به نظر می رسد دولت پیش از اجرای کامل قانون هدفمند کردن یارانه ها، به روشی معکوس عمل می کند؛ در شرایطی که باید آزادسازی قیمت ها صورت گیرد، عملاً شاهد کنترل قیمت ها، ممنوعیت در افزایش قیمت ها، دست بردن در بازار و جلوگیری از ذخیره سازی کالاها هستیم. اقداماتی است که این ابهام را در ذهن ایجاد می کند که آیا هدفمندسازی یارانه ها در جهت کاهش دخالت دولت در اقتصاد است و یا ایجاد تلاشی است برای ساماندهی یک اقتصاد کاملاً دولتی؟
مشکل اجرای این روش معکوس این است که به طور قطع اجرای موفق قانون هدفمندسازی یارانه ها، در کنار حفظ آزادی قیمت ها و در شرایطی که بازارها رقابتی و یا نزدیک به حالت رقابتی قرار داشته باشند، می تواند محقق شود.
این امر را که دولت در حال حاضر دخالت هایی را در بازار به عمل می آورد، می توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد؛ از یکسو به دلیل عدم وجود شفافیت لازم در بازارهاست و از سوی دیگر صرفاً عملکرد اشتباهی است که دولت دنبال می کند. تفکر غلطی که بر اساس آن سعی می شود با بگیر و ببند و رفتارهای سرکوب گرایانه، اقتصاد را کنترل کنند. پیاده سازی این روش که در چارچوب آن می خواهند قیمت ها را تحت کنترل در آورند، به هیچ وجه به صلاح کشور نیست.
اگر دولت با شفافیت به مردم اطلاع دهد که کالاهای اساسی مورد نیاز آنها را ذخیره کرده است، دیگر جای نگرانی باقی نمی ماند. مردم باید مطلع شوند که اگر کالایی گران شود، دولت در نقاط متعدد، ذخایری دارد که به بازار عرضه کرده و اوضاع را سامان می بخشد. اگر هم این ذخایر کافی باشد کسی در این امر دخالت نمی کند و اگر عرضه دولت کافی و حتی بیشتر از معمول باشد، کالای افرادی که احتکار کرده اند روی دستشان باقی مانده و دیگر چنین عمل نمی کنند و به نحوی بازار اصلاح می شود.
لذا دولت با اطلاع رسانی مناسب، نتیجه بهتری می گیرد تا اجرای مانورهایی برای کنترل قیمت ها. چرا که این اقدامات بیشتر اثرات منفی دارد و مردم را برای دامن زدن به افزایش قیمت ها تحریک می کند. بر این اساس برخی اعمال دولت در آستانه اجرای کامل قانون هدفمندسازی یارانه ها تنش زا بوده و بعضاً اظهار نظرهایی از سوی مسوولان دولتی صورت می گیرد که کاملاً غیر ضروری است.
برای مثال خبر رسانی در خصوص گران شدن یک کالا و این که دولت مانورهایی برای کنترل بازار خواهد داشت، اصلاً ضرورتی ندارد و در مقابل باید در خصوص مزایای هدفمند کردن یارانه ها و کارایی های اقتصادی بیشتری که در آینده شکل کاملتری به خود خواهد گرفت اطلاع رسانی شود.
البته در این میان افرادی هستند که به دلایل سیاسی، فشارهایی را به بازار تحمیل می کنند و اقدامات دولت نیز به آنها کمک می کند، اما مردم باید بدانند که کلیه نیازهایشان از سوی دولت تامین شده است و جای هیچ گونه نگرانی در خصوص تحرکات قیمتی بازار وجود ندارد. این نکته ای است که از طرف دولت مورد غفلت واقع شده و این نگرانی را ایجاد کرده که اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها در عمل به جای اصلاح نظام قیمت ها به دولتی تر شدن اقتصاد منجر شود.
* رییس شورای رقابت
نظر شما