رضا داوری اردکانی در پیام به مراسم رونمایی از «استعمارشناسی ایرانی» نوشت:‌ شرق‌شناسی که آن‌هم درسی از درس‌های تجدد بود، برای جهان قدیم بود با استعمار آغاز شد و با پایان یافتن استعمار رسمی دوره آن هم به‌سر آمد. اینکه شرق‌شناسی بخشی از کار استعمار بوده و سازمان‌های استعماری بنای آن را گذاشته‌اند، سخن درستی نیست. شرق‌شناسی یک دستگاه بزرگ علمی، وجهی از نگاه تجدد به جهان قدیم بود.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایبنا متن کامل پیام دکتر داوری اردکانی به شرح زیر است: 

به نام خداوند جان و خرد
حضرت استاد دکتر موسی نجفی آثار مربوط به استعمارشناسی در ایرانی را گردآوری و منتشر کردند این اقدام فرهنگی در خور ستایش است من از زمانی که آقای دکتر نجفی را می‌شناسم، ایشان علاقه و رغبت خاص به کار در مورد استعمار و صورت‌های مختلف آن داشته‌اند. علاقه به تحقیق در مورد ماهیت شرق‌شناسی نیز به درک خاص ایشان از استعمار برمی‌گردد. درک ماهیت استعمار بر خلاف آنچه در ظاهر به‌نظر می‌رسد، چندان آسان نیست و ازجمله موانع این درک تبلیغات سیاستمداران روی احساسات مردم استعمار کشیده است.

اصولاً وقتی به چیزی نظر اخلاقی داریم و به‌عبارتی دیگر آن را دوست می‌داریم یا دوست نمی‌داریم مشکل است که درباره آن اظهارنظر کنیم. پیداست که استعمارشدگان مظلومند و طبیعی است که مظلومان استعمار را دوست نداشته باشند و آن را اثر روح استیلاجوی غرب جدید بدانند این تلقی نادرست و این تلقی اخلاقی کاملاً مواجه است، اما باید مواظب بود که پرده‌ای بر درک ماهیت استعمار نیندازد.

وقتی بحث از استعمار پیش می‌آید، عده‌ای آن را حاصل و نتیجه سوداهای ارباب قدرت و حکومت‌های ظالم می‌دانند، اما استعمار چیزی بیش از این هاست، استعمار آغاز گسترش تجدد است و چنین گسترش در ابتدا دشوار بوده است و از استیلای سیاسی مدد گرفته‌اند تا هم بعضی مقاومت‌ها را درهم شکنند و هم به منافع اقتصادی تسلط استعماری، بهره‌مند و برخوردار شوند.

اگر پیش از جنگ جهانی دوم صورت رسمی استعمار برچیده شد، راه‌های گسترش تجدد کم و بیش هموار شده بود. شرق‌شناسی که آن‌هم درسی از درس‌های تجدد بود، برای جهان قدیم بود با استعمار آغاز شد و با پایان یافتن استعمار رسمی دوره آن هم به‌سر آمد. اینکه شرق‌شناسی بخشی از کار استعمار بوده و سازمان‌های استعماری بنای آن را گذاشته‌اند، سخن درستی نیست. شرق‌شناسی یک دستگاه بزرگ علمی، وجهی از نگاه تجدد به جهان قدیم بود.
از همه شما متشکرم.

نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی: استعمارزدایی از ذهن

در ابتدای همایش استعمارشناسی ایرانی دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن خیرمقدم طی سخنانی گفت: پروژه «استعمارشناسی ایرانی» حاصل چهار سال پژوهش جمعی ۳۰ محقق در پژوهشگاه علوم انسانی است که بدون استفاده از بودجه بیت‌المال و تنها با اتکاء به حقوق شخصی کارکنان و اعضای هیئت علمی به نتیجه رسید. این کار با دو هدف کلیدی طراحی شد اول باهدف تقویت «بال دوم انقلاب اسلامی» همان مقابله با سلطه که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته بود.

وی گفت: برخی ها معتقدند استعمار مربوط به قدیم است و اکنون دیگر وجود دارد اما پاسخ است که استعمار از شکل کهنه به نو و اکنون به «فرانو» تبدیل شده؛ پیچیده تر شده، اما همچنان به عنوان یک «مسئله» وجود دارد.
موسی نجفی افزود: شبهه دوم اینکه برخی ها معتقد هستند ایران مستعمره نبوده است پاسخ این است که اگرچه ایران مستعمره مستقیم نبود اما قصه ما با استعمار مثل قصه آب و ماهی است. استعمار در همه امور ما دخالت کرده درحالی‌که ما مستعمره رسمی نبوده‌ایم. همین موضوع کار را مشکل می‌کند؛ چراکه ما نفرت لازم را از استعمار نداریم. استعمار با قحطی بزرگی که پس از جنگ جهانی در ایران انجام داد، شش‌میلیون ایرانی را کشت و نقشه جغرافیایی ایران به‌دست استعمار خارجی از شیر به گربه تبدیل شد.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: این پژوهش با تدوین «مکتب استعمارشناسی ایرانی» میخواهد وابستگی به اندیشه‌های چپ و غربی را قطع کند و نشان دهد کشوری که موشک و هسته‌ای ایرانی دارد، نباید ذهنیت مستعمره داشته باشد. استعمار امروز به «استعمار ذهن» تبدیل شده و مقابله با آن تفکر خودباورانه و مثبت است. در این راه، هر که در برابر استعمار بایستد «خادم» و هر که از آن دفاع کند «خائن» است.

وی در پایان گفت: غرب هنوز استعمارگر است و ادبیات ما نباید خودتحقیرانه باشد. به جای «اعتمادسازی برای غرب»، این غرب است که باید با جلب اعتماد ایران، از ملت ما حلالیت بطلبد هرچند بعید است ملت ایران آنان را حلال کند.

۲۱۶۲۱۶

منبع: ایبنا