امیرمؤمنان، علی علیه‌السلام در جایی می‌فرماید: هنگامی که این آیه نازل شد:« الم أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ»؛ فهمیدم تا زمانی که رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله وسلم) در میان ماست، فتنه‌ای بر ما فرود نمی‌آید.
از ایشان پرسیدم: یا رسول الله! این فتنه‌ای که خدا از آن خبر داده چیست؟
فرمود: یا علی! امت من بعد از من گرفتار فتنه خواهد شد.
مثل اینکه پیامبر نمی‌خواسته‌اند که آن خبر ترسناک را تشریح کنند. آنقدر آن فتنه ترسناک است که امام به ایشان عرض کرد: یا رسول‌الله! آیا شما در روز اُحُد که جماعتی از مسلمانان به شهادت رسیده بودند، و من از اینکه شهید نشده بودم ناراحت بودم، به من نفرمودید: بشارت باد تو را که شهادت در پی تو است؟!
اما رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله وسلم)، پس از آنکه بشارت شهادت را تکرار کرد، آن فتنه را چنین تبیین فرمود: یا علی! این مردم فریفته دارایی‌های خود می‌شوند و به دلیل اینکه دین خدا را پذیرفته‌اند بر خدای خود منت می‌نهند؛ رحمت خدا را تمنا می کنند و خود را از خشم او در امان پندارند؛ با شبهه‌های دروغین و هواهای سهوآمیز، حرام خدا را حلال می‌شمارند. این همان فتنه مورد بحث است. البته پیامبر برای آن مثال هم زده‌اند؛ نام شراب را نبیذ می‌گذارند و حلال می‌کنند، و رشوه را به نام هدیه می‌گیرند، و ربا را به عنوان خرید و فروش می‌دهند.
طبیعی است که برای انسان این سوال پیش می‌آید که آیا چنین کسانی واقعاً مسلمان هستند و باز این گونه رفتار می‌کنند؟ این پرسش برای امام هم پیش آمد. خودش می‌فرماید: پرسیدم که یا رسول‌الله! در آن زمان مردم را در چه پایگاهی فرود آورم؟ از دین برگشتگان یا فریب‌خوردگان؟!« فَقَالَ: بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ»؛ پیامبر پاسخ داد: آنها را در پایگاه فریب‌خوردگان بنشان! یعنی مسلمان هستند و چنین می‌کنند!