هادی نیلی: با وجود کنج‌کاوی و پرس‌وجوی شهروندان اصفهانی و همین‌طور خبرنگاران درباره خبرهای تاییدنشده مبنی بر آسیبی که عملیات حفر تونل متروی اصفهان به سی و سه پل زده است، مسئولان متروی اصفهان و شهرداری این شهر تاریخی پاسخ دقیق و جامعی در این باره نمی‌دهند. با این حال بر اساس همین اطلاعات محدودی که در این باره روشن شده است، دستگاه حفر تونل (TBM) با انحراف از مسیر پیش‌بینی‌شده‌اش، پس از عبور از زیر رودخانه زاینده‌رود، نزدیک به 40 متر در کنار سی و سه پل به اشتباه حفاری کرده است.
از زمان وقوع این اشتباه در شهریورماه امسال و انتشار خبر آن در رسانه‌ها، ادامه پروژه مترو در این مسیر تاکنون متوقف شده اما این توقف ناگزیر دستگاه TBM، هنوز مایه نگرانی فعالان حمایت از میراث فرهنگی است.
در همین حال یکی از اعضای شورای شهر اصفهان از آغاز ادامه کار در حفر تونل مترو اصفهان در مسیر چهارباغ ظرف دو تا سه هفته آینده خبر داده است.
وحید فولادگر با رد انحراف تونل مترو به سمت پایه‌های سی و سه پل گفت: مسیری که از ابتدا برای مترو پیش بینی شد در نزدیکی سی و سه پل بود. در بخشی از مسیر به سمت چهار باغ انحرافی پیش آمد که حداکثرعرض انحراف آن 6 متر بوده است. البته این انحراف نه تنها موجب نزدیکی تونل به پایه های پل نشده است، بلکه از آن دور هم شده است. در حقیقت این انحراف، موجب رد شدن تونل از پایه ها شده است.
همکاری‌نکردن مسئولان اصفهانی با رسانه‌ها برای روشن‌شدن نحوه ادامه عملیات عمرانی متروی این شهر، به نگرانی‌ها در این باره دامن زده است. برخی مشاهدات محلی حاکی از وجود خاکی زردرنگ در میان خاک‌های حفاری‌شده تونل است.
با توجه به بافت این خاک، برخی کارشناسان در این زمینه ابراز نگرانی کرده‌اند این خاک ممکن است ناشی از برخورد مستقیم دستگاه حفار تونل با پایه‌های قدیمی پل باشد.
اما از زمان وقوع این حادثه تا کنون نه تنها به خبرنگاران اجازه بازدید از این بخش تونل داده نشده، بلکه گفته می‌شود مسئولان شهری و مترو اصفهان حتی اجازه بازدید کارشناسان میراث فرهنگی را نیز از این تونل خبرساز نداده‌اند.
نگرانی فعالان حمایت از آثار فرهنگی اصفهان از آن روست که در برنامه ارائه‌شده از سوی سازمان میراث فرهنگی اصفهان، 127 اثر در محور فرهنگی تاریخی اصفهان به ضمیمه پرونده جهانی میدان نقش‌جهان، در فهرست میراث جهانی به ثبت خواهند رسید. سی و سه پل اصفهان، یکی از این 127 اثر است.
قرار نبود از زیر چهارباغ بگذرد و گذشت
داستان متروی اصفهان و میراث فرهنگی اصفهان، داستان تازه‌ای نیست. ماجرا از واپسین سال‌های دهه ۷۰ آغاز شد. در سال ۷۹ شورای عالی ترافیک کشور تصویب کرد که متروی این شهر در ادامه مسیر خود از زیر محور چهارباغ عبور کند.
با توجه به قدمت بافت تاریخی خیابان چهارباغ و وجود آثار و بقایای تاریخی در لایه‌های زیرین این خیابان، این تصمیم شورای عالی ترفیک کشور، اعتراض‌های وسیع مردم و فعالان حامی میراث فرهنگی و مخالفت سازمان میراث فرهنگی را در پی داشت تا این‌که که سرانجام در سال ۸۵ شورای عالی ترافیک تصویب کرد که خط مترو با فاصله گرفتن از چهارباغ، به مسیر خود ادامه دهد.
علی خواجویی، معاون حفاظت فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان تایید می‌کند که عبور مترو از خیابان چهارباغ بالا و سی و سه پل، باعث ایجاد لرزش در این پل تاریخی می‌شود و این لرزش‌ها می‌تواند به‌مرور زمان، خطرساز و مخرب باشد.
سازمان جهانی یونسکو در آخرین اجلاس جهانی خود در شهر دوربان آفریقای جنوبی، از ایران خواست که محور فرهنگی‌تاریخی اصفهان را با الحاق به میدان نقش‌جهان، در فهرست میراث جهانی به ثبت برساند. پل تاریخی سی و سه پل و خواجو، بخشی از محور فرهنگی و تاریخی اصفهان به حساب می‌آید.
در کنار همه این اظهارنظرهای کارشناسی و اعتراض‌های مردم که تاکنون از سوی شرکت متروی اصفهان بی‌پاسخ ماده است، محمدعلی دادخواه وکیل پایه‌یک دادگستری نیز از سال گذشته خود دست‌به‌کار شده تا اعتراضش را از مجاری قانونی پی بگیرد. او معتقد است محاکمه علنی اعضای شورای شهر اصفهان، چاره کار است. او در حال حاضر وکیل پرونده «شکایت مردمی از عبور مترو از کنار آثار تاریخی اصفهان» است؛ پرونده‌ای که به اعتقاد او، با 2300 نفر شاکی، در تاریخ قضایی ایران بی‌سابقه است.
مترو اصفهان به این یک خط و این تونل محدود نمی‌شود و تا کنون استعلام قطار شهری از دو خط خود یعنی محور چهارباغ و میدان نقش جهان با مخالفت همراه بوده است.
حسن رایتی مقدم، کارشناس عالی سازمان میراث فرهنگی دراین‌باره می‌گوید: اوایل دهه 80 شمسی شهرداری اصفهان از یونسکو خواست تا اجازه عبور مترو از زیر بخشی از میدان نقش جهان را بدهد، مسئولان یونسکو خواستار انجام مطالعات شدند و پس از اتمام این مطالعات اعلام کردند که مترو تحت هیچ شرایطی نباید از زیر بافت تاریخی اصفهان عبور کند.
به گفته وی این موضوعی است که تا کنون نادیده گرفته شده و همه حواس‌ها به طرف چهارباغ و عبور مترو از زیر این خیابان جلب شده است. در حالی‌که عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ و میدان نقش‌جهان در نهایت منجر به عبور مترو از زیر بافت تاریخی می‌شود.
اوایل سال 1387 مترو اصفهان علی‌رغم مخالفت شورای راهبردی ترافیک در عبور از زیر خیابان چهارباغ عباسی، با قرائتی تازه از نظر شورای عالی ترافیک از زیر این خیابان تاریخی عبور کرد و در نهایت با فاصله‌ای حدود 40 تا 50 متری سی و سه پل سر از خاک بیرون آورد. این درحالی بود که مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی بارها به مطبوعات گفته بودند که اجازه عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ عباسی را نخواهند داد.