متاسفانه تا بحث سیاستهای جمعیتی به میان می آید موافق و مخالف تنها به یک نکته می اندیشند و بر سر آن جدل می کنند و آن بحث افزایش موالید است.
اما چنان که انتظار میرفت در سیاستهای ابلاغی از طرف مقام معظم رهبری هم ،افزایش نرخ موالید تنها یکی از بندهاست و باید متذکر شد که مسئولان و نمایندگان محترم مجلس هم تنها در بند اول سیاستها توقف نکرده و بخشهای سهل الوصول آنرا درپوشه کاری خود های لایت نفرمایند.
سیاستهای جمعیتی که مبنی بر حفظ جمعیت و افزایش متعادل آن است سیاستهای همه جانبه است که با مفهوم توسعه انسانی ارتباط تنگاتنگی دارد.
با نگاهی به این سیاستهای ابلاغی به راحتی می توان روح کلی آنرا بر روح توسعه متوازن انسانی هماهنگ یافت.
بسیاری از منتقدان افزایش جمعیت بر این نکته تاکید دارند که ایران توان افزایش جمعیت و خانواده ها توان اقتصادی افزایش نان خور را ندارند. این موضوع از دغدغه های اصلی است که در این سیاستهای کلی توجه به آن توصیه جدی شده است.
اشتغال زایی و افزایش توان اقتصادی خانوار
اینروزها که بی کاری و تورم توان خانواده ها را تحلیل برده است حرف زدن از افزایش جمعیت تنها اثری معکوس دارد لذا تلاش دولت برای افزایش توان اقتصادی خانوارها در بهره مندی از خوراک و پوشاک و تغذیه فرهنگی مناسب در این مرحله بسیار مهم است و در واقع گام اول و البته مهم قضیه به شمار می رود
سلامت جمعیت فعلی و لزوم توجه به آن
کاهش آسیبهای محیطی به سلامت نسل فعلی بدون شک تضمین کننده سلامت نسل آینده است مسئولان شهرهای بزرگی چون تهران باید برای مشکلات و شبهاتی که در مورد بنزینهای آلوده و پارازیتهایی که در مورد تاثیر گذاری آن بر سلامت جنین صحبت شده پاسخی در خور و راضی کننده داشته باشند. همچنان که متولیان وزارت بهداشت بایددر جهت کاهش دغدغه های مالی مخصوصا در جهت سلامت کودک و مادر تلاش مشهود داشته باشند. طرحهایی مثل گرانی و عدم توزیع وسایل پیشگیری از بارداری که اتفاقا بر سلامت روابط جنسی نیز تاثیر غیر قابل انکار دارند در راستای سیاستهای مفید ارزیابی نمی شود و باید بازنگری شود.
توزیع متوازن جمعیت
آن موضوعی که از رشد جمعیت بسیار مهمتر است توزیع متوازن جمعیت است برمتخصصان پوشیده نیست که شهر تهران با پدیده بزرگ- سری دست به گریبان است و افزایش جمعیت نامتوازن در آن چه از طریق تولد و چه از طریق مهاجرت متولدان دیگر شهرها فاجعه بار است. لذا باید سیاستهای تشویقی جمعیتی در مناطقی اعمال شود که توزیع جمعیت در آن کم است و با توسعه متوازن و تمرکز زدایی بتوان جمعیت را در همان منطقه نگاه داشت نه اینکه جمعیت را در مناطق خالی از سکنه افزایش و سپس با سیاستهای غلط دوباره آنها را راهی شهرهای بزرگ کنیم
توجه به وضعیت فرهنگی جوانان و جلوگیری فرهنگی از مهاجرت تحصیل کردگان
در دولت قبلی همواره سعی می شد که پدیده فرار مغزها کتمان شود و یا به آن اسامی آبرومند بدهند اما حقیقت این است که مهاجرت تحصیل کردگان و فرهیختگان و متخصصان به کشورهای اروپایی و آمریکا و جایگزینی آن با جمعیت بی تخصص مهاجر اعم از داخلی و خارجی ضررهای بی حساب و کتابی به وضعیت کشور در تمامی ابعاد زده است.
به رسمیت نشناختن عقاید گوناگون جوانان ،تفریحات و سرگرمی ها ، سخت گیری های بی مورد و سلیقه ای با عناوین دهان پرکن مثل طرح ساماندهی فلان و بهمان و برخوردهای سلبی و پلیسی همگی جامعه جوان کشورا را از لحاظ فرهنگی دچار تعارض کرده و به مهاجرت متمایل می کند برای جلوگیری از مهاجرت نیز راهکارهای قهری نه تنها چاره ساز نیست بلکه خود مشکل دیگری به حساب می آید . در بند 11 این سیاستها بر مدیریت مهاجرت تاکید شده است و اگر بر معنای مدیریت اندکی تعمق کنیم می توانیم دریابیم که راضی نگه داشتن نخبگان از هر گرایش و سلیقه ای در داخل کشور یکی از جنبه های اصلی این مدیریت است.
به نظر می رسد که مسئولین کشور ما برای داشتن جمعیتی متوازن و سالم و اجرای درست این سیاستهای ابلاغی باید یک تجدید نظر کلی در بسیاری از سیاستهای اجتماعی و اقتصادی کم بازده و گاه بی بازده قبلی داشته باشد چرا که تجربه ثابت کرده است که افزایش موالید کار چندان دشواری نیست اما ارتقای سطح خدمات انسانی برای این متولدان و نگه داشتن آنان بعد از کسب تجربه و تحصیلات در چارچوب جغرافیای کشورمان کاری قطعا مشکل تر و البته تاثیر گذارتر بر کمیت و کیفیت جمعیت است.