ستاره سمائی: در روزهای پایانی سال 86 بود که دبیر کل مجمع صنایع غذایی کشور خبر از ورشکستگی 140 شرکت نوشابه سازی داد و علت آن را عوارض بالا ذکر کرد.
محمد حسینی، اسفندماه سال گذشته، در حاشیه نخستین نمایشگاه بین المللی نوشیدنی‌ها، مکمل‌ها و صنایع وابسته به خبرنگاران گفت: نباید در مصرف هر چیزی زیاده‌روی کرد اما معتقدیم مصرف هر چیز در حد معین، برای سلامت مضر نیست. وی حتی مدعی شد طبق تحقیقات یک نهاد بین المللی نوشابه مضر نیست و اگر برای تامین قند مورد نیاز بدن مصرف شود بسیار مفید است و لذا باید برای این مهم بر اساس مطالعات علمی پیش رفت.
واقعیت این است که در چند سال گذشته، به موازات رشد صنعت نوشابه در ایران، رسانه‌ها و کارشناسان سلامت نیز بر تبلیغات و اطلاع رسانی خود در مورد عوارض منفی بالا رفتن سرانه مصرف نوشابه بر سلامت جامعه افزوده‌اند و امروز دیگر کمتر کسی است که از مضرات نوشابه‌های گازدار غیر الکلی، که غربی‌ها به آن «سافت درینک» می‌گویند بی‌خبر باشد. کار به جایی رسید که گفته شد ایران بالاترین سرانه مصرف این نوشابه‌ها را در دنیا دارد و البته هرگز معلوم نشد منبع این آمار کجاست.
این حرف و حدیث‌ها ادامه داشت تا اینکه اواخر ماه گذشته، دبیر انجمن نوشابه، خبر از کاهش 8 تا 15 درصدی انواع نوشابه‌های گازدار داد. به این ترتیب، پس از مدتها که قیمت نوشابه، روندی رو به رشد داشت، 2 هفته قبل، کاهش قیمت این محصولات، اینگونه اعلام شد: نوشابه 1500 سیسی ارم از 650 تومان به 600 تومان، نوشابه 300 سیسی ارم از 250 تومان به 230 تومان، نوشابه 1500 سیسی زمزم از 700 تومان به 650 تومان، نوشابه 300 سیسی زمزم از 250 تومان به 230 تومان، نوشابه 1500 سیسی کوکا کولا از 748 تومان به 691 تومان، نوشابه 300 سیسی کوکاکولا از 253 تومان به 234 تومان، نوشابه 1500 سیسی فانتا از 748 تومان به 691 تومان، نوشابه 300 سیسی فانتا از 253 تومان به 234 تومان و نوشابه 300 سیسی اسپرایت از 253 تومان به 234 تومان.
شاید در این کاهش قیمت، جالب‌ترین نکته این باشد که قیمت شیر و سایر مواد لبنی و مفید برای سلامت افراد، کاهش نیافته و فقط نوشابه‌ها مشمول این لطف شده‌اند!
اما با این اوصاف، قیمت نوشابه در ایران با قیمت جهانی آن چقدر فاصله دارد؟
وضعیت نوشابه در آسیا
مدتی پیش، وقتی اسامی گران‌ترین شهرهای آسیایی اعلام شد، قیمت چند نمونه از اقلام پرمصرف به همراه قیمت‌هایشان نیز به عنوان دلیلی برای اثبات گران بودن این شهرها ذکر شده بود و قیمت بسیاری از آن کالاها با قیمت‌هایی که در کشورمان می‌بینیم، تفاوت چندانی نداشت.
فقط در این میان، قیمت نوشابه کمی جلب‌توجه می‌کرد؛ مثلا قیمت یک بطری کوچک نوشابه در سئول 1000 تومان، در توکیو 1270 تومان، در یوکوهاما 1330 تومان، در کوبه (غرب ژاپن) و هنگ کنگ 780 تومان، در تایپه (در تایوان) 760 تومان، در پکن 630 تومان، در شانگهای چین 560 تومان، در سنگاپور 760 تومان و در جاکارتای اندونزی 855 تومان است.
اما در کشورهای عربی اوضاع چه‌طور است؟
بررسی‌های دو شرکت پپسی و کوکاکولا نشان داده است هوای بسیار گرم و طاقت‌فرسای عربستان و جلوگیری از گرمازدگی، از جمله مواردی هستند که باعث شده عربستان به یکی از پرمصرف‌ترین‌های نوشابه در آسیا تبدیل شود. همین موضوع است که شرکت پپسی توانسته نخستین شرکت عرضه نوشابه در بازار عربستان صعودی باشد و کوکاکولا و شرکت غذایی عربی الربیع نیز، به ترتیب در مقام دوم و سوم تولیدکنندگان نوشابه مورد نیاز ساکنان این کشور قرار گیرند.
البته در بررسی‌های دو شرک بزرگ پپسی و کوکاکولا مشخص شده است افزایش و حضور سالانه زائران این کشور برای انجام حج عمره باعث افزایش میزان فروش نوشابه می‌شود. گفتنی است قیمت یک بطری نوشابه در عربستان 2 ریال (حدودا برابر با 500 تومان) است.
نوشابه‌خورهای اروپایی
شرایط مصرف نوشابه در کشورهای اروپایی، داستان دیگری دارد؛ در حال حاضر مسوولان این کشورها نگران افزایش مصرف نوشابه‌های الکلی در بین کشورهای شمال اروپا هستند. این میزان به قدری افزایش یافته که این کشورها به عنوان بزرگترین مصرف‌کنندگان نوشیدنی‌های الکلی در سطح دنیا شناخته شده‌اند.
آمارها نشان می‌دهد حتی بیش از 90 درصد نوجوانان ایرلندی بالای 15 سال تا به حال چندین بار در طول زندگیشان تجربه نوشیدن الکل را داشته‌اند و کارخانه‌های تولید این نوشابه‌ها دائما در حال افزایش تولید خود هستند.
برای مثال، در پی فروش سالانه 110 میلیون بطری نوشابه الکلی در استرالیا، در ماه ژوئن 2008، تصمیم گرفته شد برای کاهش میزان مصرف الکل در جوانان، افراد زیر 18 سال و افراد الکلی مقداری به قیمت این نوع نوشابه‌ها افزوده شود.
اما در مورد نوشیدنی‌های غیرالکلی، کوکاکولا و پپسی به عنوان دو رقیب تجاری در دنیا محسوب می‌شوند که در 200 کشور دنیا تولید و به سایر کشورها نیز صادر می‌شود.
متوسط قیمت نوشابه کوکاکولا در ایران بین 300 تا هزار و 300 تومان است و متوسط قیمت یک بطری پپسی نیز در کشورمان بین 300 تا 800 تومان متغیر است. اما قیمت جهانی انواع مختلف کوکاکولا در کشورهای غربی از یک دلار و 75 سنت (حدودا هزار و 700 تومان) آغاز می‌شود و گران‌ترین آن 19 دلار و 99 سنت (19 هزار و 650 تومان) است.
جالب است بدانید اوایل سال 2008 دو شرکت بزرگ تولیدکننده نوشابه «پپسی» و «کوکاکولا» اعلام کردند به خاطر گران شدن مواد خام نوشابه از جمله شکر و همچنین قوطی‌های آلومینیومی، قیمت این دو نوشابه افزایش خواهد داشت.
با این اوصاف به نظر می‌رسد، علت اینکه ایران رکورد دار سرانه مصرف نوشابه در دنیاست، این باشد که در ایران می‌توان ارزان‌تر از هرجای دیگر دنیا نوشابه خورد!