حذف واژه «فارس» از عبارت «خلیج فارس» در موزه لوور

محسن شمس*:

به عکس (شماره 1 و 2) نگاه کنید... به عکس نگاه کردید ... یک نقشه است. نقشه تاریخی ساده، اطلاعات زیادی هم در نقشه نیست. فکر می کنید کجا نصب شده باشد. ...

این عکسی از نقشه ای است که روی دیوار بخش "تمدن ایران" در موزه لوور در شهر پاریس نصب شده است و قرار است راهنمای بازدید کنندگان موزه در کنار آثاری که به نمایش گذاشته شده باشد. و اطلاعات و آگاهی آنها را از موقعیت جغرافیایی و تاریخی این آثار کامل کند.

پیش از این جسته و گریخته اخباری خوانده و شنیده بودم. که موزه لوور نام "خلیج فارس" را از راهنمای خود حذف کرده و بجای آن از واژه "خلیج" استفاده کرده است. تا اینکه در شهریور ماه سالجاری طی سفری که به پاریس داشتم فرصتی شد تا بازدیدی هم از موزه لوور داشته باشم. این عکس ها را نیز در همین تاریخ ( 12 سپتامبر سال 2012 برابر با 22 شهریور 1391 ) در سالن "تمدن ایران" موزه لوور عکاسی کردم.

موزه لوور، موزه لوور است. به نظرم نیازی به توضیح بیش از این نداشته باشد. در حد یک دانشجوی رشته هنردراندازه گذراندن، حتی 2 واحد درس تاریخ هنر در ترم اول هم می شود فهمید که موزه لوور چه جایگاهی از نظر علمی، تاریخی و فرهنگی دارد. همینطور موزه بغداد، موزه ملی ایران، موزه ارمیتاژ، موزه سنت پطرزپورگ و یا بریتیش میوزیوم و... اینها به قدمت تاریخ و به اعتبار علم، نگهدار، امانتدار و معرف فرهنگ و تمدن، ریشه ها، تاریخ و هویت جوامع بشری هستند. نه برای امروز و نه فقط برای پاریس، تهران، بغداد و ... بلکه برای فردا و فرداها و برای همه بشریت و همه نسلها .... این مراکز برای اهل علم، تحقیق و نظر همیشه محل رجوع و استناد، بوده و هستند.

شاید اگر این اقدام (خطا و تحریفی که در نقشه دیدید) در پشت منوی یک کافه، یا راهنمای یک تاکسی یا حتی برشوری در یک شرکت هواپیمایی بود، این اندازه مهم نبود و آن را به حساب شیطنت های معمول و این روزهای این همسایگان خورد نابخرد می گذاشتم و رد می شدم. ولی اینجا پاریس بود و من در موزه لوور ایستاده بودم. ... بسیار تاسف خوردم، که حتی طعم دلارهای نفتی هم تا اینجا و این حد نفوذ کرده... که می تواند اعتبار این مدعیان هنر و علم و تحقیق را تا این اندازه کوتاه کند.

سابقه مختصر حضور آثار تاریخی و فرهنگی ایران در موزه لوور به این شرح است :
خانم مادام ژان دیولا فوا به اتفاق همسرش مارسل اوگوست دیولافوا (مهندس راه ساختمان و باستان شناس فرانسوی) برای کاوش های باستان شناسی، در دوره قاجار و مقارن با سلطنت ناصرالدین شاه، از سوی دولت فرانسه برای سفر به ایران و عثمانی ماموریت داشته اند. این زوج باستان شناس در سال های 1881 و 1884 و 1886 سه مرتبه به ایران مسافرت می کنند. در اولین مسافرت آنها از طریق بنادر جنوبی ایران وارد منطقه خوزستان و فارس می شوند. طی این سفر و سفرهای بعدی اشیای باستانی پرشماری بوسیله این زوج از کاخ های هخامنشی داریوش بزرگ و اردشیر دوم در شوش از طریق کشتی ای که از سوی دولت فرانسه برای این امر در بصره آماده شده بود به فرانسه و پاریس منتقل می شود و هم اکنون در موزه لوور در معرض نمایش قرار دارند. مشاهدات، گزارشات و مستندات سفر دیولافوا نیز در دو کتاب منتشر شده است.

اشاره به خاطرات ناصرالدین شاه از سفر سوم فرنگ و ملاقات مادام دیو لافوا در موزه لوور هم خالی از لطف نیست :

"امروز هم‌ می‌خواستیم‌ اسباب‌های‌ دلافوا را ببینیم که‌ از شهر سوس {تلفظ فرانسه} که‌ شوشتر باشد بیرون آورده‌ است... داخل‌ اطاقی که‌ اسباب های دلافوا بود شدیم. اگرچه‌ اسباب های زیادی‌ نیاورده است‌ ولی این‌که آورده‌ است خوب است. صورت سربازهای دارا آورده، سنگهای بزرگ که آن‌وقت ستون عمارت دارا بوده و تمام را حجاری کرده بودند و شکل گاو داشت آورده بود و از این قبیل، خیلی چیزهای‌ خوب بود، همه را تماشا کردیم..."

مدیران موزه لوور ، باید پاسخگوی این سئوال باشند :
در طی سفرهایی که در این سال ها، هیات فرانسوی برای دسترسی به مناطق تاریخی، فرهنگی و تمدنی شوش (ایران امروز) و کلده و بین النهرین (عراق امروز) داشته اند و از طریق راه دریایی خلیج فارس به بنادرجنوبی (احتمالا بصره و خرمشهر) رسیده و وارد ایران شده و به بررسی کاوش در منطقه پرداخته و سپس اشیاء به یغما برده را بوسیله قاطر از طریق دشت های شوش، سوسنگرد و حمیدیه به کشتی فرانسوی مستقر در بندر بصره رسانده (یادداشتها و تصاویر طراحی های این نقل و انتقالات در گزارشات دیولافوا مستند است.) آیا نقشه ی راهی که در دست داشته اند، همین نقشه بوده است؟ آیا خانم دیولافوآ و همسر محترم ایشان در این منطقه تاریخی، فرهنگی و تمدنی بدنبال "خلیج" بوده اند یا "خلیج فارس"؟

کارشناسان موزه بهتر نیست یکبار دیگر اسناد موجود در گنجینه های موزه را بررسی کنند و نقشه ها و دست نوشته های خانم دیولافوا را با اطلاعات این نقشه مطابقت داده و همان ها را برای مشاهده مردم قرار دهند تا بدانند که اگر آنان برای یافته ها، داشته های علمی و آکادمیک حتی منتشر شده خود ارزش و اعتبار کافی قایل نیستند که حاضر هستند آن را به هر قیمتی معامله و تحریف کنند ولی حداقل احترام بازدید کنندگان فرهیخته و آگاه خود را حفظ کرده و بیش از این با شعور ایشان بازی نکرده و اینگونه به مخاطبین خود آدرس غلط ندهند.

هرچند وقتی می شنویم که امارات متحده عربی برای تاسیس شعبه موزه لوور در ابوظبی،حدود یک میلیارد دلار پرداخت کرده است. بعید می دانم دیگر کارشناسی از موزه لوور فرصت بازخوانی و باز روایی این حقایق را داشته باشد.

مدیران و دست اندرگاران موزه لوور باید بدانند این خبط و خطای آنها به هر دلیل و هرقیمتی که صورت گرفته باشد از دید هیچ علاقه مند و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ در دنیا، نادیده نمی ماند و این اقدام بجز بی اعتباری و بی ارزش کردن جایگاه علمی و آکادمیک این موزه نتیجه ایی دیگر درپی نخواهد داشت.

برای اعتراض به این اقدام غیر علمی و غیر فرهنگی، لطفا پیام زیر را از طریق ای میل و شبکه های اجتماعی به آدرس موزه لوور (LOUVRE MUSEUM)پست کنید:

“PERSIAN GULF” IS “PERSIAN GULF” FOR EVER
• نشانی اینترنتی موزه لوور: http://www.louvre.fr/en
• ای میل رئیس موزه لوور: henri.loyrette@louvre.fr
 

* کارشناس ارشد پژوهش هنر

4747