پیش از این در یادداشتی با عنوان « بعد از رفع تحریمها همه مردم دیگر می توانند پیانو بنوازند» که در ایام مذاکرات هسته ای منتشر شد، به دو سوال پاسخ گفتم. اول اینکه چرا همچنان پاره ای رسانه ها و حتی صدا و سیما به مذاکرات می تازند و یا آنرا در جهت منافع دشمنان ایران ارزیابی می کنند؟ دوم اینکه فضای پسا تحریم چگونه فضایی خواهد بود؟ و با رفع احتمالی تحریم ها آیا کلیه مشکلات کشور حل و فصل خواهد شد؟
تصویری رویایی که برخی پس از برجام برای مخاطبین خود از پیروزی در مذاکرات به نمایش می گذاشتند همان داستان دوغ کردن آب دریا با یک کاسه ماست است که اگر می شد چه می شد.
در این سناریو باید نمایندگان ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای با نمایندگان همه ابرقدرتهای جهانی صاف و رو در رو بنشینند و بگویند: آقایان شما 5 کشور که خود منبع عظیم سلاحهای کشتار جمعی هستید، بر کدامین ضابطه اخلاقی و قانونی از تلاشهای صلح آمیز هسته ای ما جلوگیری می کنید؟
چرا نمی روید جلوی صدها کلاهک هسته ای اسرائیل کودک کش را بگیرید؟ اصلا شما چکاره دنیا هستید که در شورای امنیت برای خود حق ویژه وتو تعیین می کنید؟
کجاست آن دمکراسی که از آن دم می زنید؟ ما هم قطعنامه های شما را کاغذ پاره ای بیش نمی دانیم. آنها هم بگویند: خوب حرف حساب که جواب ندارد و در مقابل منطق ملت بزرگ ایران زانو بزنند و بدون گرفتن کوچکترین امتیازی هر چه امتیاز است در بست در اختیار ما قرار دهند. و ما پیروزی خود را اعلام کنیم و آقای جلیلی قهرمانانه به کشور بازگردند و اعلام کنند همه تحریمها رفع شد و قرار شد زرادخانه های هسته ای همه دنیا خصوصا اسرائیل غاصب برچیده شود.
اگر مردم عادی چنین تخیلاتی را از روابط و مناسبات جهانی داشته باشند بر آنان حرجی نیست. اما جز این است که این حضرات بخوبی می دانند که چرخ سیاست جهانی نه بر پایه عدالت بلکه بر محور توازن قوا به حرکت در می آید؟ آیا آنان نمی دانند که سیاست در جهانی واقعی محل رویا پردازیهای آرمان گرایانه نیست؟
واقعیت آن است که حاصل تلاش و توازن قوای ما با قدرتهای بزرگ جهانی همین برجامی است که می بینید. امتیازاتی دادیم تا امتیازاتی بگیریم. و اگر تندروهای دو طرف و کاسبین تحریم در امریکا و ایران و اسرائیل و عربستان اجازه دهند انشا الله تحریمها رفع شود، این را می گویند بازی برد - برد.
اما جناح تندرو اولا تلاش می کند تا دستاوردهای این توافق را حتی الامکان ناچیز نشان دهد. ثانیا سعی دارد تا توقعات مردم از شرایط پساتحریم را حتی الامکان بالاتر برده و متعاقبا با برآورده نشدن آنها در سطحی که انتظار ایجاد شده، دولت را ناکارآمد نشان دهد.
البته بعید نیست این عده کوچک به برکت بلندگوهای گوش خراشی که در اختیار دارند برخی از مردم را در این گمراهی با خود همراه کرده و یک صحنه رویایی دیگر برای پساتحریم به نمایش بگذارند.
اما پساتحریم واقعی چگونه فضایی است؟
توقعات رویایی در پساتحریم، داستان بیماری است که دستِ شکسته و گچ گرفته اش بعد از بهبودی توسط دکترش باز می شود، بیمار سوال می کند آقای دکتر آیا دست من خوب شده و می توانم با آن هر کاری بکنم. دکتر اطمینان می دهد که دست شما کاملا مثل روز اول خوب شده و حالا هر کاری می توانید با آن انجام دهید. بیمار مجدد سوال می کند آقای دکتر هر کاری می توانم انجام دهم؟ حتی پیانو هم می توانم بزنم؟ دکتر پاسخ می دهد بله هر کاری بکنید مشکلی نیست حتی پیانو هم می توانید بنوازید. مریض با خوشحالی پاسخ می دهد عالی شد چون من قبلا پیانو زدن بلد نبودم...
داستان رفع تحریمها دقیقا داستان گچی است که بر دستان شکسته ما گرفته شده بود که با وجود آن امکان هرگونه تحرکی از اقتصاد کشور سلب شده بود و رفع آن شرط لازم ولی نه کافی برای انجام هر اصلاحی است. اما آیا این به معنی آن است که با رفع تحریمها، تورم کشوری که در 42 سال گذشته (به جز یک سال) همیشه بالای 9 درصد بوده و میانگین رشد اقتصادی در سالهای بعد از انقلاب به 5% هم نمی رسد و رتبه ها و شاخصهای اقتصادی و اجتماعی در سالهای اخیر به سرعت سیر قهقرایی در پیش گرفته بوده (رجوع شود به یادداشت در کجای جهان ایستاده ایم از صاحب این قلم) با رفع تحریمها چون پایان سریالهای تلویزیونی خودمان به یکباره همه چیز به خوبی و خوشی ختم به خیر می شود؟
فراموش نکنیم که رفع تحریم ها تنها دست و پای ما را برای برنامه ریزی و تلاش و کوشش دولت و ملت برای انجام هزاران کاری که نشده باز می سازد و نه چیزی بیشتر از آن. باقی می ماند همت و تلاش یک ملت برای بهره برداری از فرصتهای پیش رو . انشالله.
دکتر حمیدرضا شاه محمدی
نظر شما