سومین انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان عراق روز گذشته برگزار شد؛ حال همه منتظر نتایج آنند؛ هر چند حزب دموکراتیک کردستان بخت زیادی برای پیروزی در انتخابات دارد، اما جریان تغییر نیز طرفداران زیادی پیدا کرده است. این گروه از اپوزیسیون از ضعف اتحاد میهنی کردستان بیشترین بهره را برده است. اتحادیه میهنی کردستان از نه ماه پیش رهبر تاریخی خود یعنی جلال طالبانی را از دست داده است. طالبانی نه ماه پیش دچار سانحه مغزی جدی شد و پس از آن در آلمان بستری است. اطلاعات کمی از وضع جسمانی وی وجود دارد اما در هر صورت جلال طالبانی از لحاظ سیاسی " حذف شده"تلقی می شود و در نتیجه جریان تغییر ممکن است بیش از اتحاد میهنی در پارلمان محلی کرسی به دست آورد که این مسئله چهره سیاسی منطقه کردستان را تغییر خواهد داد.
ناظران بر این اعتقادند که این انتخابات نسبت به دو انتخابات قبلی اقلیم ویژگی‌های جدیدی دارد که می تواند بر آرایش سیاسی کردستان عراق در چهار سال آینده و همچنین روند تحولات منطقه تأثیرگذار باشد.
سیامک کاکایی کارشناس عراق و ترکیه در گفتگویی با خبرگزاری خبرآنلاین پیرامون تبعات و نتایج انتخابات پارلمانی کردستان عراق بر آیندۀ سیاسی اقلیم گفت:
نخستین ویژگی خاص سیاسی در این دوره از انتخابات پارلمانی کردستان عراق، شرکت مستقل گروهها و احزاب سیاسی بود. بدان معنا که این بار احزاب اصلی کرد عراقی یعنی حزب دمکرات و اتحادیه میهنی با یکدیگر در ائتلافی مشترک شرکت نکردند که این می تواند به منزلۀ نقطۀ جدیدی در روند تحولات منطقه ای کردستان عراق باشد.
کاکایی در توجیه این دلیل گفت: شاید مهمترین دلیل ائتلاف نکردن دو حزب اصلی کردستان، شرایط حاکم بر اتحادیه میهنی کردستان عراق بعد از بیماری مام جلال طالبانی، رهبر اتحادیه میهنی باشد که بر فرایند سیاسی در این منطقه و در حوزۀ پوشش اتحادیه میهنی به خصوص در سلیمانیه تأثیرگذار بوده است. از سویی در درون اتحادیه میهمنی به نظر می رسد چندگانگی زیادی در نگرش سیاسی پدید آمده است. در این بین شخصیت های مهمی چون هیروخان(همسر جلال طالبانی)، برهم صالح و رسول کثرت علی به عنوان سه شخصیت مهم اتحادیه میهنی و تفاوت دیدگاههای این سه شخصیت بحث شده که ممکن است بر آیندۀ فعالیت اتحادیه میهنی کردستان عراق اثر بگذارد. اگرچه هنوز کاریزمای مام جلال بر اتحادیه میهنی حاکم است.
در این میان احتمالاً حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی شرایط را برای شرکت مستقل و مجزای خود در انتخابات مهیاتر دیده است و شاید رهبران حزب دمکراتیک گمان می بردند که اتحادیه میهنی دیگر از آن وزن سابق خود برخوردار نیست؛ اگر چه در مقابل، مسئولان عالی اتحادیه میهنی نیز معقدند که حوزۀ فعالیت و پایگاه اجتماعی این اتحادیه بعد از کمرنگ شدن حضور طالبانی، تغییر چندانی پیدا نکرده است و چه بسا ممکن است در آینده اقبال بیشتری به اتحادیه میهنی- به عنوان یک حزبی دیرپا و همچنین با به ثمر نشستن اصلاحات در درون این اتحادیه پدیدار شود.
این کارشناس مسائل عراق افزود: ویژگی دیگر انتخابات کردستان عراق حضور پرنفوذ احزاب و جریان‌های دیگر سیاسی شامل حزب گوران( تغییر)، اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی و حزب آینده بود؛ این 4 حزب به عنوان گروههای اپوزیسیون در منطقۀ کردستان عراق شناخته می شوند، اما آنها نیز با یکدیگر وارد یک ائتلاف نشدند و مسئولان این احزاب اعلام کردند که بعد از انتخابات می توانند در داخل پارلمان تشکیل یک فراکسیون مشترک بدهند.
کاکایی دربارۀ شانس احزاب گفت: به نظر می رسد که در این احزاب حزب گوران همچنان از جایگاه برخوردار باشد به خصوص آنکه در انتخابات گذشته برآمدن جریان تغییر در فضای سیاسی کردستان عراق آرایش سیاسی را در این منطقه تغییر داد و توانست 25 کرسی پارلمان را بدست آورد.
این کارشناس مسائل عراق افزود: رقابت احزاب سیاسی در این دوره از انتخابات بسیار شدید است چون میزان آرای این احزاب که اکنون به شکل مستقل در انتخابات شرکت کرده اند می تواند نشان دهندۀ وزن و جایگاه سیاسی آنها در آیندۀ کردستان عراق باشد. به خصوص که منطقۀ کردستان عراق در سالهای آینده دستخوش تحولات جدیدی است. در این میان وظایف و مسئولیت ها بر دوش پارلمان آیندۀ کردستان عراق سنگینی خواهد کرد. دو موضوع مهمی که پارلمان کردستان عراق باید بدان رسیدگی کند، عبارتند از: تغییر قانون اساسی منطقۀ کردستان عراق و اعمال اصلاحات در آن و همچنین آیندۀ وضعیت سیاسی مسعود بارزانی که حدود 2 ماه پیش پارلمان کردستان ریاست وی بر این منطقه را برای دو سال تمدید کرد که مورد انتقاد جریان و گروههای اپوزیسیون شد.
نکته‌ای که در ارتباط با شیوۀ رقابت های انتخاباتی منطقۀ کردستان عراق به چشم می خورد تأکید و تمرکز احزاب اپوزیسیون بر وجود مشکلات داخلی در این منطقه نظیر فساد مالی، سیستم حکومتی عشیره ای و ضرورت تغییر در بنیادهای فکری حکومتداری در منطقۀ کردستان عراق است که این به مسئلۀ چالشی در این منطقه و حتی اصطکاک سطوح رفتاری احزاب کرد عراقی به خصوص حزب دکرات تبدیل شده است.
کاکایی پیرامون جانشین احتمالی مام جلال طالبانی گفت: یکی از مسائلی که ممکن است به اجماع سیاسی احزاب و گروههای کرد عراقی به رغم اختلاف نظر آنها بینجامد انتخاب گزینه‌ای برای جانشینی مام جلال و ریاست جمهوری عراق است. کردها تلاش می کنند در انتخابات پارلمانی سال آینده عراق همچنان بتوانند یکی از پست های کلیدی به خصوص ریاست جمهوری عراق را در یدِ قدرت خود باقی بگذارند تا تبدیل به عرف نانوشته‌ای در ساختار سیاسی عراق تبدیل شود.
اما حضور کاریزمایی جلال طالبانی در دو دورۀ ریاست جمهوری عراق این پرسش را مطرح کرد که آیا گزینۀ دیگری می تواند چنین نقشی را ایفا کند. در این بین نگاهها به سمت دکتر برهم صالح معطوف می شد به خصوص که حزب دمکرات به ریاست مسعود بارزانی تلاش می کند ریاست جمهوری را برای کردها و احزاب رقیب از جمله اتحاد میهنی حفظ کند تا خود در منطقۀ کردستان عراق قدرت را در حیطۀ اختیاراتش تا حدود زیادی حفظ کند.
حزب دمکرات تلاش دارد با تمرکز بر این مسئله که مجموعه تحولات کردستان عراق و مناطق پیرامونی، اقتضای دولتی قدرتمند در کردستان دارد، آراء افکار عمومی را به سمت حزب خود جلب کند. در این میان اتحادیه میهمنی کردستان عراق، در نبود چهرۀ کاریزمای خود می کوشد پایگاه اجتماعی اش را با این عنوان که اتحادیه در مسیر پویایی است، حفظ کند، اما در مقابل جریان تغییر تلاش دارد، با تمرکز بر انتقادات از شیوۀ حکومتداری در کردستان یعنی بافت سنتی-عشیره گرایی در این منطقه و انگشت نهادن بر وجود فسادهای مالی، تعارضات حزبی و نامشخص بودن درآمدها و قراردادهای نفتی جایگاه خود را به عنوان اپوزیسیونی قدرتمند تقویت کند.
با توجه به گوناگونی مناطق تحت نفوذ احزاب کرد عراقی این احتمال هست که هیچیک از این احزاب نتوانند اکثریت کرسی ها را بدست آورند و دولت آینده دولتی ائتلافی باشد؛ مگر آنکه حزب دمکرات و اتحادیه میهنی با کسب بیشترین شمار کرسی‌ها بار دیگر و این بار پس از انتخابات در ائتلافی واحد فضای حکومتداری را از احزاب رقیب خود بگیرد.
مشروح گفتگو با سیامک کاکایی را فردا صبح(دوشنبه) در صفحۀ بین الملل خبرآنلاین بخوانید
5252