ادعای اردوغان درباره نقش کشورهای خارجی در بحران پدید آمده در ترکیه که ارتباط مستقیمی با تعامل اقتصادی این کشور با ایران در شرایط تحریم دارد، بی ربط نیست. آنچه امروز در حال بزانو درآوردن یا تضعیف شدید حزب اسلامگرای رجب طیب اردوغان است را می توان ملغمه ای از برخی عوامل دانست که عناوین آن را به شرح ذیل می توان برشمرد:
-اشتباهات داخلی از جمله بروز فساد و مسابقه در سوء استفاده از شرایط حاکم بر مناسبات تجاری ایران-ترکیه در اثر وضع تحریم‌ها و نبود کفایت لازم برای مدیریت این مناسبات که به هرحال به دلیل وجود شرایط تحریم، باید خارج از چارچوب های رایج انجام می شده و ضریب بروز خطا و فساد در اینگونه مواقع بیشتر است.
-نقش سرویس های جاسوسی برخی کشورها که تواما از متضرر شدن ایران و دولت اخوانی ترکیه منتفع می شوند،در برملا کردن جزئیات این فسادها و دمیدن در آن و تبدیل کردن آن به یک بحران. اسرائیل، بخشی از سازمان سیا که تحت تاثیر لابی صهیونیستی عمل می کند، سازمان استخبارات سعودی، عوامل اطلاعاتی روسیه و احتمالا همکاری برخی افراد و گروه های یک یا دو کشور دیگر- قابل حدس- با سرویس های جاسوسی اصلی دخیل در این پروژه و اعطا یا فروش اطلاعات ریز مربوط به نحوه تعامل اقتصادی و بازرگانی بین ایران و ترکیه. البته در این بین باید توجه کرد برخی از افراد مرتبط با این شبکه، چه در داخل ایران، چه در ترکیه و یا آذربایجان ممکن است بنا به منافع شخصی یا گروهی خود و یا به سبب بروز اختلافات درونی و انتقام گیری های سیاسی یا صنفی، دست به افشاگری زده باشند و از این طریق، خوراک مناسبی در اختیار سرویس های اطلاعاتی خارجی گذاشته باشند بدون آنکه مزد آن را گرفته باشند.
-اعتماد محض و بی چون و چرای رجب طیب اردوغان به واشنگتن با این خیال که همواره از حاکمیت اسلامگرایان معتدل اخوانی در ترکیه حمایت خواهد کرد و درس نگرفتن از تحولات مصر، غافل از اینکه آمریکایی ها استاد بکار گیری همزمان گزینه های کاملا معارض با یکدیگر هستند. به این معنی اردوغان باید بداند که آمریکایی ها درست به همان اندازه که از اخوانی ها حمایت می کنند به همان میزان به گزینه های دیگر نیز فکر می کنند، تااگر شرایط اجازه داد، بهتر از آنها را برای رسیدن به قدرت حمایت کنندو روی کار بیاورند.
-محاسبات اشتباه در تشکیل محورهای منطقه ای و فرا منطقه ای و اعتماد به عربستان و قطر و بدتر از همه ارزیابی های غلط از حکومت بشار اسد
-بهره برداری از این پروژه توسط مخالفان توافق نامه ژنو که سعی دارند به هر قیمتی نزدیکی ایران و آمریکا و توافق هسته ای را به شکست بکشانند. با ایجاد این بحران هر دو کشور ایران و ترکیه هم اکنون تحت فشار قرار گرفته اند. نقش دیوید کوهن معاون خزانه داری آمریکا بعنوان یکی از شخصیت های ذی نفوذ آمریکایی مرتبط با لابی صهیونیستی که از مدافعان تحریم های بیشتر علیه ایران است در این زمینه مثال زدنی است.
-مخالفان قدرت گرفتن مجدد ایران در منطقه و مخالفان شکل گیری محور جدید ایران - ترکیه که احتمال شکل گیری آن پس از توافق نامه هسته ای ژنو و تمایل آمریکا برای نزدیکی به ایران ترس شدیدی را به جان عربستان سعودی، روسیه و اسرائیل انداخته است. نزدیکی زمان افشای این رسوایی با قرار سفرهای دیپلماتیک مقامات ایران و ترکیه به پایتخت های یکدیگر می تواند موید این ادعا و در جهت ایجاد مانع برای گسترش روابط دو کشور تلقی شود.
4949