موشک های ترکیه کدام کشورها را هدف گرفته اند؟

زهرا خدایی
روز جمعه اولین موشک(های) زمین به هوای پاتریوت در پایگاه اینجرلیک ترکیه نصب شدند. در حدود 400 سرباز آمریکایی برای مستقر کردن تجهیزات تکمیلی در ترکیه به سر می بردند. مقامات ترکیه اعلام کرده اند که این تجهیزات، تنها جنبه دفاعی دارد و قرار نیست کشوری را هدف قرار دهد. گفته می شود تجهیزات نظامی موشک ها تحت فرماندهی ناتو خواهد بود و در هفته های آینده آماده بهره برداری است. خبرآنلاین در گفتگویی با دکتر علی بیگدلی، استاد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، اهداف و پیامدهای منطقه ای تجهیز ترکیه را مورد بررسی قرار داده است.
تجهیزاتی که در ترکیه مستقر شده، چه کارکردی دارد؟
ناتو خیلی ترکیه را تحت فشار قرار داد که رضایت این کشور را برای استقرار این موشک ها بدست بیاورد، البته ترکیه به دلایل مختلفی، چندان موافق نبود از جمله اینکه اردوغان در این فکر است که نوعی خلافت اسلامی در کشورهای اسلامی پابرجا کند و در این کار نیز تا اندازه ای موفق بوده است. از سوی دیگر روابط اقتصادی ترکیه با ایران نیز در سطح بسیار وسیع و گسترده ای قرار داشت و ترکیه قصد نداشت که این رابطه به هم بخورد، اما ظاهراً موفق نشد ناتو را قانع کند دست از این کار بردارد.
اما استقرار این موشک ها که مدرن ترین موشک های زمین به هوای دنیا هستند، قطعاً برای جلوگیری از احتمال موشک پرانی های ایران به سمت اسراییل است. دلیل اصلی به نظر من همین است، اما اینکه تا چه زمانی می توانند از این موشک ها استفاده کنند و یا چه زمان شرایط لازم به وجود خواهد آمد، شاید هنوز اظهارنظر کردن در این باره زود باشد، اما در هر حال به اعتقاد من قصد و غرض برای اینست که این موشک ها برای این جلوگیری ایران از هرگونه تحرک علیه اسراییل باشد.
اما در اهداف اعلامی گفته شده که این موشک ها برای جلوگیری از حملات سوریه بوده است؟ کمااینکه هدف قرار گرفتن دو هواپیمای ترکیه و یا حملۀ هوایی سوریه به یکی از روستاهای مرزی ترکیه از جمله مستندات آنست.
سوریه چندان مهم نیست. سوریه در آن حدی نیست که ناتو بخواهد اینقدر برای این کشور هزینه کند و ترکیه را تجهیز کند، اصلاً به هیچوجه قابل قبول نیست که این تجهیزات برای سوریه باشد. اما می توان اینگونه گفت که سوریه بهانه ای برای تحقق این هدف شد و اتفاقا بهانۀ خیلی خوبی هم بود. البته این پروژه مخالف دیگری نیز دارد که روسها هستند ولی احتمال اینکه ترکیه با روسها وارد مذاکره شده باشند و رضایت آنها را جلب کرده باشند، بسیار زیادی است. برای اینکه روسیه مدتی است که دربارۀ استقرار این موشک ها اظهارنظری نمی کند. به اعتقاد من مسئله سوریه آنقدر پیچیده نیست که بخواهند این موشک ها(را که هزینۀ آنها بسیار بالاست) برای سوریه در نظر بگیرند.
می توان گفت حمایت ایران از حماس در جنگ 8 روز این نگرانی را در نزد غرب تشدید کرده است؟
از قبل این موضوع وجود داشته و عملی کردن این پروژه مورد بحث بوده است و ممکن است جنگ 8 روزه تحرک این کار را بیشتر کرده باشد. اما نمی توان گفت که این پروژه ربطی به این جنگ دارد و تنها از این حیث می توان ارتباطی میان این دو برقرار کرد که هم ایران و هم غرب اعلام کردند که موشک ها از ایران بدست حماس رسیده است که البته موشک های مورد نظر چندان قوی و مهم نبوده اند و بُرد چندانی نداشتند و قدرت تخریبی آنها چندان زیاد نبود. اما موشک هایی که اخیراً ایران آزمایش کرده است، مقداری باعث نگرانی ناتو در ارتباط با امنیت اسراییل شده است.
مقامات ایرانی نسبت به این تصمیم ترکیه واکنش نشان داده اند، اما آنکارا اعلام کرده که این موشک ها قرار نیست کشوری را هدف قرار دهد. تبعات این تصمیم بر روابط دو کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
اصلاً چنین چیزی میسر نیست. ترکیه عضوی از ناتو است و در حال دریافت کمکهای نظامی از ناتو است. بنابراین در زمانی که شرایط به گونه ای پیش برود که زمینۀ حملۀ نظامی به ایران فراهم شود، دیگر بحث ترکیه مطرح نیست که بخواهند رضایت این کشور را جلب کنند. همین که این موشک ها در این کشور مستقر شده، حکایت از رضایت ترکیه دارد. در شرایط غیرجنگی چنین اظهارنظرهایی ممکن است صورت گیرد ولی زمانی که جنگ رخ بدهد، دیگر از اختیار و ارادۀ ترکیه خارج می شود. ترکیه یکی از اعضای ناتوست و باید تسلیم نظر عمومی اعضای ناتو باشد. بنابراین این اظهارنظر مقامات ترکیه چندان قابل اعتماد نیست.
گفتید ترکیه و شخص اردوغان درصدد ایفای نقش فعال تر در منطقه و حتی برقراری حکومت اسلامی است. تبعات منطقه ای این تصمیم آنکارا می تواند تأثیری بر این نقش داشته باشد؟
ایران دوستان صمیمی در منطقه ندارد که بخواهد معارض ترکیه بشود. شاید خیلی از کشورها از این اقدام ترکیه حتی حمایت کنند از جمله عربستان سعودی. بنابراین ترکیه از این بابت هیچ نگرانی ندارد که استقرار این موشک ها ممکن است با واکنش شدید دوستان ایران در منطقه روبرو شود. تنها دوست ایران سوریه بود که در حال حاضر در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. بنابراین ترکیه نگران واکنش های کشورهای عرب مطلقاً نیست و جای نگرانی ندارد.
4952