زینب کاظم‌خواه: چند سالی است که مسوولان نمایشگاه می‌گویند که در تلاشند تانمایشگاه را از حالت فروشگاهی خارج و به شکل نمایشگاهی درآورند، آن‌ها اگرچه در این راه تلاشی نکرده‌اند، اما وضعیت کاغذ و گرانی کتاب و اوضاع اقتصادی، چرخ‌های این جریان را روغن‌کاری کرده است و نمایشگاه کتاب که کارکرد فعلی‌اش فروش کتاب است، این روزها محلی برای نمایش کتاب‌ها شده است.
هر سال نمایشگاه از ساعات اولیه شلوغ می‌شد، این تجربه چند سالهای است که از نمایشگاه کتاب داریم، دیروز اما نمایشگاه روز خلوتی را پشت سر گذاشت، راهروهای خلوت و خیلی از غرفه‌هایی که در حال مگس پرانی بودند، تخفیف‌های 30 تا 40 درصدی ناشران هم انگار دوای درد فروش کم ناشران نبوده است. بخش اطلاع رسانی نمایشگاه اعلام کرده که فروش ناشران در نمایشگاه امسال 10 تا 15 درصد افزایش داشته است.
ناشران اما روایت دیگری دارند، مثلا مسئول غرفه نشر ساقی که یکی از ناشران هنری است، می‌گوید: «بعضی از روزها توقعی از فروش نداریم اما اگر بخواهیم روز اول سال گذشته را مقایسه کنیم به نسبت روز چهارم نمایشگاه امسال باید بگویم که یک سوم هم فروش نداشتیم.»
مسوول غرفه این نشر همچنین می‌گوید که سالهای گذشته بخشی از خرید آن‌ها خریدهای فردی بود و بخشی دیگر خریدهای ارگانی که در هر دو مورد افت داشته‌اند.
هر سال ناشران از تهویه سالن شکایت داشتند و می‌گفتند که در ساعاتی از روز به دلیل ازدحام جمعیت نمی‌شود در سالن شبستان نفس کشید، این نکته‌ای که مسوول غرفه نشر ساقی هم به اشاره دارد و آرزو می‌کند که کاش امسال هم مانند سال گذشته به دلیل ازدحام جمعیت مشکل تنفسی داشتند؛ هر چند که می‌گوید:«سال گذشته نسبت به آدم‌هایی که می‌آمدند خرید کم بود، اما امسال هم تعداد کسانی که به نمایشگاه می‌آیند کم است و هم خرید کم شده است.»
او همچنین درباره این‌که آیا افزایش قیمت کتاب باعث پایین آمدن خرید نشده است می‌گوید: «شاید این موضوع تاثیر داشته باشد، ولی آن‌قدرها تاثیر ندارد، به نظر می‌رسد که اوضاع اقتصادی تاثیر بیشتری داشته است.»
انتشارات سبز رایان گستر روی دیوار غرفه‌اش نوشته است کتاب‌ها با تخفیف سی تا پنجاه درصدی عرضه می‌شود، با این وجود جلوی غرفه کسی نیست، از مسوول غرفه این نشر می‌پرسم که چرا این‌قدر تخفیف‌ات بالاست؟ می‌گوید:«باید نقدینگی‌مان را در بیاوریم تا چک‌هایی که دادیم پاس شود.»
او می‌گوید که نسبت به سال گذشته 70 درصد فروش‌شان کم شده است.
نشر شادان ناشر کتاب‌های ادبی نیز می‌گوید که فروش‌شان نسبت به سال گذشته فرقی نکرده است در حالی که با بالا رفتن هزینه‌ها باید فروش‌شان بیشتر می‌شد که این توقع برآورده نشده است.
این ناشر می‌گوید که گران بودن کتاب باعث شده که تعداد خرید کم شود، او میزان فروش را در مقایسه با سال گذشته از نظر تعداد کتاب پایین‌تر می‌داند و یادآور می‌شود:«سال گذشته تا امروز 500 جلد کتاب فروخته بودیم، ولی امسال تا روز پنجم 300 جلد فروخته‌ایم.»
نشر شاپورخواست و افلاک در یک غرفه کتاب‌هایشان را عرضه کرده‌اند؛ آقای مقدسی مسوول این غرفه می‌گوید که امسال فروش نمایشگاه بسیار ضعیف بود، از سوی دیگر تنوعی هم در کتاب‌ها نبود دلیل این موضوع از یک سو محدودیت‌هایی است که ارشاد قایل می‌شود، از سوی دیگر هم گرانی کاغذ باعث شده که فروش پایین بیاید. فروش خود ما نسبت به سال گذشته یک سوم است.
نشر علمی یکی دیگر از ناشران حاضر در نمایشگاه است که مسوول غرفه این نشر می‌گوید که هشتاد درصد نسبت به سالهای گذشته فروش‌شان کمتر شده است.
«پله پله تا ملاقات خدا» عبدالحسین زرین‌کوب یکی از کتاب‌های پرفروش این نشر است که به گفته مسوولان غرفه، هنوز این کتاب از روز اول نمایشگاه فروش نرفته است.
یکی از غرفه‌داران می‌گوید:«روز گذشته نه دانشجو آمدند یک کتاب 25 هزار تومانی را شریکی خریدند، خب این نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی مردم چگونه است.»
نشر آموت اما بر خلاف غرفه‌های دیگر خوب مشتری دارد، یوسف علیخانی می‌گوید نسبت به سال گذشته فروش‌شان فرقی نکرده است، البته او متذکر می‌شود:«نسبت به سال گذشته مقداری از نظر تعداد خرید کتاب‌ها تفاوت وجود دارد.»
دلیل این که آموت نسبت به ناشران دیگر فروش بهتری دارد این است که علیخانی مشتری‌های ثابت خود را دارد و می‌گوید:« من از طریق شبکه‌های مجازی اطلاع‌رسانی کرده‌ام و همان‌ها برای خرید کتاب به نمایشگاه می‌آیند.»
مسوول غرفه نشر امیرکبیر هم می‌گوید که نسبت به سال گذشته از نظر رقمی تفاوتی نداشته‌اند، اما خرید تعداد کتاب‌های نسبت به سال گذشته پایین آمده است.
نشر آسیم یکی از ناشرانی است که کتاب‌های روان‌شناسی منتشر می‌کند، کتاب‌هایی که در بحبوحه روزهای نمایشگاه زیاد خواهان دارد، غرفه این ناشر هر سال از غرفه‌های شلوغ نمایشگاه بود، اما این اتفاق امسال نیفتاده است.
عباسی مسوول نشر آسیم می‌گوید که 50 تا 60 درصد فروش‌شان نسبت به سال گذشته پایین آمده است.
او یادآور می‌شود:«با آن که قیمت کتاب دو برابر افزایش یافته است، اما مبلغ ریالی فروش امسال، کمتر از سال گذشته است.»
عباسی بر این باور است که به دلیل قمیت بالای کتاب مردم قدرت خرید ندارند. «همه کالاها گران شده است اما اعتقادم این است که مردم ما ظاهرا غذای روح برایشان مهم نیست این در حالی است که قیمت کاغذ در مقایسه با اروپا بسیار پایین است.»
پونه ندایی مدیر نشر امرود بیشتر کتاب شعر چاپ می‌کند، او نیز از وضعیت فروش در نمایشگاه امسال شکایت دارد و می‌گوید که کتاب‌هایش را امسال به قیمت سال گذشته منتشر کرده است.
با افزایش قیمت کاغذ از سال گذشته بسیاری از ناشران مجبور شدند که کتاب‌هایشان را گران کنند، پونه ندایی می گوید: «سال گذشته قیمت هر صفحه کتاب ما 35 تومان بود، اما امسال قیمت هر صفحه به50 تومان رسیده است. اما ما کتاب‌های مان را به همان قیمت سال گذشته منتشر می‌کنیم؛ چرا که قراردادهایی با نویسندگان و شاعران داریم که مجبور شدیم برای عمل به این تعهدات با همان قیمت سال گذشته کتاب‌های مان را چاپ کنیم. او می‌گوید: «فکر کردیم که وضعیت فروش در نمایشگاه خوب است و پول‌مان در می‌آید که این اتفاق هم تا امروز نیفتاده است.»
مسوول غرفه نشر افق هم می‌گوید وضعیت فروش نسبت به سال گذشته اصلا خوب نبوده است.
غرفه‌دار این نشر با اشاره به ازدحامی که سال گذشته برای خرید کتاب وجود داشت می‌گوید:«سال گذشته فشار جمعیت آن‌قدر بالا بود که میزهای غرفه جابجا می شد اما امسال خیلی خلوت است.»
مسوول غرفه ققنوس هم می‌گوید که میزان بازدیدکنندگان پایین است، او دلیل این موضوع را به دلیل قیمت دلار و گران بودن کاغذ عنوان می‌کند که باعث شده قدرت خرید مردم پایین بیاید.
او یادآور می‌شود:«بازدیدکنندگان 50 درصد نسبت به سال گذشته کمتر بوده‌اند و فروش نیز 30 درصد کاهش داشته است.»
هر سال مسوولان نمایشگاه در اختتامیه یکی از افتخارات نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را تعداد زیاد بازدید کنندگان آن عنوان می‌کنند و آمارهای میلیونی بازدیدکنندگان را ارایه می‌دهند، اما آیا تنها تعداد بازدیدکنندگان که بیشتر برای تماشا می‌آیند تا خرید می‌تواند دلیلی برای بالا رفتن آمار سرانه مطالعه در ایران باشد. انگار بالا رفتن قیمت کاغذ از سال گذشته به بازار نشر کشور فشار زیادی وارد کرده است، و ناشرانی که به امید فروش به نمایشگاه آمده‌اند، روزهای خوبی را نمی‌گذرانند.
عکس‌ها: سایت نمایشگاه کتاب
57244