به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، تهرانِ دهه سی تازه داشت طعم گل را میچشید؛ شهری که اگرچه در کتابهای سیاحان «سرزمین گل و بلبل» نام گرفته بود، اما واقعیتش بیشتر بیابان و کوه و خشکی بود. با این حال، در کوچهپسکوچههایش هر روز یک مغازه گلفروشی تازه سبز میشد و باغبانهای دورهگرد سبدهای کوچک و بزرگ گل را دستبهدست میچرخاندند. آن روزها کمتر خانهای پیدا میشد که ماهی یا سالی پولی خرج گل نکند؛ انگار گلدوستی کمکم داشت در رگهای تهران جاری میشد. اما گلفروشی در پایتخت ایران از کجا آغاز شده بود و چند نفر از این راه ارتزاق میکردند. پاسخ این پرسشها را خبرنگار مجله خواندنیها در شماره پنجشنبه نهم آذر ۱۳۳۴ این مجله طی گزارش جالبی از چگونگی پیدایش، پرورش و فروش گل در تهران تا گسترش این تجارت منتشر کرد. شرح گزارش را در پی میخوانید:
***
کمتر خانوادهای در تهران میبینیم که در ماه و یا احیانا سال مبلغی بابت گل و یا گلدان نپردازند. دلیل واقعی آن همین مغازههای گلفروشیست که در هر گوشه و کنار همهروزه باز میشود و بازار رایج باغبانهای دورهگرد و ناشی است که رواج دارد.
در یک عروسی هرچه محقر ممکن نیست لااقل ۳۰۰-۲۰۰ تومان پول گل اتومبیل عروس و تحفههای میهمانان و غیره نشود. به همین دلیل است که به تحقیق میتوان گفت امروزه در تهران در حدود ده هزار نفر از این راه نان میخورند، اینها گلفروش، باغبان، باغدار، مغازهدار، تهیهکننده بذر، پیوندزننده، و یا واردکننده پیاز گل و غیره میباشند.
کتاب تاورنیه و ادوارد برون و سایر مستشرقین و یا جهانگردان که به ایران آمدهاند پر است از اینکه «ایران کشور گل و بلبل» است هرگاه خواننده ایرانی نباشد تصور خواهد کرد این کشور مالامال از مزارع گل است، هر شخص روزها در کنار بوته گل برمیخیزد و شب بالین بر روی تشکل گل میگذارد و حال آنکه ما بهتر میدانیم ایران سرزمینی است شامل یک میلیون و ششصد هزار کیلو متر مربع خشک و بیابان یا کوه و دره، اگر گلزاری وجود دارد آنقدر محدود و معدود و بیسلیقه بوده است که با کوچکترین کشورهای اروپایی قابل قیاس نمیباشد.
شاید بیش از ۴۰-۳۰ سال نیست که در ایران بازار «گل» رونقی پیدا کرده. مرحوم آقا سیدنصرالله تقوی، مرحوم خاکپور و معتمدالسلطنه و تیمسار سرلشکر فیروز و مبشر و میرزا خلیل شیرازی و امثال اینها از گلبازهای ایرانی هستند که گلفروشها کم و بیش آنها را میشناسند.
اولین کسی که تهیه گل را در ایران به معنی اروپایی باب کرد «مرحوم پروتیوا» [۱] بود که از عاشق این فن بود.
شاه فقید [رضاشاه] که با وجود نظامیگری گلشناس بود، اجازه داده بود باغبانی برای اداره امور گلکاری باغات ایران از فرانسه استخدام شود [استخدام او در در دوره سلطنت احمدشاه در سال ۱۳۰۵ انجام شد – خبرآنلاین] و با به وجود آوردن گلهای زیبا که تا آن روز در ایران سابقه نداشته است ذوق ایرانی تحریک شود و مردم شروع به گلکاری کنند این باغبان همان «پروتیوا» بود که امروز فرزندانش در این کشور به شغل پدری مشغولاند چون در آن تاریخ فروش گل منحصر به این خانواده بود حتی به امر اعلیحضرت فقید ورود بذر و گل از خارج از هرگونه عوارض معاف بود و پروتیوا الحق خدمت شایستهای برای پرورش گل و باغبان و ایجاد ذوق در افراد به عمل آورد.
کمکم گلدوستهای دیگر پرورش یافتند و سلیقه گلکاری در مردم ایجاد شد، به طوری که امروز در پستترین خانواده حتی در ایام عید هم شده خرید چند گلدان گل ضروری و حتمی است.
امروزه گلفروشیهایی مانند بوستان، شریفی، فرید، رئیس، اخوی صاحب هکتارها باغ گل بوده و انواع مختلف گلهای زیبا را در اختیار مردم میگذارند.
غالبا در عروسیها و مجالس جشن و سرور دسته گلهایی میبینیم شاید هنوز برخی از نرخ این گلها مطلع نباشند. برای مزید اطلاع شما من سعی میکنم نرخ گلها را تا آنجا که ممکن است (در این فصل [پاییز]) در اختیارتان بگذارم.
یک دسته گل عادی از ۵۰ ریال تا ۳۰۰ ریال تمام میشود. یک سبد گل بین ۲۰۰ ریال تا ۵۰۰۰ ریال قیمت دارد.
قیمت یک تاج گل از هزار تا پنج هزار ریال است.
اتومبیل عروس را گلفروشها با دریافت هزار ریال تا سه هزار ریال با گل تزئین میکنند.
یک گلدان در گلفروشیها از ۱۵ ریال تا پنج هزار ریال قیمت دارد. قیمت یک درخت تزئینی پالم یا فینکس اگر خیلی خوب باشد در حدود پنج هزار ریال است.
گلهای مرغوبی اخیرا به ایران آمده که گلدانهای آن تا ۱۵۰۰ ریال به فروش میرسد، ازجمله گل آزالیا که گلهای زیبا و متعددی دارد.
سیکلامن و کاملیا از گلهای مرغوب میباشند. همچنین آزالیا روستیک که در نوع خود بسیار زیباست. در گلفروشیها شما سروهای فرنگی زیبایی میبینید که تاکنون در ایران نبوده ازجمله کاندیلدر، ساپنبلو، سرو نقرهای، کاج مطبق، کریتو ماریا (ژاپن).
بازار پیازهای گلدار مانند سنبل و لاله و نرگس و کوکب و آنتیمون رنوکول، مریم، اختر، گلدویل در ایران خریدار و مشتری فراوانی پیدا کرده است.
معمولا بذر و پیاز گل را از بلژیک، هلند، فرانسه، سوئیس، انگلستان، آلمان و حتی آمریکا وارد میکنند. در موارد ضروری حتی پیاز و بذر را با هواپیما وارد کردهاند (برای جلوگیری از فساد)، در آن صورت ۲۴ ساعت بیشتر فاصله ندارد.
در همین تهران خودتان افراد متمول و باسلیقهای هستند که سالیانه چند بار و هر نوبت تا پنج هزار تومان گل و بذر و پیاز برای تزئین باغ و باغچه و اتاق خود خریداری میکنند.
گلفروشهای معروف تهران بهار، بنفشه، کوکب، پروتیوا، امیل، گلزار تهران هستند. باغ کوکب که یکصد هزا رمتر مساحت داشت و به گلکاری اختصاص داشت. اخیرا بعد از فوت اردکانی مالک آن اختصاص به پرورشگاه پیدا کرده و متاسفانه وراث پروتیوا ناگزیر شدهاند که باغ خود را بفروشند.
بین سفارتخانههای تهران بیش از همه سفارتخانه واتیکان، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، عربستان سعودی به گل ابراز علاقه میکنند.
بازار بنفشه از ۱۵ اسفند تا آخر فروردین در تهران رواج است بهترین نوع بنفشه (بنفشه روگلی) است در دنیا شهرت فراوانی دارد بذر آن کیلویی ۴۵۰۰ تومان فروخته میشود. موسسه روگلی در اروپا همهساله بیش از ۲۵۰ کیلو بذر بنفشه نمیتواند بفروشد به همین لحاظ هر کشور از این بذر سهمیهای دارد و سهمیه ایران در سال در حدود ده کیلو است. از مختصات بنفشه روگلی درشتی گل آن است که تا ۱۲ سانتیمتر است و زیبایی طرفهای آن میباشد.
امروز بیش از چهارصد نوع بذر و گل در ایران پیدا شده است که در سی سال قبل این تعداد از ۴۰-۳۰ نوع تجاوز نمیکرد.
فعلا در ایران در حدود صدوپنجاه نوع گل... وجود دارد که جدیدترین و زیباترین آنها «رز ثریا» است که اخیرا به ایران آمده است.
برای انتخاب نام «روز ثریا» نماینده آقای قزلایاغ نماینده موسسات معروف اروپایی قبلا از حضور اعلیحضرتین کسب اجازه کرد – پس از موافقت و صدور اجازه به فرانسه مراتب اطلاع داده شد و درنتیجه مراسم نامگذاری به عمل آمد. رز ثریا رنگی خوشگل و آتشی و برگهایی درشت و زیبا دارد که در نوع خود یکی از بهترین گلهاست.
رز ثریا... به توسط موسسه آقای قزلایاغ به ایران آمده و اکنون در اختیار خریداران قرار گرفته است. امروز هشتاد درصد مردم تهران یعنی عدهای بالغ بر هشتصد هزار نفر در خانه خود اگر شده صاحب یک گلدان گل میباشند و یا در ایام عید از خرید گل (با وجود بضاعت کم خود) مضایقه نمیکنند.
گلدوستی در خمیره تهرانی وارد شده ولی شاید امروز هم نتوان تهران را شهر گل و بلبل نامید.
پینوشت:
۱- پروتیوا (protiva) مهندس کشاورزی تبعه چکسلواکی بود. مظفرالدینشاه در سفری به فرنگ یک باغبان برای پرورش گل با خودش به ایران آورد که نامش پروتیوا بود. - خبرآنلاین
۲۵۹