پویا دبیری مهر: آمارهای وزارت صنایع و معادن نشان می‌دهد که کیفیت خودروهای ایرانی تا حدودی بهتر شده است. البته هنوز اوضاع کیفیت با نقطه مطلوب خود فاصله دارد، به طوری که اگر به استاندارد کیفی در اروپا با حداکثر20 نمره منفی توجه کنیم، عمق نامطلوب بودن کیفیت خودروها در ایران بیشتر مشخص می‌شود.
پراید، خودروی تولید شرکت سایپا که بعد از توقف تولید پیکان در شرکت خودرو‌سازی ایران‌خودرو، به دلیل استقبال مردم در بازار مصرفی و صرفه اقتصادی جایگزین پیکان شد، همواره در قعر جدول بهترین خودروهای داخلی قرار می‌گیرد و معلوم نیست که این خودرو از اساس کره‌ای، چه زمانی می‌خواهد کیفیت بالا را بر خود ببیند.
بر اساس آمار و اطلاعاتی که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران[ایدرو] از کیفیت خودروهای ساخت داخل منتشر کرده است، سایپا141 که همواره جایگاه ویژه‌ای درقعر جدول گروه خودروهای سواری دارد، در سه بخش تزئینات داخلی و خارجی، وجود صداهای غیرعادی و نفوذ آب بدترین خودرو ساخت داخل شناخته شد. آمار کیفی فروردین ماه امسال خودروهای داخلی در حالی اعلام شده که برای اولین بار مزدا 3 به صدر جدول آمده و بسیاری از خودروها در این گزارش مشاهده نمی‌شوند. در این ارزیابی از خودروهای زانتیا، پرایدنسیم، نیسان ماکسیما، رونیز، ون نارون، تندر90 ایران‌خودرو و پارس‌خودرو، پژو405 و پارس سایت خراسان ایران‌خودرو، مگان، پرتون ویرا و انواع مدل‌های بنز خبری نیست.
گرچه بنز در این آمار عذر موجه دارد، چه آنکه از ابتدای امسال بنز در ایران تولید نشده است. با این وجود صدر جدول دستخوش تغییرات زیادی شد و در غیاب بنز، ماکسیما و سوزوکی گرندویتارا، مزدا 3 گروه بهمن با سطح کیفی نهایی 80. 7 در صدر قرار گرفت.
پژو206 معمولی و هاچ‌بک نیز در رده‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین هیوندا آوانته، ریو، هیوندا ورنا، فولکس گل، پژو پارس سایت تهران، سمند و پژو 405 رتبه‌های چهارم تا دهم را به خود اختصاص دادند. همچنین MVM 110، پراید پارس خودرو، پژو روآ، پراید صبا، سایپا 132 و سایپا 141 در رده‌های بعدی قرار گرفتند. در گروه وانت نیز پنج محصول مورد ارزیابی قرار گرفتند که در غیاب نیسان پیکاپ، وانت مزدا تک کابین در صدر این گروه قرار گرفت. وانت نیسان Z24I، وانت مزدا دو کابین، وانت نیسان CNG و وانت باردو نیز در رده‌های بعدی قرار گرفتند.
در این گروه، وانت مزدا تک کابین در بخش موتور و انتقال قدرت، وانت نیسان Z24I در بخش ترمز، وانت مزدا دو کابین در بخش‌های فنربندی، تعلیق و فرمان، وجود صداهای غیرعادی و نفوذ آب، وانت نیسان CNG در بخش تجهیزات الکتریکی و وانت باردو در بخش‌های تزئینات داخلی و خارجی، بدنه و رنگ بدترین وانت‌های ساخت داخل بودند. براساس اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) دربخش فنربندی، تعلیق و فرمان، پژو 405 و پژو روآ بدترین خودروهای سواری ارزیابی شدند. همچنین از 16 خودرو سواری که مورد ارزیابی قرار گرفتند، در بخش موتور و انتقال قدرت فولکس گل و MVM 110 بدترین خودروهای ساخت داخل بودند. همچنین پژو 405 در بخش ترمز، MVM 110 در بخش تجهیزات الکتریکی، پژو روآ در بخش بدنه و سایپا 132 در بخش رنگ بدترین خودروها بودند.
پراید در حالی از آخر رتبه نخست بیکیفیتترین خودروهای ساخت داخل را به خود اختصاص می‌دهد که همواره در رده‌بندی‌های کیفی خودرو «طلایه دار» بی‌کیفیت‌ترین‌ها بوده است و با این وجود معلوم نیست که چه روزی قرار است کیفیت این خودرو نیز در مقایسه با دیگر خودروهای تولید داخل افزایش پیدا کند و در سطح مطلوب قرار بگیرد.
سایپا پیش از این و در پاسخ به اعتراض نمایندگان مجلس مبنی بر پایین بودن خط کیفیت پراید اعلام کرده بود که در آینده مدل‌های جدیدی از پراید به بازار ارائه خواهد شد که نواقص سابق را ندارد، اما با گذشت ماه‌ها از این وعده به تازگی قرار است پرایدی به بازار بیاید که از نظر تزئینات داخلی و خارجی با مدل‌های پیشین متفاوت است، اما کیفیت آن تغییر آن‌چنانی نکرده است. در آمارهایی که از کیفیت خودروهای داخلی ارائه می‌شود آنچه بیش از پیش خودنمایی می‌کند کیفیت پایین خودروهای داخلی است. اما واقعاً دلیل کیفیت پایین در خودروها چیست؟
خطوط تولید، نحوه مدیریت و نیروی انسانی و رضایت کارکنان در تولید خودرو نقش اساسی دارد. در بسیاری از موارد نیز کیفیت ارتباط مستقیم با نیروی متخصص در خطوط تولیدی و به‌خصوص بخش کنترل کیفیت دارد. شاید در بسیاری از موارد افرادی که تکنسین تأسیسات هستند و از قطعات و مکانیسم خودرو هیچ اطلاعی ندارند، در خطوط تولید و در قسمت ارزیابی کیفیت فعالیت کنند که می‌کنند.
از طرفی ایراد فنی بسیاری از خودروهای ایرانی در مرکز کنترل کیفیت مشخص می‌شود، اما به دلیل بالا بودن قطعات معیوب، طبق عرف موجود در کشور، برطرف کردن آن به دوران گارانتی محول می‌شود و خودرو تحویل مشتری می‌شود. قطعه سازان نیز در تعیین کیفیت خودرو نقش مؤثری دارند. کارشناسان صنعت خودرو‌سازی می‌گویند: درحال حاضر تولید به شکل مهندسی معکوس در قطعه‌سازان ایرانی مرسوم است؛ در این میان برخی قطعه‌سازان ایرانی به دلیل نداشتن نقشه و دانش فنی تولید یک قطعه سعی می‌کنند قطعه را کپی‌سازی و بدون آنکه مواد و یا روش تولید آن را بدانند، تولید کنند.