به گزارش خبرآنلاین، مراسم بزرگداشت علامه دوانی، عصر دیروز با حضور موسی حقانی، رییس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سیدمصطفی تقوی پژوهشگر تاریخ و مدرس دانشگاه، محمد رجبی رییس کتابخانه مجلس و فرزند ارشد زنده‌یاد دوانی، سید محمد طباطبایی پژوهشگر و زندگینامه‌نویس و محمدجواد مرادی‌نیا مدرس و محقق تاریخ برگزار شد.
حجت‌الاسلام علی رجبی دوانی در حوزه شرح‌حال‌نگاری علما و دانشمندان شیعه فعالیتی چشمگیر داشت که حاصل آن 110 جلد کتاب تالیفی، ترجمه و تصحیح است. خلاصه سخنرانی های این مراسم را که مشروح آنها در خبرگزاری ایبنا منتشر شده است، در جدول زیر می خوانید.
| نام سخنران |
خلاصه اظهارات |
| موسی حقانی رییس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، |
* تاریخ سیاسی معاصر ایران اکثرا به وسیله مورخان سکولار نوشته شده و این جریان باعث شده است که جایگاه مرجعیت شیعه و نقش آنها در تحولات کشور مورد غفلت جدی قرار گیرد. این مسئله اصلی‌ترین دلیل برای شکاف و فاصله بین نسل جوان امروز با طبقه روحانیت است. * اگر ما درباره روحانیت شیعه و تکاپوی آنها در جهان اسلام و ایران، پژوهش‌های درخور انجام دهیم، بسیاری از ابهامات نسل جوان حل می‌شود. مهم‌ترین دغدغه مرحوم استاد رجبی دوانی همین مسئله بود. ایشان در ابتدای راه خود در سن 33 سالگی 10 جلد از مجموعه «مفاخر اسلام» را نوشت و این کار بسیاری مهمی است. * پس از دوران بسیار تلخ رضاخان، اندکی فضا بازتر شد و علما وارد صحنه شدند. به طور موازی نیز جریان‌های سکولار و مارکسیست وارد صحنه شدند و روحانیون شیعه ناچار به مقابله فکری با انحرافات این جریان‌ها نیز بودند. فعالیت و سم‌پاشی جریان‌های سکولار باعث شد که بسیاری فکر کنند که دیگر روحانیت و حوزه‌های علمیه کارآیی ندارند. علامه دوانی در این شرایط تاریخی، وارد عرصه نگارش کتاب و مطبوعات شد و برخی مراجع اجازه استفاده از وجوهات شرعی را برای انتشار نشریه به او واگذار کردند. * مرحوم استاد دوانی تاکید بسیاری بر مطالعه تاریخ برای روحانیت داشت. ایشان یکی از طرفداران اصلاح و نوآوری در حوزه‌های علمیه بود و ایده تدریس تاریخ در حوزه‌ها اعم از تاریخ ایران پیش و پس از اسلام و حتی تاریخ غرب را مطرح کرد. * مرحوم استاد اعتقاد داشت که اگر مرجعی با تاریخ آشنا باشد، تاثیر چشمگیری بر فتاوایش خواهد داشت. بر همین اساس بر تدریس تاریخ در حوزه‌ها تاکید می‌کرد؛ امری که متاسفانه هنوز رخ نداده است. |
| سید محمد طباطبایی محقق و پژوهشگر حوزه تاریخ |
* استاد علامه پس از سال‌ها تحصیل و ریاضت علمی در شهرهای قم و نجف اشرف و نیل به مدارج عالیه فقه و اصول، توجهش به سوی مهم‌ترین خلأ موجود یعنی گمنامی تاریخ علم شیعه شد. * مرحوم استاد در برهه‌ای دست به قلم شد که بسیاری از علما و دانشمندان پرداختن به تاریخ را دون شأن خود می‌دانستند. ایشان با تلاش بسیار و با دقت نظر علمی کامل به نگارش آثاری در معرفی بزرگان علم شیعی و همچنین جریان‌های علمی و سیاسی با زبانی ساده برای عموم مخاطبان دست زد. * نثر بسیاری از بزرگان علم به دلیل آن‌که عامه مردم را به عنوان مخاطب کتاب‌هایشان مدنظر ندارند، بسیار سخت‌خوان و همراه با واژگان ثقیل است و انگار که سنگین نوشتن گونه‌ای از فضل است. این در صورتی است که استاد دوانی به هیچ عنوان با کلمات فضل‌فروشی نکرد و سهل و متنع نوشت. *در زمانی که استاد دوانی دست به قلم برد، امکانات امروز اعم از سایت‌ها و فضای مجازی، کتابخانه‌های دیجیتال و دیگر امکاناتی از این دست نبود و او به‌ناچار برای یافتن بسیاری از کتاب‌های مرجع و منابعش به شهرها و روستاهای بسیاری سفر کرد. * استاد دوانی در برهه‌ای از تاریخ معاصر زندگی می‌کرد که بسیاری از هم‌قطارانش از لغزش‌ها دور نماندند، اما ایشان با رویگردانی از امکانات مادی در گوشه‌ای نشست و دین خود را به مکتب امام جعفرصادق (ع) ادا کرد. |
| سیدمصطفی تقوی |
* استاد دوانی هم‌دوره و هم‌درس کسانی بود که امروزه همه آنها در زمره مراجع بزرگ تقلید شیعه و بزرگان علم دین هستند. از میان این چهره‌ها می‌توانم به امام موسی صدر و آیات عظام مکارم‌شیرازی، جعفر سبحانی و نوری همدانی اشاره کنم. * دوران زندگی استاد دوانی پر فراز و نشیب و همراه با تحولات بسیاری در ایران و جهان اسلام بود. شناخت این تحولات، مطالعه کتاب «نقد عمر» استاد را آسان می‌کند. ایشان در هر شهری و یا حتی هر محله‌ای که می‌رفت ریزترین مسائل مردم‌شناختی را در نظر قرار می‌داد، چرا که او از هر نکته‌ای عبرت خود را می‌گرفت و در ادامه برای آیندگان نیز ثبت و ضبط می‌کرد. * استاد دوانی به هیچ جایی وابسته نبود. ایشان حتی در برخی مواقع زندگی برای ادامه کار بر کتاب‌هایش و حتی انتشار آنها، ناچار به فروش کتابخانه‌اش و یا قرض گرفتن می‌شد. |
| محمدجواد مرادی‌نیا محقق و پژوهشگر حوزه تاریخ |
*زمانی که کتاب«نهضت دوماهه روحانیون ایران» نوشته و منتشر شد، عصر اختناق بود و استاد دوانی برای نگارش این کتاب خطرات بسیاری را به جان خرید. * در این عصر حتی یک فضای جمود و تحجر در حوزه‌های علمیه نیز وجود داشت که بسیار مورد نقد علمای آزاده از جمله حضرت امام خمینی (ره) بود. ورود به عرصه تاریخ نگاری در این روزگار خالی از مخاطرات درون‌صنفی نبود، چرا که بسیاری از روحانیان با عرصه تاریخ بسیار مشکل داشتند. حوزه‌های علمیه فقه‌محور هستند و هنوز هم به تاریخ نگاری علاقه‌ای ندارند. * کتاب «نهضت دوماهه روحانیون ایران» اثر استاد دوانی سه ویژگی مهم دارد، نخست این‌که خود نویسنده شاهد جریان‌ها بوده و دیگر این‌که شجاعت و صداقت کافی را در ثبت رخدادها داشته است. ویژگی سوم رعایت بی‌طرفی و انصاف است. * استاد دوانی در هیچ یک از کتاب‌های خود به کسی توهین نکرده است. بسیاری از تاریخ نگاران انقلاب، در کتاب‌های خود به برخی از مخالفان ناسزاهای بسیار زشت و تهمت‌های بسیار قبیح وارد کرده‌اند، اما استاد دوانی توهین و ناسزا را دون شأن ساحت تحقیق می‌دانست. |
/6262