کورک یا فرونکل به تجمعات چرکی گفته می‌شود که یک فولیکول مو را درگیر می‌کنند. وقتی کورک‌ها کنار هم قرار می‌گیرند، کفگیرک یا (کاربانکل) ایجاد می‌شود. کورک‌ها اغلب در نوجوانان و بزرگسالان جوان دیده می‌شوند. ارگانیسم عامل ایجاد کورک معمولا میکروبی به نام استافیلوکوک‌اورئوس است، هرچند باکتری‌های بی‌هوازی نیز در بروز بعضی از انواع آن در ناحیه مقعد و مجرای ادرار معروف به میان دو‌راه دخیل هستند. به هر حال کورک‌زدن در هر فردی در هر مقطعی از زندگی ممکن است اتفاق بیفتد ولی در عده‌ای از افراد بیشتر دیده می‌شود.
افرادی که بیش از دیگران کورک را تجربه می‌کنند، یک یا چند عامل مستعد‌کننده آن را دارند. برخی عوامل مستعد‌کننده عبارتند از: ابتلا به دیابت، انجام دیالیز، چاقی، بهداشت ضعیف و حالت‌هایی از بیماری‌های نقص ایمنی مادر‌زادی یا اکتسابی که می‌توانند باعث عود مکرر این بیماری شوند.
کجاهای بدن در معرض خطر است؟
کورک‌ها آبسه‌های حاد و ملتهب فولیکول مو و بافت‌های اطرافش هستند بنابراین فقط در پوست مودار ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین محل‌های بروز کورک، صورت، گردن، زیر بغل، باسن، ران، پاها و میان دو‌راه هستند. در مناطق مستعد سایش یا ضربه‌های خفیف مکرر مانند نواحی زیر کمربند هم احتمال بروز کورک وجود دارد.
علایم و نشانه‌ها
کورک‌ها معمولا به‌صورت برجستگی‌های سفت و دردناک و قرمز شروع و به‌طور پیشرونده بزرگ می‌شوند. پاره شدن و سر باز کردن آنها باعث کاهش دردشان می‌شود. علائم عمومی مانند تب معمولا وجود ندارد، با وجود، برجستگی غدد لنفاوی منطقه‌ای ممکن است ایجاد شود. کفگیرک‌ها تجمع کورک‌ها هستند که به بافت‌های عمقی در بافت زیر جلدی گسترش پیدا کرده‌اند. سطح کفگیرک هامعمولا مجاری تخلیه کننده متعددی را نشان می‌دهند و همین امر وجه تسمیه کفگیرک است که گاهی می‌تواند زخمی شود. کفگیرک معمولا در نواحی ضخیم‌تر پوست مثل پشت گردن، پشت تنه و ران ایجاد می‌شود و معمولا با علائم عمومی مثل تب همراه است.
تشخیص افتراقی
تعدادی از بیماری‌های پوستی مانند آکنه‌های شدید کیستی، کیست‌های اپیدرمویید، کیست‌های مویی و بیماری هیدر آدنیت چرکی ممکن است ظاهری شبیه به کورک و کفگیرک پیدا کنند.
پیشگیری از کورک
برای پیشگیری از ایجاد کورک باید همیشه پوست خود را تمیز نگه‌دارید. استفاده از صابون‌های ضد‌باکتری در کسانی که مستعد ایجاد کورک هستند، کمک‌کننده است. به یاد داشته باشید که کورک مسری است بنابراین رعایت اصول اولیه بهداشتی مانند استفاده نکردن از حوله مشترک می‌تواند مانع انتقال آن شود. تا قبل از رسیدن کورک، از دستکاری و تخلیه آن خودداری کنید. در صورت تخلیه کورک، مراقب باشید مواد خارج شده از آن با دست یا مستقیم به نواحی دیگر بدن تماس پیدا نکند. این کار را با شستن دست و ناحیه کورک با آب و صابون انجام دهید. در صورتی که مدام دچار کورک می‌شوید، برای بررسی علل احتمالی آن مانند ابتلا به دیابت و نقص ایمنی به پزشک مراجعه کنید. گاهی در افرادی که به‌صورت مزمن حامل میکروب استافیلوکوک در دهانه بینی هستند، کورک‌های راجعه ایجاد می‌شود که در این موارد ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک موضعی برای استفاده در دهانه سوراخ‌های بینی تجویز کند.
درمان کورک چیست؟
کمپرس گرم، باعث سر باز کردن، تخلیه و فروکش کردن کورک‌های ساده می‌شود اما ضایعات بزرگتر یا عمقی‌تر معمولا با برش و تخلیه به وسیله پزشک بهبود می‌یابند.
در موارد مراجعه، علاوه بر بررسی و درمان عوامل زمینه‌ای به وسیله پزشک، درمان انجام می‌گیرد. در موارد زیر ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک خوراکی هم تجویز کند:
۱- اگر کورک‌ها در اطراف بینی، در کانال گوش خارجی یا در مناطقی که تخلیه آنها مشکل است، باشند.
۲- اگر بیماری شدید یا وسیع باشد.
۳- اگر ضایعات همراه با نشانه‌های عمومی مثل تب باشند.
۴- اگر ضایعات به داروها و مراقبت‌های موضعی پاسخ ندهند.
۵- در بیمارانی که همراه کورک به نقص سیستم ایمنی مبتلا هستند.
* دکتر ابوالفتح محرابیان- متخصص پوست
نظر طب سنتی درباره کورک
دکتر محمد فصیحی دستجردی- متخصص بیماری‌های عفونی و محقق طب سنتی
کورک معمولا در نواحی‌ای مثل کشاله ران، باسن، زیر بغل، زیر سینه یا محل‌هایی دیده می‌شود که تحت فشار است و روی آن می‌نشینیم یا زیاد عرق می‌کنیم و بافت چربی زیر پوستی بیشتری دارد.
از نظر طب سنتی علت بروز کورک برخلاف جوش، گرمی‌ها نیستند بلکه ضعف سیستم ایمنی و بافت چربی بالا باعث بروز کورک می‌شود. به افرادی که مرتب کورک می‌زنند توصیه می‌شود همزمان داروهای چربی‌سوز و داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی مصرف کنند.
برای درمان کورک باید صبر کرد تا برسد چون تخلیه آن هم درد زیادی ایجاد می‌کند. کورک عمیق است و ضایعه ناشی از آن هم به جا خواهد ماند. گرچه کورک دوره زمانی مشخصی دارد و ۱۰ تا ۱۵ روز طول می‌کشد تا برسد اما توصیه می‌کنیم برای زودتر رسیدن آن و کاهش درد از ضمادهایی استفاده کنید که باعث می‌شود کورک زودتر سر باز کند.
عامه مردم معمولا آرد را با روغن محلی مخلوط می‌کنند یا آب پیاز روی کورک می‌گذارند اما بهترین درمان روغن سیاه است که ماده‌ای شیمیایی است. این روغن باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به این نقطه فراخوانده شود و کورک یکی دو روزه برسد و سر باز کند. اگر ضایعه دور کورک بزرگتر از ۵ سانتی‌متر یا فرد به دیابت مبتلا باشد همان ابتدا آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود.
45503