مینا عینی‌فر:بسیاری از جامعه‌شناسان به تاثیر اعتماد بر همبستگی و نظم اجتماعی توجه نشان داده‌اند. آنها اعتماد را از بالاترین سطوح سیاسی و اقتصادی جامعه تا خردترین روابط فردی مورد بررسی قرار داده‌اند و تا جایی پیش رفته‌اند که برخی از آنها مانند آنتونی گیدنز آن را شاکله زندگی فردی و اجتماعی می‌دانند که بدون آن زندگی پر از نگرانی و اضطراب خواهد بود. اما نتایج بررسی‌های گوناگونی در ایران نشان از کمرنگ بودن این شاخص مهم اجتماعی دارد که پیامدهایی مثل تاخیر در ازدواج را به دنبال دارد.
به تاخیر افتادن ازدواج در کمبود اعتماد
بسیاری از افراد شرکت کننده در پژوهش‌های مختلف نبود اعتماد را عامل موثری در بالا رفتن سن ازدواج می‌دانند.
یک گزارش تحقیقاتی در سازمان ملی جوانان در سال 81 نشان داد یکی از موانع ازدواج جوانان از نظر خود آنها نداشتن اعتماد به جنس مخالف عنوان می‌شود. به نظر آنها میزان تاثیر «نداشتن اعتماد به جنس مخالف» در به تاخیر انداختن ازدواج بالاتر از حد «زیاد» بوده است. همچنین زنان تاثیر این عامل را بیشتر از مردان ارزیابی کرده بودند.
یک تحقیق دیگر در سال 88 نشان می‌دهد 800 جوان تهرانی میزان اعتمادشان به جنس مخالف را «کم» ارزیابی کرده‌اند. به گزارش روابط عمومی اداره کل امور جوانان استان تهران، مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی طی این تحقیق 1/24 درصد پاسخگویان میزان آشنایی جوانان جامعه را با روحیات و نیازهای جنس مخالف بسیار زیاد و زیاد و 8/36 درصد کم و بسیار کم ارزیابی کرده‌اند. 5/50 درصد تأثیر سختگیری‌های خانواده را در این رابطه در حد بسیار زیاد و زیاد ارزیابی کرده و 4/51 درصد نیز نتیجه تأثیر این ناآشنایی را بر عدم تمایل جوانان به ازدواج و یا تأخیر در آن بسیار زیاد و زیاد دانسته‌اند.
همچنین 7/41 درصد پاسخگویان میزان اعتماد دختران جوان جامعه به پسران جهت قبول مسئولیت‌های زندگی مشترک را کم و بسیار کم ارزیابی کرده‌اند و 2/47 درصد میزان اعتماد پسران به دختران را کم و بسیار کم اعلام کرده‌اند که در هر دو مورد بالاترین درصدها را به خود اختصاص می‌داد. این بی‌اعتمادی با افزایش سطح تحصیلات و سن پاسخگویان بیشتر می‌شود. 5/70 درصد از پاسخگویان این عامل را بر عدم تمایل و یا افزایش سن ازدواج در بین دختران و پسران بسیار موثر دانستند.
دختران کمتر به پسران اعتماد می‌کنند
یک پژوهش در دانشگاه الزهرا با مطالعه اعتماد به جنس مخالف در میان جوانان 15 تا 29 ساله شهر تهران با میانگین سنی 21 سال در دو بعد بین‌شخصی و عام میزان آن را نشان داده است. در این تحقیق دکتر فاطمه جمیلی، دکتر سوسن باستانی و فاطمه نصر اصفهانی با استفاده از 254 پرسشنامه نشان داده‌اند که میزان اعتماد به جنس مخالف کمتر از متوسط است. یعنی زنان و مردان قابلیت اعتمادپذیری اندکی دارند.
در این پژوهش اعتماد در روابط میان دو جنس در روابط چهره به چهره (اعتماد بین شخصی) و اعتماد بین جوانان دسته‌های مختلف مردم به طور کلی (اعتماد عام) و میانگین هر دو بررسی شده است. واژه اعتماد به معنای حالت ذهنی و روحی که می‌توان آن را به صورت حسن ظن فرد نسبت به فرد جنس مخالف تعریف کرد مورد استفاده قرار گرفته است. 48درصد پاسخگویان تحصیلات دانشگاهی داشته، 33درصد دیپلمه و 18.5 درصد پایین‌تر از دیپلم بودند.
در جدول و نمودار زیر خلاصه‌ای از وضعیت اعتماد زنان و مردان تهرانی به جنس مخالف را ببینید.
بر اساس این یافته‌ها، میانگین اعتماد عام، بر روی طیفی از 0 تا 100 نمره، 54.85 است که نشان از اعتماد بیش از متوسط افراد به جنس مخالفشان دارد. میزان این شاخص در میان زنان اندکی بیش از مردان است. بنابراین بر اساس اعتماد تعمیم‌یافته (اعتماد عام در سطح جامعه و خارج از چهارچوب روابط بین فردی) مردان قابل اعتمادتر تشخیص داده شده‌اند تا زنان.
اما بر خلاف اعتماد عام، در مقوله اعتماد بین‌شخصی نمره میانگین کمتر از متوسط است و عدد 48.56 را نشان می‌دهد. این میزان می‌گوید اعتماد بین‌فردی نسبت به جنس مخالف در میان جوانان پایین‌تر از متوسط است. در این شاخص نمره زنان کمتر از مردان است. یعنی زنان به مردان اعتماد کمتری دارند و در تعاملات روزانه و روابط متقابل بین فردی ترجیح می‌دهند کمتر به مردان اعتماد داشته باشند.
ترکیب این دو بعد اعتماد (عام و بین شخصی) میانگین کمتر از حد متوسط را نشان می‌دهد. بر این اساس به طور کلی دو جنس در ارتباط با یکدیگر کمتر از حد متوسط به هم اعتماد می‌کنند. میانگین نمره آنها 48.97 است. در مجموع نمره زنان چهار نمره پایین‌تر از متوسط، و نمره مردان یک نمره بالاتر است. یعنی زنان بسیار کمتر از مردان به جنس مخالف خود اعتماد می‌کنند.
اعتماد در چه شرایطی افزایش می‌یابد؟
سایر نتایج این تحقیق نشان می‌دهد میان احساس نیاز به جنس مخالف و اعتماد رابطه وجود دارد. یعنی می‌توان انتظار داشت با افزایش نیاز فرد به رابطه با جنس مخالف، اعتماد او به جنس مخالف نیز افزایش پیدا کند. همچنین میان احساس امنیت و اعتماد به جنس مخالف رابطه وجود دارد. افزایش فراغت از ترس و تهدید در جامعه و احساس امنیت نسبت به جنس مخالف، باعث افزایش میزان اعتماد به جنس مخالف می‌شود. تعهد نیز از عوامل دیگری است که در میزان این اعتماد دخیل است. با افزایش تعهد در روابط با جنس مخالف، اعتماد در دو بعد عام و بین شخصی افزایش پیدا می‌کند.
45237