فاخره بهبهانی: از دیدگاه طب سنتی تا حدودی می‌توان بر اساس نوع خواب و رویاهایی که فرد می بیند، مزاج یا سوءمزاج یا نوع بیماری را تشخیص داد. رنگ اشیا و دمای احساس شده در رویا، بوهای حس شده، وضعیت روانی فرد در زمان دیدن خواب و... می‌تواند گویای علائمی برای پی بردن به مزاج یا بیماری فرد باشد.
مزاج گرم و تر (دموی)
افراد دارای مزاج گرم بیشتر در خواب آتش، حرارت، سوختن یا سوزاندن می بینند. نشانه رویا در افراد دموی یا با غلبه دم، دیدن خواب آفتاب و صاعقه است؛ خواب‌های قرمز رنگی که در آن خونریزی و خونگیری است و دیدن وسایل لهوولعب و غذاهای لذیذ و باغ و بوستان در مزاج‌های گرم و تر بیشتر دیده می‌شود.
مزاج گرم و خشک (صفراوی)
افراد دارای مزاج یا سوءمزاج صفراوی، رنگ خواب و رویاهای شان اغلب زرد رنگ و آتش، شعله، حرارت، پوشیدن لباس‌های زرد، فرش و خانه و هر چیز زرد و براق و حمله شیر یا حیوانات درنده است. احساس طعم تلخ و خوردن چیزهای تلخ در خواب نشانه وجود صفرا در بدن است. رویاهای مشوش، دلالت بر گرمی و خشکی مغز دارد و نشانه استعداد ابتلا به بیماری‌های گرم مغزی است.
مزاج سرد و تر (بلغمی)
اگر مزاج فرد سرد باشد، در خواب، مواد و اشیای سرد را می بیند و معمولا رنگ خواب‌هایشان سفیدرنگ است. برف، یخ، تگرگ، باران، رودخانه، دریا، رعد و برق، بادهای سرد، احساس سرمای زیاد در خواب، در آب افتادن، غرق شدن و شناکردن در استخر یا دریا و هر چه سرد و مرطوب است یا برداشتن بار سنگین و چیزهای بدبو از نشانه‌های تجمع بلغم یا سرد و تر بودن مزاج است. رویاهایی که فرد در خواب می بیند ولی پس از بیداری به یاد نمی آورد یا کم خواب دیدن، اغلب دلیل بر سرد و تری مزاج مغز است.
مزاج سرد و خشک (سوداوی)
از نشانه‌های مزاج یا سوءمزاج سوداوی دیدن اشیا و چیزهای تیره رنگ، سیاه، دودی و تاریکی‌هاست. نشانه‌های دیگری مثل پرت شدن از پله، سقوط، حمله حیوانات سیاه و وحشی مثل مار، سگ و فیل در مکان‌های غبارآلود یا دفع فضولات در خواب یا خواب‌هایی که ترس شدیدی در فرد به وجود می آورند و برخی اوقات افراد می خواهند فریاد بزنند ولی نمی‌توانند از جمله علائم این قبیل خواب‌هاست؛ البته بوعلی سینا می‌گوید: از علائم امتلاء(یعنی پری) و افزایش کلی اخلاط در بدن خواب‌هایی است که دلالت بر سنگینی دارد و اغلب فرد در خواب می بیند که قادر به برخاستن و حرکت یا تکلم نیست.
در منابع آمده است در خواب‌های با غلبه بلغم و سودا، دیدن خواب مرداب، تالاب، آب‌های کثیف و متعفن و وجود کرم یا هزارپا وجود دارد. رویاهای خوشایند و لذت بخش از جمله بوهای خوش و صداها و مجالس مسرت آور دلیل بر اعتدال مزاج و رویاهای مختلط دلیل بر وجود ریاح و بادهای غلیظ در بدن است.
البته باید توجه داشت در دیدن خواب موارد دیگری هم دخیل هستند. فرد باید پیش تر در مورد موضوع رویا، گفت‌وگو، مشغولیت فکری و عملی نداشته باشد و در اغلب خواب‌ها و رویاهایش، مکرر موارد مطرح شده را ببیند تا بتوان از روی مداومت آنها به تشخیص مزاج، سوءمزاج یا بیماری پی برد.
۴۷۲۳۲