مجید جویا- باراک اوباما رئیس جمهور امریکا در برنامه کاهش بودجه خود، زمین گیر شدن بزرگ‌ترین رصدخانه هوابرد جهان را پیشنهاد کرده، آن هم تنها 11 روز پس از آنکه این رصدخانه به ظرفیت کامل عملیاتی رسیده است.
بر اساس بودجه پیشنهادی دولت اوباما برای سال 2015 که به تازگی منتشر شده، ناسا با کاهش چشمگیر بودجه رصدخانه استراتوسفری برای اخترشناسی فروسرخ (SOFIA) مواجه خواهد شد که بودجه آن را از 84 میلیون دلار به تنها 12 میلیون کاهش می‌دهد. اگر نهادهای دیگر شریک در این پروژه دست به جیب نشوند و این کسری بودجه را پوشش ندهند، کاهش بودجه منجر به زمینگیر شدن هواپیمای 747 بهینهشدهای خواهد شد که تلسکوپ 2.5 متری فروسرخ را با خود حمل می‌کند.
ناسا 80 درصد هزینه‌های سوفیا را تامین می‌کند. باقی پول توسط آلمان، و تحت توافقی با مرکز هوا فضای آلمان (DLR) تامین می‌شود. از میانه دهه 1990/1370 تا کنون، دو شریک یک میلیارد و 250 میلیون دلار روی پروژه خرج کرده‌اند.
سوفیا از سال 2010/1389 رصد ستارگان را آغاز کرده، ولی تنها دو هفته پیش بود که تمام تجهیزات تکمیلی روی آن نصب و عملیاتی شدند. این هواپیما می‌تواند در اغلب شرایط جوی پرواز کند تا رصدهای فروسرخی را انجام دهد که در شرایط معمول به علت وجود بخار آب، امکان انجام آنها وجود نداشت. اریک یانگ، مدیر علمی عملیات سوفیا می‌گوید: «این رصدخانه تازه در حال آغاز انجام کشفیات علمی است، و الان بدترین زمان ممکن برای هر گونه کاهشی در کار آن است».
گذشته پیچ در پیچ
سوفیا تاریخچهای طولانی از تاخیر و افزایش هزینه دارد. در سال 2006/1385، ناسا تلاش کرد این پروژه را کنسل کند، اما اعتراض نمایندگان کنگره امریکا و همچنین عدم موافقت طرف آلمانی، این سازمان را مجبور کرد که به کار ادامه دهد. تعداد کمی از آنها از کاهش بودجه پیشنهادی استقبال کرده‌اند. دن لستر، اخترشناسی از دانشگاه تگزاس در آستین که در واحد ارزیابی سوفیا حضور داشته، این کاهش را «یک شگفتی بزرگ» می‌نامد.
از خلاصه بودجه منتشر شده توسط کاخ سفید چنین برمی‌آید که بودجه سوفیا قطع می‌شود تا «بودجه به ماموریت‌های علمی با اولویت‌های بالاتر اختصاص یابد»، و همچنین در متن به این نکته اشاره شده که شاید شامل تمدید ماموریت کاسینی در زحل، جزو آن اولویت‌ها باشد.
مانع بعدی برای سوفیا بازبینی سال 2016/1395 بود که در آن باید اخترشناسان مستقل آن را با دیگر ماموریت‌های جاری ناسا مقایسه کنند تا دریابند که آیا ارزش ادامه کار را دارد یا خیر. تفاهم نامه همکاری بین ناسا و دی‌ال‌آر هم تنها تا دو سال آینده اعتبار دارد. این تفاهم نامه به هر کدام از دو طرف اجازه خاتمه پروژه را می‌دهد. در هفته گذشته چارلز بولدن رئیس ناسا، با همتای آلمانی خود تماس گرفت تا به او در مورد کاهش احتمالی بودجه اطلاع دهد. بولدن در یک کنفرانس خبری در 4 مارس/13 اسفند گفت که سوفیا «خیلی خوب کار کرده است، ولی ما باید تصمیمی بگیریم».
با توجه به این که هزینه‌های جاری کار سوفیا در هر سال تقریبا 80 میلیون دلار است، هزینه جاری این رصدخانه بیشتر از تمام ماموریت‌های دیگر ناسا به استثنای تلسکوپ فضایی هابل است که عمدتا به دلیل هزینه سوخت جت و آماده به کار نگاه داشتن خلبان‌ها، خدمه و دیگر کارکنان است. امسال هم قرار بود برنامه سرویس و تعمیرات 5.5 ماهه اجباری فدرال برای آن انجام شود، که عملیات علمی آن را در بخش عمده‌ای از سال 2014/1393 به حالت تعلیق در می‌آورد.
در پی درخواست بودجه اوباما، این کنگره است که تصمیم نهایی را برای ارقام نهایی بودجه تمام سازمان‌های فدرال خواهد گرفت. عملیات پروازی سوفیا و گروه علمی آن هر دو در کالیفرنیا مستقر هستند و نمایندگان این ایالت در کنگره، به زودی صدایشان بلند خواهد شد. رابرت گهرز، اخترشناسی از دانشگاه مینه‌سوتا در مینیاپولیس می‌گوید: « من گمان می‌کنم که ما به زودی شاهد آغاز لابی کردن‌ها در این زمینه باشیم».
53271