قاسم محب‌علی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه کشورمان در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین با موضوع آخرین تحولات سوریه در پاسخ به سوالی پیرامون توان ارتش سوریه گفت:
اینکه توازن قوا سوریه با آمریکا فاصلۀ زیادی دارد، واقعیتی وصف ناپذیر است. نمی توان تصور کرد که نیروهای هوایی سوریه و یا قدرت موشکی سوریه بتواند با توان موشکی آمریکا در ترکیه، دریای سرخ، ترکیه و اطراف سوریه برابری کند. آمریکایی ها حتماً در کنار کنترل ماهوارهای لحظه به لحظه این مسئله را در زمان حمله محاسبه می کنند که عکس العمل سوریه چه خواهد بود.
اما در صورتی که سوریه احساس کند که بحث تغییر رژیم است، اگر بتوانند و عکس العملی از دست شان بر‌آید این کار را خواهند کرد. ولی برداشت من اینست که در صورتی که سوریه بخواهد عکس العمل نشان بدهد، عکس العمل نامتقارن خواهد بود. شاید به همان اشکالی که صدام حسین و یا کسانی که در معرض حملات آمریکا قرار گرفتند تلاش کردند انجام بدهند. اما عکس العمل مستقیم مثل زدن ناوها و یا مراکز دفاعی آمریکا و پایگاه‌های دفاعی و یا مراکز حساس مثل اسراییل بعید به نظر می‌رسد که سوریه نه توان آن را داشته باشد و نه اراده ای برای این کار خواهند داشت.
محب علی در ادامه گفت: اصولاً باید تلاش کرد که جنگ نشود، اصولاً دیپلماسی همۀ کشورهای منطقهای و فرامنطقهای باید این باشد که جنگی صورت نگیرد، جنگ به نفع هیچکس نیست. ممکن است جنگ طلبان و افراطیون جنگ سالار در دو سوی بحران علاقمند باشند که جنگ رخ دهد چون نان آنها در جنگ، بحران و درگیری است.
اینکه آمریکاییها جنگ کنند و یا نکنند واقعیت اینست که برخی محدودیتها و سیاستهای برای آمریکا در مورد سوریه وجود دارد. محدودیتها بدین شرح است:
اگر پیام اخیر اوباما را خطاب به ملت شنیده باشید ایشان بر این مسئله اشاره میکند که سوریه، عراق و افغانستان نخواهد شد. فکر میکنید اوباما چرا به این مسئله اشاره میکند؟ زمانی که بوش به عراق و افغانستان حمله کرد، تصور سادهای داشت همانند آنچه که پس از جنگ جهانی دوم در اشغال ژاپن و آلمان رخ داد. آنها قدرت نظامی ژاپن و آلمان را به طور کامل از بین بردند و به جای آن یک ارتش جدید با ساختار جدید پایه گذاری کردند؛ در این کشورها این سیاست جواب داد به این علت که دو کشور موردنظر واقعاً دولت- ملت و یا همان Nation-State بودند؛ باکس ملی در آنجا شکل گرفته بود؛ همانند آنچه که در بسیاری از کشورهای اروپایی میبینیم؛ مجموعه ویژگیهایی که یک کشور را از کشور دیگر متمایز میکند؛ ویژگیهایی که در صورت اشغال کشور موردنظر تغییری در وضعیت ملی آن کشور رخ نمیدهد( همانند زمانی که فرانسه توسط آلمان اشغال شد)
اشتباهی که آمریکاییها در عراق کردند این بود که ارتش را از بین بردند، هرچند که ارتش تحت تأثیر حزب بود، اما وقتی ارتش از بین رفت دیگر نتوانستند ارتش ملی ایجاد کنند؛ در حال حاضر کردها ارتش خود را دارند، شیعیان، ارتش خود را دارند و سنیها نیز تلاش میکنند نیروهای نظامی خود را داشته باشند؛ چون تحت فشار هستند تلاش می کنند از طریق ترور، بمبگذاری و .. موقعیت نظامی خود را نشان دهند. در مورد سوریه نیز اگر ارتش از بین برود، هیچ نیروی دیگری قادر نخواهد بود که تمامیت ارضی سوریه را حفظ کند.
اما در مورد خاورمیانه اینچنین نیست؛ چیزی به نام باکس ملی و یا دولت-ملت شکل نگرفته است و همۀ کشورهای خاورمیانه که پس از جنگ جهانی اول تشکیل شدند هنوز این پروسه را طی نکردهاند و همۀ آنها در خطر فروپاشی قرار دارند و تنها یک عامل این جغرافیایی ملی را حفظ کرده و آن ارتش و قدرت نظامی است. از الجزایر گرفته تا پاکستان و ترکیه، عراق، سوریه، یمن، مصر و .. اگر ارتش را حذف کنید این کشورها دچار فروپاشی میشوند و تجزیه میشوند.
این کارشناس جهان عرب گفت: اشتباهی که آمریکاییها در عراق کردند این بود که ارتش را از بین بردند، هرچند که ارتش تحت تأثیر حزب بود، اما وقتی ارتش از بین رفت دیگر نتوانستند ارتش ملی ایجاد کنند؛ در حال حاضر کردها ارتش خود را دارند، شیعیان، ارتش خود را دارند و سنیها نیز تلاش میکنند نیروهای نظامی خود را داشته باشند؛ چون تحت فشار هستند تلاش میکنند از طریق ترور، بمبگذاری و .. موقعیت نظامی خود را نشان دهند.
در مورد سوریه نیز اگر ارتش از بین برود، هیچ نیروی دیگری قادر نخواهد بود که تمامیت ارضی سوریه را حفظ کند مگر اینکه قدرت خارجی وارد این کشور شود؛ بازسازی این کشور نیز کار سادهای نیست؛ این محدودیت بزرگی است که به نظر نمیرسد آمریکاییها علاقمند به وقوع آن در سوریه باشند.
محدودیت دوم اینست که سوریه کنار گوش اسراییل قرار دارد و بحرانها میتواند در صورت فروپاشی به سرعت به مرزهای اسراییل، لبنان و اردن و حتی به سمت ترکیه سرایت پیدا کند؛ بنابراین نباید در قبال این مسئله دست به ریسک زد.
مشروح گفتگوی خبرآنلاین با قاسم محب علی را فردا(چهارشنبه) در صفحۀ بین الملل بخوانید
5252