بیمارستانهای ما پزشک سالار هستند/استخدام داریم ،پرستاران تمایلی ندارند

مریم صدرالادبایی،زهرا تالانی - مشکل کمبود نیروی پرستار باعث تا رئیس جمهور مجوز استخدام 23 هزار پرستار را بدهد و آزمون استخدامی هم سال گذشته برگزار شد اما پرستاران استقبال چندانی نکردند. محمد شریفی مقدم عضو شورای عالی نظام پرستاری در کافه خبر می گوید: در حالیکه استخدام در بخش دولتی یک امتیاز ویژه محسوب می شود، با توجه به اینکه داوطلبی برای استخدام وجود ندارد می توان گفت که پرستاری در بدترین شرایط طول تاریخ خود به سر می برد.وی ادامه می دهد: متاسفانه کمبود نیروی پرستار 14 درصد افزایش می دهد و آمار نشان می دهد که اضافه شدن یک پرستار در بخش ICU 9 درصد و در بخش جراحی 16 درصد از مرگ و میر بیماران می کاهد.
متن این گفت وگو را می خوانید:

شما بارها اعلام کردید که ما با کمبود نیروی پرستار در بیمارستانها مواجه هستیم. آماری در این زمینه دارید؟
آمارها نشان می دهد یک پرستار برای 4 بیمار در بخش بیمارستانی باید در نظر گرفته شود که اگر این 4 بیمار به 8 نفر برسد، تا 31 درصد مرگ و میر بیماران بالا می رود. همین طور اضافه شدن یک نفر پرستار تمام وقت به بخش آی سی یو باعث می شود 9 درصد از آمار مرگ و میر کم شود و یک نفر پرستار در بخش جراحی به میزان 16 درصد از آمار مرگ و میر بیماران را کاهش می دهد. به عبارتی دیگر جمعیت 70 میلیون نفری ایران به 210 هزار کادر پرستار نیازمند است که در حال حاضر فقط 100 هزار نیروی پرستار نیاز دارد اگر مردم بخواهند حداقل مراقبت را دریافت کنند 100 هزار نیروی پرستار نیازمندیم.در بعضی جاها ضریب نیروی اداری 2 تا 3 برابر شده است اما نیروی پرستاری به شدت دچار کمبود و بحران است.
متاسفانه فرمول مراقبت از بیماران در بیمارستان های دولتی کشور مربوط به 40 سال قبل است و همین امر باعث شده که تعداد پرستاران کشور، یک سوم حداقل استانداردهای جهانی باشد. کمبود پرستار در مراکز درمانی به خصوص در بخشهای ویژه بیمارستان ها باعث می شود که پرستاران مجبور به تحمل کار بیشتر شده و در نتیجه آن، خطاهای پرستاران در خدمت به بیماران افزایش یابد که منجر به بروز ناراحتی مردم می شود. استرس های شغلی و عوامل ناشی از شب کاری در حرفه پرستاری باعث شده که بیش از 70 درصد پرستاران بعد از 12 سال کاردچار آسیب های شغلی شوند. شریفی مقدم با اعلام این مطلب که قبلاعنوان می شد پرستاران بخش خصوصی به دلیل دریافت حقوق کم استثمار می شوند گفت: اما امروز می بینیم که پرستاران بخش خصوصی در بیمارستان های درجه یک دو برابر بخش دولتی حقوق می گیرند که این امر باعث شده پرستاران، قبل از اینکه استخدام دولتی شوند ترک کار کرده و به سمت بیمارستان های خصوصی بروند.

قرا بود برای حل این مشکل، قانون ارتقای بهره وری نیروهای بالینی اجرا شود.آخرین وضعیت اجرای قانون ارتقای بهره وری نیروهای بالینی در نظام سلامت به کجا رسید؟
همانطور که می دانید مهمترین ویژگی این قانون، کاهش ساعت کار پرستاران و رفع کمبود نیروی پرستاری در بیمارستانها بود. این قانون در تاریخ 9/2/1388 به تصویب مجلس رسید و حداکثر 3 ماه مهلت تعیین شد تا آیین نامه اجرایی آن توسط نهادها و دستگاههای مربوطه تدوین و تهیه شود.
اجرای قانون کاهش ساعت کار پرستاران از اول فروردین 89 الزامی بود، اما در اجرا دچار مشکل شد. چون نیروی کافی برای جبران کاهش ساعت کار پرستاران وجود نداشت. از همین رو به دستور مستقیم رئیس جمهور، موضوع استخدام 23 هزار پرستار جدید در روز پرستاردر دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت و مجوز آن صادر شد. در نهایت ششم اسفند 89 آزمون استخدامی برگزار شد و 80 هزار نفر نیز شرکت کردند.
مسئولان وزارت بهداشت وعده داده بودند مراحل گزینش افراد جدیدالاستخدام در مدت کمتر از 4 ماه انجام شود، قرار بود قانون کاهش ساعت کار پرستاران در سه ماهه دوم سال جاری اجرایی شود که نشد.
جلسه ای با حضور مدیران پرستار کشور و مسئولان وزارت بهداشت در شهریور ماه امسال، برگزار شد و مسئولان ارشد وزارت بهداشت در آن جلسه قاطعانه اعلام کردند که این قانون از اول مهر لازم الاجراست و کار از نظر وزارت بهداشت تمام شده است.
اما واقعیت امر این است که بعد از گذشت حدود 3 ماه از ضرب العجل وزارت بهداشت برای اجرای قانون کاهش ساعت کار پرستاران در بیمارستانها، بیشتر دانشگاههای بزرگ علوم پزشکی کشور برای اجرای این قانون دچار مشکل هستند و بیشتر در شهر های کوچک اجرا شده است. در حال حاضر دانشگاهها سه دسته شده اند. یک گروه اصلا وارد فاز اجرایی نشده اند. دسته دوم به پرستاران گفته اند که مابه التفاوت را محاسبه می کنیم اما از پرداخت خبری نیست و دسته سوم یک سری از دانشگاههای کوچک هستند مثل کردستان، قم و کرج که این قانون را اجرا می کنند. البته دسته سوم هم در پرداختها با مشکل مواجه خواهد شد چون وزارت بهداشت بودجه ای برای این طرح ندارد.

قبل از طرح کاهش ساعت کاری پرستاران چند ساعت در ماه کار می کردند؟
قبلا پرستاران بین 150 تا 175 ساعت در ماه و حداکثر 35 تا 40 ساعت در هفته کار می کردند اما با اجرای این قانون، ساعت کار پرستاران را بر اساس 191 ساعت در ماه در نظر گرفتند که عملا 44 ساعت کار در هفته شد. بنابراین طرح کاهش ساعت کاری پرستاران به ضرر آنها شد و به خاطر نبود نیرو ساعت کاری آنها افزایش یافت.

وضعیت نیروی پرستاری بعد از اجرای قانون ارتقای بهره وری چگونه شد؟
اجرای این قانون تنها برای 40 درصد پرستاران که در شیفتهای شب کار می کنند و ضریب 1.5 می خورند، خوب بوده است. بقیه پرستاران که در شیفتهای صبح و عصر مشغول کار هستند، نه تنها ساعت کارشان کم نشده بلکه در برخی بیمارستانها شاهد افزایش ساعت کار آنها نیز هستیم.
به نظرمن با اجرای قانون ارتقای بهره وری شاهد دو گام به عقب در وضعیت پرستاری کشور هستیم،: قبلا پرستاران بین 150 تا 175 ساعت در ماه و حداکثر 35 تا 40 ساعت در هفته کار می کردند اما با اجرای این قانون، ساعت کار پرستاران را بر اساس 191 ساعت در ماه در نظر گرفتند که عملا 44 ساعت کار در هفته شد.متاسفانه کمبود نیروی پرستار 14 درصد افزایش می دهد و آمار نشان می دهد که اضافه شدن یک پرستار در بخش ICU 9 درصد و در بخش جراحی 16 درصد از مرگ و میر بیماران می کاهد.
وقتی از سوی وزیر بهداشت مشکل استخدام تامین بودجه اعلام شد رئیس جمهور اعلام کرد که این بودجه تامین شود اما سئوالی که به ذهن خطور می کند، این است که مشکل کار کجاست که نوز هم بیمارستانها به گفته شما مشکل کمبود پرستار دارند؟
بررسیهای انجام شده در زمینه تمایل پرستاران برای استخدام در بخش دولتی، نشان می دهد که تمایلی برای استخدام وجود ندارد و این نشان از وخامت وضعیت پرستاری دارد. در حالیکه استخدام در بخش دولتی یک امتیاز ویژه محسوب می شود، با توجه به اینکه داوطلبی برای استخدام وجود ندارد می توان گفت که پرستاری در بدترین شرایط طول تاریخ خود به سر می برد.
مهمترین علامت این رکود و بحران در پرستاری را ترک شغل و عدم تمایل برای استخدام از سوی پرستاران است و عدم توجه مسئولان مربوطه به ویژه مسئولان وزارت بهداشت به مشکلات پرستاران و وعده های پوچ و بی اساس آنها به این قشر زحمکتش در نظام سلامت، باعث شده تا پرستاران خودشان تکلیف پرستاری را مشخص کنند.
بنابراین اشتغال در خارج از کشور، ترک شغل، تغییر شغل و در نهایت خانه نشینی پرستاران با توجه به حقوق ماهانه ای که می گیرند( 450 هزار تومان)، از عواقب وضعیت موجود است که باعث کمرنگ شدن انگیزه شغلی در پرستاری شده است.
در این شرایط جامعه پرستاری کشور در وضعیت سقوط، سکون و رکود به سر می برد، متاسفانه بیشترین تاوان بی توجهی مسئولان به مشکلات پرستاری را مردم می پردازند.

شما به پاره ای از مشکلات پرستاران اشاره کردید. اما مشکل اضافه کار و کارانه آنها هم همچنان پابرجاست؟
بله. تعلق نگرفتن مزایای قانون ارتقای بهره وری به پرستاران قراردادی، محدودیت اضافه کار در بیمارستانهای دولتی و خصوصی و گرفتن تعهدنامه از پرستاران نمونه ای از این شبهات بود.
بر این اساس با دستور وزیر بهداشت کمیته ای برای پیگیری اجرای این قانون تشکیل شد که در جلسات اول آن نیز وزیر بهداشت حضور یافت و بعد از آن مسئولیت پیگیری موضوع به معاون درمان و معاون توسعه وزارت بهداشت موکول شد تا با همکاری سازمان نظام پرستاری که با حضور رئیس کل سازمان نظام پرستاری و رئیس شورای عالی نظام پرستاری پیگیری می شد، اجرای این قانون به سرانجام برسد.
همچنین با دستور وزیر بهداشت به همه دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور اجازه داده شد، به ازای نیروهای پرستار قراردادی، طرحی و تبصره ای که قبلاً در دانشگاه علوم پزشکی مشغول به کار بوده اند و اکنون با شرکت در آزمون استخدامی تبدیل وضعیت شده اند، به همان میزان نیروی قراردادی جدید استخدام کنند.
توافق دیگر نیز درباره ایام تعطیل و شیفت شب بود که مطابق قانون فعالیت پرستاران با ضریب 1.5 برابر محاسبه می شود و با توافق مسئولان وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری مصوب شد تمام ایام تعطیل تقویمی و روزهایی که دولت تعطیل رسمی اعلام می کند، مشمول این قانون باشد و ساعت کاری از 7 بعداز ظهر تا 7 صبح نیز شیفت شب محسوب می شود به این ترتیب اختلاف نظر دانشگاههای علوم پزشکی در تفسیر این بند قانونی نیز حل شد.
همچنین قرار شد اگر بیمارستان یا دانشگاهی قانون ارتقای بهره وری را به دلیل کم همتی مسئولان اجرا نکرده باشد یا فقط بخشهای گزینشی قانون را اجرا کنند، وزارت بهداشت با آنها برخورد می کند.اما چنین نشد. بنابراین هیچ پرستاری حاضر نمی شود به قیمت استثمار شدن، مشغول کار شود. و ترجیح می دهد در خانه بنشیند.

از طرفی در این فضای بیمارستانی،طرح کارانه ای که به پزشکان  پرداخت می شود که 500 تا 1000 برابر پزشکان است و این در حالی است که مسئولیت یک پرستار بسیار زیاد و گسترده است و در صف اول پاسخگویی به بیماران است. بنابراین در بیمارستانهای ما پزشک سالاری است و در حالیکه در 90 درصد بیمارستانهای آمریکا روسای بیمارستانها غیر پزشک هستند این موضوع در کشور ما برعکس است چون پزشک قدرت بیشتری دارد.
45232