از همین‌رو هر سال سیل پیام‌های تبریک به‌سوی روان‌شناسان و مشاوران سرازیر می‌شود و برنامه‌هایی نیز از سوی سازمان نظام روان‌شناسی و انجمن‌های علمی مربوطه و برخی مراکز مشاوره برگزار می‌شود. امسال به دلیل موج ویرانگر کووید۱۹ این برنامه‌ها در بستر فضای مجازی برگزار شد. اما با نگاهی تحلیلی و انتقادی می‌توان دریافت که در کشور ما نامیدن یک روز به‌عنوان روان‌شناس و بزرگداشت آن یک شوخی بزرگ است. چرا؟ به واقعیت‌های زیر توجه کنید:
- در سال‌های اخیر، سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره به‌عنوان نهاد صنفی روان‌شناسان و مشاوران با چالش‌های بسیاری روبرو بوده که باعث شکاف جدی بین دو طیف از روان‌شناسان شده است. ریاست فعلی سازمان با انتقادهای زیادی از سوی انجمن‌های علمی مواجه است ولی به این نقدها توجهی نمی‌کند و کار خود را ادامه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایل این بی‌توجهی، بی‌اعتنایی اکثریت رسانه‌ها به ماجراهای سازمان نظام روان‌شناسی است که خُب، چه کسی نمی‌داند توجه یا بی‌اعتنایی به موضوعی با میزان توجه رسانه‌ها به آن موضوع رابطه‌ای مستقیم دارد.
- در سال‌های اخیر، به‌ویژه با گسترش فضای مجازی، بخش قابل توجهی از ناروان‌شناسان که حتی دارای مدرک مهندسی هستند به تولید محتواهای شبه‌روان‌شناسی برای مردم پرداخته‌اند. متأسفانه با ضعف نهادهای نظارتی و ناآگاهی بخش قابل توجهی از جامعه‌ی ایرانی روزبه‌روز بر این افراد افزوده می‌شود و نتیجه می‌شود بی‌اعتمادی عمومی نسبت به آموزه‌های علم روان‌شناسی.
- اردیبهشت سال گذشته، ریاست محترم سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره طی نامه‌ای به رییس‌جمهور از ایشان درخواست کرد که به‌مناسبت روز ملی روان‌شناس تبریکی خطاب به جامعه‌ی روان‌شناسان صادر کند. اکنون یک سال از این نامه گذشته و ریاست محترم جمهور ترجیح داده‌اند که وقت‌شان را به موضوعات ارزشمندتری اختصاص دهند.
- ماه‌های فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ که جامعه‌ی ایرانی با هراس کووید۱۹ کلنجار می‌رفت، بیش از هزار روان‌شناس و مشاور با فراخوان وزارت بهداشت به‌صورت داوطلبانه به سامانه‌ی ۴۰۳۰ پیوسته و روزانه پاسخگوی حجم قابل توجهی از مردم نگران و ترسیده بودند و تلاش کردند با آگاهی‌بخشی و ارائه‌ی برخی راهکارهای رفتاری و شناختی آبی بر این آتش بریزند. اما وزارت بهداشت چندی بعد با اصرار بر تصویب لایحه‌ی سلامت روان در مجلس که مسئولیت رسیدگی به سلامت روان مردم را روان‌پزشکان می‌دانست و از روان‌شناسان صرفاً با عنوان سایر متخصصان سلامت روان نام برده شده بود، پاداش این کمک‌های داوطلبانه را پرداخت کرد.
- به‌رغم آن‌که ریاست محترم جمهور تقریباً در هر جلسه‌ی ستاد ملی مقابله با کرونا از عبارات و واژه‌های مربوط به علم روان‌شناسی استفاده می‌کند و مردم را به‌طور مکرر به آرامش دعوت می‌کند اما تاکنون شنونده‌ی نظرات روان‌شناسان درباره‌ی تصمیمات این ستاد و تأثیر آن‌ها بر سلامت روان جامعه نبوده است. هر روان‌شناسی که با آموزه‌ها و تحقیقات روان‌شناسی اجتماعی آشنا باشد می‌داند که بسیاری از تصمیمات این ستاد به دلایل روان‌شناختی موثر نبوده و نیست و به‌مثابه آب در هاون کوبیدن است اما کو گوش شنوا؟
- در سال گذشته به‌رغم تمامی محدودیت‌ها، روان‌شناسان و مشاوران به سهم خود تلاش کردند تا با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و نیز تداوم مشاوره‌های فردی، جلوی سیل آسیب‌های روانی که به‌صورت طبیعی نتیجه‌ی همه‌گیری کووید۱۹ بوده و هست را بگیرند، اما یک روان‌شناس یا مشاور با تأثیرات فزاینده‌ی فقر و مشکلات اقتصادی که اکثریت جامعه‌ی ایرانی را درگیر کرده، چه می‌تواند بکند؟ به زن و مرد و کودکی که امروز مزه‌ی تلخ فقر را بیش از پیش حس می‌کند، چه می‌توان گفت؟
بنابراین تا زمانی که سیاستمداران تصمیم نگیرند که در سیاست‌ها و تصمیمات‌شان از آموزه‌های روان‌شناسی استفاده کنند، تا زمانی که جامعه دل به آموزه‌های جذاب اما غیرموثر و حتی خطرناک شبه‌روان‌شناسان نسپرد و تا زمانی که روان‌درمانی و مشاوره از یک کالای لوکس به یک نیاز ضروری تبدیل نشود، روزی با عنوان روان‌شناس و تکریم آن یک شوخی بزرگ است.
* روان‌شناس