زهرا خدایی
روز یکشنبه برخی رسانه ها خبر از این دادند که رئیس جمهوری روسیه با تروریستی خواندن رژیم عربستان خاطر نشان کرده است که روسیه به زودی پاسخ عاملان انفجارهای ولگوگراد را خواهد داد. اظهارنظر صریح پوتین دربارۀ عربستان در حالی مطرح می شود که چند روز پیش از آن بندر بن سلطان، رئیس سازمان امنیت عربستان به روسیه سفر کرده بود.
گفته می شود پوتین با تروریست توصیف نمودن رژیم حاکم بر عربستان افزوده است: پاسخ ما طوری خواهد بود که نقشه خاورمیانه را تغییر خواهد داد.
این مسئله تا جایی پیش رفته که برخی منابع از پیش نویس قطعنامه ای مبنی بر تروریست خواندن عربستان سعودی در شورای امنیت از روسیه خبر داده اند.
گفتنی است پس از انفجارهای تروریستی شهر ولگوگراد که منجر به کشته و زخمی شدن دهها نفر شد، بندر بن سلطان رئیس دستگاه جاسوسی عربستان سعودی در دیدار با ولادیمیر پوتین، مسکو را تهدید کرده بود که اگر روسیه همچنان به حمایت خود از نظام بشار اسد ادامه دهد ریاض از نفوذ خود در میان گروههای افراطی حاضر در قفقاز و چچن برای فشار بر روسیه استفاده خواهد کرد.
بعد از این تهدیدها "دکو عمراف" رهبر افراطیان حاضر در قفقاز از تمامی نیروهای خود خواست تا تمام توان خود را برای جلوگیری از برگزاری بازیهای المپیک زمستانی که در ماه فوریه در سوچی برگزار می شود به کار بگیرند.
محمود شوری، مدیر گروه مطالعات اوراسیا، کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز مرکز مطالعات استراتژیک در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین دربارۀ موضع تند ولادیمیر پوتین می گوید:
یکی از مهمترین مشکلات داخلی روسیه موضوع جریانهای افراطی حاضر در منطقۀ قفقاز شمالی هستند و در سالهای گذشته دست به اقدامات تروریستی زیادی در مناطق مختلف روسیه از جمله مسکو زده اند. دو مسئله دربارۀ جریانهای افراطی حاضر در روسیه مطرح است: منابع فکری- مذهبی پشت این جریانها و دوم منابع مالی این گروهها.
شوروی با اشاره به پیشینه تاریخی این چالش در روسیه می گوید: با آغاز و گسترش بحث جدایی طلبی در چچن، مقامات برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه به طور مشخص عربستان سعی کردند حمایت مالی و فکری را از این جریانها به عمل آورند. تداوم این مسئله سبب شده در روابط روسیه با برخی از این کشورها تأثیرات منفی زیادی بگذارد.
این کارشناس مسائل روسیه در ادامه با اشاره به تأثیر بحران سوریه بر روابط دو کشور گفت: با روند تحولات در سوریه این مسئله شکل جدی تری به خود گرفت و در سال گذشته نیز بندر بن سلطان به عنوان یکی از مقامات بلندپایه امنیتی عربستان دو بار به روسیه سفر کرد و سعی کرد روسها را متقاعد کند که دست از حمایت از سوریه بردارند که عملاً این درخواست راه به جایی نبرد؛ از این رو انتظار می رفت که عدم نتیجه بخشی ملاقاتهای بندر بن سلطان با روسیه به تداوم برخی اقدامات تروریستی در خاک روسیه منجر شود.
شوری با اشاره به حملات پی در پی در هفتۀ گذشته در روسیه افزود: اولین متهمی که از نظر روسها در این قضیه دست دارند، دولت عربستان سعودی است که تصور می شود به حمایتهای مالی و فکری از این جریانها ادامه می دهد.
شوری در پاسخ به این سوال که:" کمتر اتفاق افتاده روسها با چنین صراحتی کشوری را به تروریست بودن متهم کنند؛ پیام پوتین با این اظهارنظر تند به عربستان چه معنایی دارد؟" گفت:
روسیه و عربستان دو کشوری هستند حتی در دوران شوروی سابق اساساً رابطه ای با هم نداشتند و پس از فروپاشی شوروی نیز رابطۀ بسیار محدودی داشتند. تنها موضوعی که عربستان و روسیه را در این سالها به هم وصل کرده همین بحث حمایت از جریانهای مذهبی در داخل خاک روسیه است که روسها معتقدند که متهم ردیف اول در این زمینه عربستان سعودی است.
می توان گفت که بالاترین و مهمترین مسئلۀ امنیتی روسها نیز در سالهای پس از فروپاشی شوروی همین مسئله اقدامات تروریستی و برخی جریانهای جدایی طلب در جمهوری های مسلمان نشین روسیه است و این مسئله موجب شده تا روسها در این زمینه بیشترین اختلاف نظر را با عربستان پیدا کرده اند.
5252