دانشمندان دانشگاه زوریخ می‌گویند یک اسپری بینی که اعتماد ما به غریبه ها را بالا می‌برد، می تواند درمانی برای هراس اجتماعی(social phobia) افراد باشد.
آن‌ها پی برده اند کسانی که «هورمون عشق» (یا همان اوکسی‌توسین oxytocin) را استنشاق کنند، می‌توانند در امور مالی به غریبه ها اعتماد می‌کنند؛ حتی اگر قبلا اعتماد آنان زیر پا گذاشته شده باشد.
اسکن های مغزی نشان داده اند که این هورمون، فعالیت آمیگدال را کاهش می دهد. آمیگدال بخشی از مغز است که وقتی فرد دچار هراس اجتماعی باشد، پرکار می شود.
البته این دارو هنوز در حال آزمایش است اما به گفته دانشمندان تاکنون نتایج خوبی را نشان داده است.
اوکسی‌توسین که «ماده شیمیایی نوازش» لقب گرفته، هورمونی است که به طور طبیعی در بدن فرد ساخته می شود و در روابط اجتماعی، محبت مادرانه و نیز روابط جنسی نقش دارد.
پژوهشگر ارشد این طرح، دکتر توماس بومگارتنر می گوید: «حالا برای اولین بار می دانیم که وقتی اوکسی‌توسین اعتماد را بالا می برد، دقیقاً در مغز چه اتفاقی دارد می افتد. ما پی برده ایم که اوکسی‌توسین تاثیری ویژه در موقعیت های اجتماعی دارد. به نظر می رسد که این هورمون باعث از بین رفتن ترس های ما می شود.»
این محقق توضیح می‌دهد: «بر اساس نتایجی که به دست آمده، اکنون می توانیم بگوئیم که کمبود اوکسی‌توسین، حداقل یکی از دلائل ترسی است که افراد مبتلا به هراس اجتماعی تجربه می کنند. ما امیدواریم و در واقع انتظار داریم که بتوانیم با تنظیم اوکسی‌توسین، معاشرت‌پذیری آن ها را افزایش دهیم».
تاثیر نیرومند به نفع اعتماد
مطالعات قبلی نشان داده بودند که شرکت کنندگان در بازی های موقعیتی برای سنجش میزان اعتماد، بعد از استنشاق این هورمون با یک اسپری بینی، دست به ریسک های بزرگ تری با پولشان زده اند.
در این پژوهش اخیر که در مجله نورون(Neuron) چاپ شده، پژوهشگران از افراد داوطلب خواسته اند که در یک بازی یکسان شرکت کنند. از هر یک از آن ها خواسته شد که پولی را به یک امانت دار بسپارند؛ با علم به این که امانت دار با این پول سرمایه گذاری خواهد کرد و خودش تصمیم خواهد گرفت که به آن ها سود بدهد یا این که به اعتمادشان خیانت کند و سود را برای خودش نگه دارد.
عده‌ای از شرکت کنندگان مقادیری اوکسی‌توسین و عده‌ای دیگر یک دارونما را از طریق اسپری بینی دریافت کردند.
بعد از سرمایه گذاری و وقتی از اعتماد این افراد سوءاستفاده شد، از شرکت کنندگان خواسته شد دوباره درباره اعتمادشان به آن امانت‌دار تصمیم بگیرند. گروهی که دارونما دریافت کرده بودند، تمایل کمتری به سرمایه گذاری نشان دادند؛ در حالی که گروهی که اوکسی‌توسین را دریافت کرده بودند، همچنان به امانت‌دار اعتماد کردند.
برای آزمون‌کردن نتیجه‌گیری اولیه، در بازی دوم، جای امانت‌دار را یک کامپیوتر گرفت که نتایجی تصادفی و حساب‌نشده می داد. در این بازی هورمون هیچ تغییری در رفتار مربوط به سرمایه گذاری بازیکنان ایجاد نکرد.
دکتر بومگارتنر می گوید: «مشخص شده که اوکسی‌توسین بر واکنش های اجتماعی اثر می گذارد؛ خصوصاً در موارد مربوط به اعتماد».
موانع دفاعی برداشته می‌شوند
در طول بازی، مغز شرکت کنندگان با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) اسکن می شد.
پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که اوکسی‌توسین، فعالیت دو بخش از مغز را که به طور طبیعی به عنوان موانع دفاعی عمل می کنند، کاهش می دهد.
این دو بخش، یکی آمیگدال است که ترس و خطر را پردازش می کند و دیگری ناحیه ای از استریاتوم است که بر اساس بازخورد پاداش، به هدایت رفتارهای بعدی فرد کمک می کند. آمیگدال در افراد مبتلا به هراس اجتماعی، زیادی پرکار است.
همکار دکتر بومگارتنر، پروفسور مارکوس هاینریش مطالعه ای را آغاز کرده که در آن به افراد مبتلا به هراس اجتماعی اوکسی‌توسین و دارونما همراه با درمان شناختی و رفتاری داده می شود. بررسی ها در حال انجام است اما به گفته دکتر بومگارتنر شواهد اولیه این مطالعه هم نتایج مشابهی را نشان داده است.
علاقه‌مندی محققان به این یافته‌ها از این نظر اهمیت پیدا کرده که این هورمون می تواند گزینه ای برای درمان اوتیسم باشد.
پروفسور مارکوس هاینریش می‌گوید: «افراد اوتیستیک نیز از موقعیت های اجتماعی می ترسند و در تعامل مشکل دارند؛ به همین دلیل احتمال این که اوکسی‌توسین برای این افراد موثر باشد زیاد است».
موریسیو دلگادو، روانشناس دانشگاه راتجرز، می گوید: «این مطالعه به فهم اختلالات روانی در مواردی که کمبودهائی در رفتار اجتماعی دیده می شود، کمک قابل توجهی کرده است».
درست است که قدری احتیاط، از فرد در برابر آسیب محافظت می کند اما مهارت «بخشیدن و فراموش کردن»، کمک موثری برای حفظ روابط بلندمدت افراد است.
بی‌بی‌سی- ترجمه: بهنوش خرم‌روز