به گزارش خبرآنلاین، 11 آبان سالروز درگذشت آیت الله سید رضا صدر، از علمای برجسته خاندان صدر و برادر بزرگ امام موسی صدر است. آنچه در ادامه می خوانید خلاصه ای از روایت زندگینامه، فعالیت و برخی نوشته های ایشان به نقل از منابع موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر است.
سید رضا صدر در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۰۰ شمسی (۵ رمضان ۱۳۳۹ قمری) در مشهد به دنیا آمد. پدر او آیت الله العظمی سید صدرالدین و مادرش، بی بی صفیه قمی، دختر آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی بود.
او که برادر بزرگتر امام موسی صدر بود، تا پنج سالگی در مشهد و سپس چند سالی را در نجف و قم سپری کرد. در حدود ده سالگی مجدداً به مشهد بازگشت و دورۀ دبستان و مقدمات حوزوی را در این شهر گذراند.
در پانزده سالگی مجدداً به همراه پدر و خانواده به قم رفت و برای دهه‌های متمادی در این شهر اقامت کرد. از اساتید او می‌توان به آیات عظام سید صدرالدین صدر (پدرش)، سید محمد محقق داماد و سید شهاب الدین مرعشی نجفی و سید محمد حجت اشاره کرد. همچنین مدتی نیز در درس خارج فقه آیت الله العظمی بروجردی شرکت کرد. وی همچنین در فلسفه و عرفان در درس مرحوم امام خمینی حضور می‌یافت.
سید رضا صدر در تیرماه ۱۳۴۶ شمسی راهی تهران شد و پس از حدود ده سال اقامت در این شهر، در اوایل سال ۱۳۵۷ مجدداً به قم بازگشت و پس از آن تا آخر عمر خود در این شهر به تدریس و تبلیغ مشغول بود.
برخی از معاریف شاگردان او عبارت‌اند از: آیات و حجج اسلام: سید عبدالعزیز طباطبایی، حسین شب زنده دار، امام موسی صدر، سید مصطفی خمینی، علی اکبر مسعودی خمینی، محمد یزدی، صادق احسان‌بخش، علی دوانی، فضل الله محلاتی، عبدالنبی نمازی، مهدی شب‌زنده‌دار، زین العابدین قربانی، علی‌رضا اسلامیان، سید عبدالکریم هاشمی نژاد، سید هاشم حمیدی، محمدرضا حاج شریفی خوانساری، سید باقر خسروشاهی، سید جواد علوی بروجردی، سید علی یثربی کاشانی، سید عباس حسینی قائم مقامی و دکتر سید کاظم اکریم.
از جمله تألیفات وی می‌توان به این موارد اشاره کرد: تقریرات درس خارج فقه و اصول آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر، المهدی (دربارۀ احوال و اخبار امام زمان (ع)، خلاصة الفصول، رسالة فی الطلاق، مقدمه‌ای بر کتاب المراجعات، رسالة فی اصول الدین، پیشوای شهیدان، حاشیة العروة الوثقی، حاشیه وسیلة النجاة، دیوان شعر، زیارت‌نامۀ امام رضا (ع)، مرد وفا (زیر درختان سدر)، بانوی کربلا (ترجمۀ کتابی از دکتر عایشه بنت الشاطی دربارۀ حضرت زینب)، کتاب‌های اخلاقی (حسد، دروغ، استقامت)، تفسیر سورۀ یوسف و تفسیر سورۀ حجرات.
از نکات مهم در زندگی آیت الله العظمی سید رضا صدر، مهارت ایشان در ادبیات عرب و نیز نگارش فارسی بود، تا حدی که برخی او را در ردیف برجسته‌ترین نویسندگان اسلامی معاصر ایران همانند عبدالحسین زرین‌کوب، محمدعلی جمال‌زاده، علی شریعتی و محمدرضا حکیمی دانسته‌اند.
وی در ۱۱ آبان ۱۳۷۳ (۲۸ جمادی الاول ۱۴۱۵ قمری)، در سن ۷۳ سالگی در قم درگذشت و در مقبرۀ شمارۀ ۳۳ صحن حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.
حاج شیخ حسین انصاریان در گفت و گویی با گروه تاریخ شفاهی موسسه صدر درباره سوابق آشنایی خود با مرحوم آیت‌الله سید رضا صدر می گوید: «حاج آقا رضا از همان جوانی مطرح بود او را وزنه‌ای علمی و اجتماعی می‌شناختند. خود ما به جلسات درس اخلاق ایشان که شب‌های پنج‌شنبه برگزار می‌شد، می‌رفتیم که بعضی از آن‌ها به صورت کتاب هم چاپ شد. رابطه ما به مرور افزایش یافت و من به دیدن ایشان می‌آمدم و مدت‌ها در مسجد امام حسین که ایشان امام جماعت بود، منبر می‌رفتم. حتی زمانی که حاج آقا رضا کتاب «زن و آزادی» را چاپ کرد، رژیم اجازۀ تجدید چاپ به آن نداد و من از طریق یکی از دوستان به تکثیر و توزیع این کتاب پرداختم که موجب شد ساواک بابت آن پرونده‌ای هم برای ما درست کند.»
او ضمن تمجید از قلم روان و بیان شیوای حاج آقا رضا صدر، عنوان می کند: «جلسه‌ای به ابتکار ایشان در شرق تهران با حضور روحانیون و ائمۀ جماعت تشکیل می‌شد که خود ایشان می‌آمد و سؤالات حاضران را در هر زمینه‌ای که مطرح می‌شد، پاسخ می‌داد و اساساً محور علما و روحانیون شرق تهران بود و نه تنها همه ایشان را قبول داشتند که دوستشان هم داشتند.»
شیخ حسین انصاریان با یادآوری خاطراتی از توجه آیت‌الله سید رضا صدر به چگونگی برگزاری جلسات مذهبی می گوید: «حاج آقا رضا معتقد بود که تریبون شیعه نباید دست غیرمتخصص و بی‌سواد باشد. خود من ده شب فاطمیه و یا دهۀ محرم در مسجد امام حسین منبر می‌رفتم اما خبری از مداح نبود. گاهی شب عاشورا و شب یازدهم که من منبر داشتم، می‌دیدم در پایان منبر می‌آمد روی پلۀ اول منبر می‌ایستاد و دم سینه می‌داد و سینه می‌زد. حسابی هم سینه می‌زد. در این امور چنین نگاه و روحیه‌ای داشت. در مسائل دینی بسیار جدی بود و گاهی ممکن بود تند هم بشود. وقتی امری خلاف شرع و اخلاق می‌دید، واکنش می‌داد.»
کتاب «پیشوای شهیدان» روایتی داستان‌وار از زندگانی امام حسین(ع) است. زمینه‌های رویداد واقعه عاشورا با ریشه‌یابی ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی دنیای عرب و زمینه‌هایی که باعث شد تا در روز عاشورا جنگی با آن کیفیت نابرابر، ناجوانمردانه و به غایب بی‌رحم و البته سرشار از نشانه‌ها، نماد‌ها و تفسیر‌ها دربگیرد.
کتاب پیشوای شهیدان، مطابق آنچه در تقدیم‌نامه اولیه‌اش آمده است در بهمن‌ماه ۱۳۵۵ تمام شده است. با این اوصاف نخستین بخش‌های کتاب - ذیل عنوان کلیات - نشان می‌دهد که فضای سیاسی جامعه تحت تاثیر تحولاتی بوده است که به انقلاب اسلامی ایران منجر شد. نویسنده در همان سطور اول کتاب، تکلیف خود و اندیشه‌اش را با شبیه‌سازان زمانه‌اش روشن می‌کند.
دیگر ویژگی این اثر در تصویرسازی خوب و با حوصله‌ای است که نویسنده از زمانه حسین (ع) داشته است. در جای جای کتاب درباره زمینه‌های فرهنگی، تاریخی و سیاسی دوران معاویه و یزید سخن گفته شده است. زمینه‌های قومی و قبیله‌ای در روابط میان اعراب، شیوه عملکرد دستگاه‌های تبلیغاتی بنی‌امیه در دوران امام تصویر شده است. توضیح داده شده است که «شهادت» به عنوان عنصر اصلی واقعه کربلا - از دیدگاه آیت‌الله صدر - چگونه همچون دانه‌ای در دل زمین زمانه امام کاشته شده بوده است و جز با خون‌هایی که در کربلا ریخته شد این دانه از دل زمانه بیرون نمی‌‌آمد.
نویسنده در بخش نخست روایت تا خاک‌سپاری شهیدان پیش می‌رود. صحنه‌های شهادت با قلم شیوا و توانای نویسنده به خوبی، با جزئیات و احساسات تصویر می‌شوند. نثر کتاب روایت‌گری تاریخی - حماسی از عاشوراست. تمام صحنه‌ها و روضه‌های عاشورا به خوبی تصویر می‌شوند. لحظه شهادت یاران یک به یک تصویر می‌شود. وداع پایانی امام با اهل بیت، دیدار با امام بیمار در بستر و وداع با زینب (س). فلش‌فورواردی هم به مجلس یزید زده می‌شود، آنگاه که سر امام در مجلس یزید برده می‌شود و زید بن اَرقَم فریاد می‌آورد: «آهای مردم عرب، از امروز همگی برده شدید! پسر فاطمه را کشتید و پسر مرجانه را فرمان‌فرما کردید! تا نیکان شما را بکشد و گنه‌کاران شما را استخدام کند. بدبخت مردمی که، خواری را ذلت را برای خویش پسندیدند.
بخش دوم درباره اسارت اهل بیت امام حسین (ع) است. آیت‌الله صدر بخش اول را با این جمله پایان برده است: «حسین، آموزگار کتاب شهادت بود و زینب آموزگار کتاب اسارت، و بشر باید هر دو را بخواند و بداند». فصل دوم به صورت کامل به جهاد «سوختن و ساختنِ» زینب می‌پردازد و فصل سوم کتاب به شرح شهادت برخی یاران امام حسین (ع) می پردازد.
گلچین خبرآنلاین از بخش هایی از کتاب سیدر ضا صدر درباره عاشورا را {اینجا}، {اینجا} و {اینجا} بخوانید.
آیت الله سید رضا صدر یکی از عالمانی است که اقدام به تألیف کتابی با عنوان «زیارتنامه حضرت امام رضا علیه السلام» کرده است و به وجوهی از آداب زیارت و سنت زیارت نامه نویسی پرداخته است.
او در مقدمۀ کتاب به تاریخ پانزدهم مهرماه ۱۳۳۹ (جمعه پانزدهم ربیع الثانی ۱۳۸۰) می‌نویسد: «هنگامی که در مشهد مقدس مشرف، و از آستان بوسی امام هشتم علیه السلام سعادتمند بودم، زیارتنامه‌ای در دست زوّار دیدم که از مدارک معتبر نقل نشده بود. لذا از خدای بزرگ خواستم که هنگام مراجعت، زیارتنامه‌ای برای حضرتش بنویسم و به زوّار وجود مقدسش تقدیم دارم تا از آن زیارت بخوانند. اگر این آرزو محقق شود، برای خود سعادتی می‌دانم. امید است که زوّار محترم هم پدرم را از دعای خیر فراموش نکنند.»
نویسنده در ادامه، ثواب زیارت امام رضا را به تفصیل بیان کرده و اهمیت آن را شرح می‌دهد. آیت الله صدر در بخشی از کتاب در توصیه به زائران امام رضا می نویسد: «اگر با حضرتش سخنی گفته شود و یا از وجود مقدسش حاجتی خواسته شود، باید با ادب سخن گفتن و پس از انجام زیارت به زودی از حرم بیرون آمدن. زوّار عزیز باید بدانند که گردیدن دور ضریح از آداب زیارت نیست.»
اطلاعات بیشتر درباره این کتاب را {اینجا} بخوانید.
/6262