به گزارش خبرآنلاین، استاد عبدالمحمد آیتی پژوهشگر، نویسنده و مترجم در حوزه فلسفه، تاریخ و ادب فارسی و عربی بود که صبح روز چهارشنبه، بیستم شهریورماه، در سن 87 سالگی دار فانی را وداع گفت. استاد آیتی که تسلط ویژه ای بر زبان عربی داشت، از مترجمان بنام و چیره‌دست آثار مختلف عربی به فارسی بود. ترجمه‌های فارسی قرآن مجید، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه از نظر شیوایی و روانی جزو بهترین ترجمه این کتاب ها قرار دارد.
گزیده ای از سخنان چهره های مختلف علمی و فرهنگی درباره شخصیت و آثار استاد آیتی را در جدول زیر می خوانید.
| شخصیت ها |
اظهارات |
| دکتر مهدی محقق (نویسنده، محقق ، و شارح کتب فلسفی) |
* من از سال 1326 که وارد دانشگاه شد، با او آشنا هستم، چون من نیز همین سال وارد دانشگاه شدم. در آن زمان او شروع به ترجمه کرد و با آشنایی‌ای که با ادب جاهلیت پیدا کرد، توانست ترجمه‌های خوبی را از زبان عربی در آینده نیز داشته باشد. * در زمان پیش از انقلاب به آیتی جفا شد. او دبیر دبیرستان بود، اما به دلیل مخالفت با رژیم از کارش اخراج شد و در کنار میدان امام حسین بلیت اتوبوس می‌فروخت، اما این بلیت‌فروشی او از هر مقامی بالاتر بود. * در این سال‌هایی که من ریاست انجمن مفاخر را برعهده داشتم، از او خواستم که دو کتاب را ترجمه کند؛ یکی شاهنامه بنداری به زبان عربی بود و بعد از آن یک کتاب تاریخی به نام الحوادث الجامعه که او تنها کسی بود که می‌توانست از پس ترجمه این کتاب‌ها بربیاید و سالی نبود که از ایشان آثاری به دست نرسد. * این رسم غلطی است که در کشور ما نهادینه شده و در زمان زنده بودن، افراد مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند، اما با مرگ‌شان به آنها توجه می‌شود. |
|
دکتر صادق آئینه وند (استاد تاریخ اسلام) |
* استاد آیتی از جمله مورخان و ادیبان برجسته کشور بودند و آثاری که ایشان ترجمه کردند بخشی از آثار فخیم و ارزشمند زبان و ادبیات عربی است که شرح و ترجمه معلقات سبع از جمله آنهاست که اولین بار توسط ایشان ترجمه شد و نیز در ترجمه تاریخی نیز العبر ابن خلدون از برجسته ترین آنها به شمار می رود و همچنین در حوزه متون دینی هم ترجمه قرآن کریم و صحیفه سجادیه و نهج البلاغه را از ایشان در دست داریم. * استاد آیتی در حوزه ترجمه بیشتر آثاری را انتخاب می کردند که ترجمه نشده بود و ایشان آثاری را که خارج از دسترس بود را با ترجمه شیوای خود در معرض بهره بردای محققان و دانشجویان قرار می دادند. * ایشان دارای شخصیتی جامع در ادبیات و تاریخ بودند و بسیار خوش محضر بودند و بنده همراه مرحوم استاد علامه شهیدی که همشهری ایشان بودند خدمت استاد می رسیدم و هر بار با روی گشاده ایشان مواجه می شدیم. * استاد تا 2 سال قبل همچنان دست از تحقیق و پژوهش برنداشتند و بخشی از آثار ادبیات فارسی را گزینش کرده و با شرح و تنظیم این آثار آن متون قدیمه را در دسترس جوانان قرار دادند و لذا ایشان هم توجه به نسل جدید و جوان در حوزه ادبیات و تاریخ داشت و هم دغدغه حل مشکلات علمی را داشتند. ایشان شخصیتی برجسته و متدین و متکی به خداوند متعال بودند و از محبان اهل بیت(ع) بودند. |
|
دکتر سید محمدمهدی جعفری (نویسنده و پژوهشگر متون دینی) |
* بنده در سال های پیش از انقلاب که ایشان در موسسه انتشارات فرانکلین(ادغام شده در شرکت انتشارات علمی فرهنگی) مشغول بودند با این استاد آشنا شدم و از همان زمان ایشان به عنوان یک مترجم بسیار خوب مشهور بودند و همچنین در ادبیات فارسی و ادبیات عرب تخصص ویژه ای داشتند. بعد از انقلاب هم از ایشان ترجمه های خوبی منتشر. در برخی از کارها با استاد حکیمی همکاری داشتند و استاد حکیمی نیز بر ترجمه و تسلط ایشان بر ادبیات فارسی تاکید داشتند. *ترجمه نهج البلاغه استاد آیتی بعد از ترجمه دکتر شهیدی از ترجمه های بسیار خوب به شمار می رود و ایشان از معدود افرادی بودند که هم بر ادبیات عرب و هم بر ادبیات فارسی تسلط داشتند و ترجمه و آثار او در مراکز علمی و دانشگاهی تاثیر ویژه ای داشت. *نهج البلاغه یک نثر فاخر است و لذا ترجمه هم باید متناسب با آن از یک نثر فاخری در ادبیات فارسی برخوردار باشد که هم استاد دکتر شهیدی و هم استاد عبدالمحمد آیتی این مسئله را رعایت کردند و لذا خصوصیت ترجمه ایشان تناسب داشتن با متن اصلی است. |
|
دکتر محمدحسین رجبی دوانی (مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام) |
* استاد آیتی یکی از برترین پژوهشگران و مترجمان برجسته حوزه تاریخ اسلام به شمار می‌آید که با ترجمه برخی از آثار مهم علمی و فرهنگی جهان اسلام از عربی به فارسی، خدمت ارزنده‌ای به فرهنگ ایرانی اسلامی کرد ارائه و زمینه را آماده کرد تا فارس‌زبانانی که به زبان عربی تسلط ندارند، بتوانند از منابع عظیم اسلامی در عرصه‌های مختلف قرآن، تاریخ اسلام، سیره اهل بیت(ع) و... بهره ببرند. *تسلط، تبحر و آگاهی عمیق استاد آیتی نسبت به زبان عربی، باعث شده بود همگان به ترجمه ایشان در حوزه‌های مختلف علی الخصوص حوزه تاریخ اسلام، اعتماد داشته باشند و این استاد فقید را به عنوان کسی که در ترجمه، مفاد و محتوا را به خوبی و با دقت به مخاطب معرفی و منتقل می‌کند، می‌شناسند. آثار استاد از این حیث مورد توجه صاحب‌نظران و پژوهشگران است. |
|
دکتر حسن انوشه (پژوهشگر تاریخ، زبان و ادبیات فارسی) |
*او مترجم خیلی خوبی بود و از زبان عربی آثار را ترجمه می‌کرد، صحیفه سجادیه، نهج‌البلاغه و بخشی از کتاب‌های تاریخ عرب را ترجمه کرده است. * آیتی، قرآن‌شناس، نهج‌البلاغه‌شناس و سال‌ها عضو فرهنگستان بود. در کار خودش آدم متبحر و کارشناسی بود و در عین این‌که فاضل بود، فضل و فضیلت را با هم داشت و بسیار متواضع بود. من چند باری بیشتر خدمت او نبودم، اما مجلس در حضور او شاد بود و آدم زنده‌دلی بود. هر بار که کنارش می‌نشستم، از وجودش بهره‌مند می‌شدم. * من ناامید نیستم و این‌طور نیست که فکر کنم با مرگ این آدم‌ها، نسل‌شان منقرض می‌شود. فکر می‌کنم جوانان باسوادی می‌آیند و از این استادان پرکاری را یاد می‌گیرند. هستند جوانانی که کار می‌کنند و از میان آنها بزرگانی چون آیتی بروز خواهند کرد. |
|
ابوالفضل بهرام‌پور (مترجم و مفسر قرآن) |
* هر مترجمی تا اشراف کافی به تفسیر قرآن نداشته باشد، نمی‌تواند بر این کتاب آسمانی ترجمه بنویسد؛ کسی با معلومات قلیل قادر نیست آیات را به درستی بفهمد و آنها را به زبان دیگری برگرداند؛ از این رو به نظر من استاد آیتی معلومات والایی داشت و همین باعث شد ترجمه قرآن خوبی از خود بر جای بگذارد. * علاوه بر معلومات، قلم و ادبیات قوی و محکمی بود و در ترجمه‌های قرآن و نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه که از ایشان به جای مانده، این تسلط‌شان بر ادبیات کاملا پیداست. * ترجمه صحیفه سجادیه نیازمند ذوقی عرفانی است و به همین دلیل کار دشواری است، اما استاد آیتی این ذوق عرفانی را داشت و از عهده ترجمه چنین کتابی هم به خوبی برآمده است. |
|
قدمعلی سرامی (عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی) |
* ترجمه قرآن زنده‌یاد آیتی نمونه کامل از یک برگردان استادانه و فصل جدیدی در ترجمه‌های قرآن است. ویژگی‌های این ترجمه را می‌توان در چند بخش تقسیم‌بندی کرد. نخست نثر روان آن است که میان عوام و خواص ارتباط برقرار کند و ترجمه روان، شیرین و قابل درک برای همه باشد. دومین نکته در این ترجمه آن است که مترجم تلاش دارد تا برای درستی ترجمه و ارائه کامل محتوا از منابع تفسیری استفاده کند، اما این بهره‌مندی از تفسیر سبب طولانی شدن سخن و ملال‌‌آور شدن آن نشده است. آیتی همانند برخی از مترجمان چندین جمله را پشت سر هم برای بیان یک مفهوم به کار نبرده، بلکه جمله‌ای کوتاه اما نغز عرضه کرده است. در حقیقت او اقتصاد زبان دارد. *آیتی علاوه بر ترجمه و ادبیات، در تاریخ نیز تسلط کامل داشت. تاریخ اسلام را خوب می‌دانست و در راه معرفی آن به شیوه‌های جدیدتری چون ترجمه برخی از اشعار عربی مانند ابونواس دست زده بود. اما بخش مهمی از تلاش‌های او در این عرصه مربوط به تاریخ اهل بیت(ع) می‌شود. در این بخش او یک امانتدار کامل است و از اسناد مغشوش استفاده نمی‌کند. تمامی مطالب گنجانده شده در کتابش با نکته‌بینی و وسواس لحاظ شده است. او دلش می‌خواست مصداق بارز «تؤدّوا الامانات الى اهلها» باشد. |
|
دکتر علی لاریجانی (رییس مجلس شورای اسلامی) |
*درگذشت دانشمند بزرگوار مرحوم استاد عبدالمحمد آیتی مترجم توانمند و ادیب فرزانه که در شمار مفاخر فکری و فرهنگی عصر ما بود، موجب تاثر و تاسف گردید. * از جمله آثار گرانقدر این عالم پارسا، ترجمه زیبا، شیوا و دقیق قرآن کریم، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه است. *همچنین استاد آیتی از جمله مورخان و ادیبان برجسته کشور بود و آثاری که ایشان ترجمه کرد بخشی از آثار فخیم و ارزشمند زبان و ادبیات عربی است که نقشی اساسی در هدایت محققان و دانشجویان در حوزه ادبیات و تاریخ داشته است. |
|
علی جنتی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) |
* خبر درگذشت استاد «عبدالمحمد آیتی» پژوهشگر، نویسنده و مترجم معاصر موجب تاثر و تالم اینجانب و قاطبۀ اهالی فرهنگ و اصحاب قلم گردید. *ایشان با تحقیق و تالیف ده ها کتاب و خدمات ارزشمند بسیار دیگر که هر یک مایه افتخار فرهنگ ایران اسلامی است، عمری را سپری کرد و سرمشق همه پژوهشگران جوان، و شیفتگان به تحقیق و تالیف و ترجمه هم عصر خود بود. *در گذشت این پژوهشگر بزرگ، ضایعه‌ای است که تنها با همدلی و همراهی شاگردان و علاقه‌مندان او در تداوم راه این محقق ارزشمند، می‌توان امید به جبران آن ضایعه اسفناک داشت. |
|
دکتر حداد عادل (رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی) |
* آثار ارزشمند آن استاد، به‌ویژه ترجمه قرآن کریم و ترجمه نهج‌البلاغه و سایر کتاب‌هایی که به قلم شیوای وی از عربی به فارسی برگردانده شد، گواه روشنی بر ذوق و دانش وی به شمار می‌رود. *فرهنگستان، فقدان این دانشمند خدمتگزار را به جامعه علمی و ادبی ایران و بازماندگان محترم و علاقه‌مندان ایشان تسلیت می‌گوید و برای آن بزرگوار از خداوند طلب علو درجات و آمرزش می‌کند. |
/6262