک امتحان بکند. پس این نعمت را به کفران تبدیل نکنیم.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: گاه دیده می شود انسان نعمت را به کفران تبدیل می کند؛ مثلا به خاطر فرزند، از حلال و حرام و از راه حق صرف نظر می کند؛ امیرالمؤمنین علی (ع) درباره زبیر فرمودند که اگر فرزندش نبود، زبیر به راه می آمد. «ما زال الزبیر رجلا منا اهل البیت، حتی نشأ ابنه المشئوم، عبدالله؛ زبیر همواره از ما اهل بیت و از یاران خاص ما بود تا آنکه فرزند شومش عبدالله نشو و نما کرد و پدر را گمراه ساخت.» (حکمت ۴۵۳)
وی یادآور شد: قرآن می فرماید لازمه نعمت بودن اولاد آن است که مواظب باشیم فرزندان، مورد آزمایش هستند؛ به عبارت دیگر، فرزند، نعمت به شمار می آید و انسان هم با نعمت، آزمایش می شود.
حجت الاسلام ساعی ور خاطرنشان کرد: «نعمت» به معنای «خیر» نیست؛ بلکه به این معنا است که می توانی به خیر تبدیل کنی. در آیه ۲۸ انفال می فرماید: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیم؛ و بدانید که اموال و فرزندانتان فقط وسیله آزمایش شما است، وخدا است که پاداشی بزرگ نزد او است.» (انفال: ۲۸)
استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: بر اساس این آیه شریفه، اولاد و اموال، فتنه هستند؛ به این معنا که با آن مورد آزمایش انسان است؛ فتنه یعنی نعمتی است که با او آزمایش می شوید؛ امتحان الهی هم یعنی با آن نعمت رشد یا تنزل پیدا می کنید؛ چون آزمایش الهی از این باب نیست که خدا بخواهد بداند تا شما را آزمایش می کند؛ بلکه از این باب است که خدا ربّ است و می خواهد شما را پرورش بدهد.
وی ادامه داد: امتحان الهی مربوط به ربوبیت الهی است؛ نه به بحث دانستن معلم؛ یعنی حوادث، موجب پرورش انسان می شود و قرآن می فرماید که انسان با اولاد، آزمایش می شود و رشد می کند.
حجت الاسلام ساعی ور گفت: در برخی از آیات، از فرزند، به عنوان «بشارت» یاد شده است، یعنی فرزند، موجب خوشحالی در زندگی است و سزاوار است تا به والدین، بشارت داده شود.
وی اضافه کرد: در سوره هود می خوانیم: «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ وَ مِنْ وَراءِ إِسْحاقَ یَعْقُوبَ؛ پس همسرش در حالی که ایستاده بود [از شنیدن گفتگوی فرشتگان با ابراهیم] خندید. پس او را به اسحاق و پس از اسحاق به یعقوب مژده دادیم.» (هود: ۷۱)
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: به بعضی از انبیاء، همانند ابراهیم خلیل الله و زکریای نبی که در دوران پیری بشارت اولاد داده، با کلمه بشارت رسانده است.
وی خاطرنشان کرد: اوّلاً اولاد صالح، ذخیره انسان است؛ ثانیاً به شکل عمومی هم اولاد، بشارت است، چون نعمتی بزرگ است که انسان می تواند از این نعمت متنعم بشود و رشد بکند.
حجت الاسلام ساعی ور به این آیه شریفه اشاره کرد «وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماما» (و آنان که می‌گویند: پروردگارا! ما را از سوی همسران و فرزندانمان خوشدلی و خوشحالی بخش، و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار ده) (فرقان: ۷۴) و ابراز کرد: در بعضی از آیات خدای متعال فرزندان را قرة العین نامیده است؛ حضرت ابراهیم خلیل الله به محضر خدای متعال تقاضا می کند: خدا ذریه ما را مایه آرامش و مایه سرور ما قرار بدهد.
این استاد حوزه علمیه قم، با اشاره به وجود نکته ای روانشناسانه خاطرنشان کرد: بر اساس این آیه شریفه، اولاد، سرمایه ای بالقوه است که به خانواده، قرار و آرامش می دهد و این پتانسیل را دارد که به خانواده سرور بدهد.
وی افزود: «قُرّة» یا از ماده «قرار» است، به معنای آرامش؛ یا از ماده «قَرّة» یعنی آن اشک شوقی که خنک است. یعنی فرزند یا خنکی، سرور و شادی و نشاط زندگی است و این قابلیت را دارد، یا فرزند، آرامش و سکونت برای زندگی می آورد.
حجت الاسلام ساعی ور اضافه کرد: یکی از دعاهای انبیای الهی، خواستن فرزند است. از این رو تقاضای فرزند از خداوند متعال، یک درخواست متعالی است که انبیای الهی هم دنبال همین درخواست بودند، به گونه ای که وقتی خداوند متعال به همین انبیاء فرزند می دهد، آنها «حمد الهی» را بجا می آورند. در آیه شریفه می خوانیم: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَی الْکِبَرِ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعا؛ همه ستایش ها ویژه خدایی است که اسماعیل واسحاق را در سنّ پیری به من بخشید؛ یقیناً پروردگارم شنونده دعا است.» (ابراهیم: ۳۹)
وی اضافه کرد: این آیات و دیگر آیات قرآن کریم به ما یاد می دهد که در زندگی خود، فرزنددار بشویم، چون مایه سرور و آرامش خانواده، مایه رشد انسان و زینت دنیا است؛ چنا چه آیه شریفه می فرماید: «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا».
استاد حوزه علمیه قم گفت: اما «بنون» را می شود به باقیات صالحات تبدیل کرد؛ چنانچه در روایات ما نیز آمده، در برخی از روایات ۵ مورد و در برخی از موارد ۷ مورد به عنوان باقیات صالحات برشمرده شده است؛ که یکی از موارد، فرزند صالح است.
وی بیان کرد: اولاد، فی حدّ نفسها زینت نفس انسان و زینت حیات زندگی است؛ اما اگر اولاد صالح بشود، باقیات صالحات می شود.
این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: در برخی از آیات، بحث امداد و کمک رسانی به انسان را مطرح کرده است، اولاد انسان عصای دست انسان و مدد رسان به انسان است؛ چنانچه آیه شریفه می فرماید: «ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفِیرا؛ سپس پیروزی بر آنان را به شما باز می گردانیم و شما را به وسیله اموال و فرزندان تقویت می کنیم، و نفرات [رزمی] شما را بیشتر می گردانیم.» (اسراء: ۶)
وی یادآور شد: در سوره مبارکه شعراء می خوانیم: به وسیله چهارپایان و فرزندانی، به شما یاری داده است. «أَمَدَّکُمْ بِأَنْعامٍ وَ بَنِین» (شعراء: ۱۳۳)
حجت الاسلام ساعی ور افزود: در سوره نوح می خوانیم: و شما را با اموال و فرزندان یاری کند، و برایتان باغ ها و نهرها قرار دهد. «وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً» (نوح: ۱۲)
وی ادامه داد: در این آیه شریفه هم به نوعی «از تنهایی خلاص کردن» و «مدد رسان در زندگی انسان پیدا کردن» را به اولاد هم نسبت می دهد.
استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد: اینها نگاه هایی است که در قرآن به اولاد شده و انسان با این نگاه ها می بیند که چند نکته می شود برای اولاد از قرآن استفاده کرد:
اولا: اولاد، نور چشم است.
ثانیا: اولاد، نعمت الهی است.
ثالثا: اولاد، هدیه الهی است.
رابعا: اولاد، باعث قوت قلب انسان است.
خامسا: اولاد، باعث آسودگی خاطر و آرامش انسان است.
وی اضافه کرد: در روایات هم در رابطه با اهمیت فرزند در خانواده و اهمیت فرزند صالح در جامعه احادیث و روایات داریم.
الف: فرزند صالح گلی از گل های بهشت است. «قال رسول الله (ص) : الولد الصالح ریحان من ریاحین الجنة» (راوندی کاشانی، فضل الله بن علی، النوادر (للراوندی) - ایران؛ قم، چاپ: اول، بی تا؛ ص: ۵)
ب: فرزند صالح بهترین نعمت در دنیا است.
ج: باعث خیر و برکت است.
د: صدقه جاریه انسان است
و شبیه اینها که ما در روایات می توانیم پیدا کنیم. این، دورنمایی از اهتمام دین به بحث اولاد است.