نابودی کتاب ها و نبود فهرست مولفان دنیای اسلام

به گزارش خبرآنلاین حجت السلام جعفریان در نشست «کتاب و کتابخانه در آیات، روایات و تمدن اسلامی» به نکات زیر اشاره کرده است :

• کتابت در دنیای اسلام با نگارش قرآن آغاز شده است، نگارش نامه‌ها و اسناد که به توصیه قرآن انجام می‌شد را می‌توان در کنار نگارش قرآن به عنوان آغاز کتابت در دنیای اسلام به شمار آورد.

• پیش از اسلام حتی یک سنگ ‌نوشته نیز به خط قریش وجود ندارد و سنگ‌نوشته‌ها پس از اسلام بر روی یادگاری‌هایی که باقی مانده است و سنگ قبرهایی که اکنون زیر خاک قرار دارند و در صورت بیرون کشیدن می‌توانند سندهای خوبی را ارائه کنند، از دیگر موارد آغاز نگارش در آن دوران است.

• اندوخته‌هایمان در حوزه کتاب اندک است و به همین دلیل هیچ فهرستی به جز فهرستی که از «ابن ندیم» باقی مانده است، در دست نیست. از شش هزار و 200 رساله‌ای که ابن ندیم نوشته است، امروزه فقط 200 تا 300 رساله به جا مانده است و اکثر آنان از میان رفته‌اند.

• از «ابومخنف» اصلاً کتابی به جا نمانده است و از «واقدی» نیز تنها یک کتاب «مغازی» وجود دارد. بر این اساس می‌توان گفته که بیش از 90 درصد آثار معتزله از میان رفته است. همچنین بخش عمده کتاب‌های ایران تا قرن چهارم محو شده‌اند.

• قرآن‌هایی که منسوب به ائمه معصومین(ع) است نیز منبعث از تحقیقات نبوده و بیشتر بر اساس حدس افراد است که بر اساس نقطه‌گذاری و این که خط کوفی از چه زمانی اختراع شده است تخمین زده می‌شود.

• از سال 70 و 80 هجری قمری به بعد، قطعاً کتاب به نگارش درمی‌آمد، ولی نه به تعریف امروزی. بلکه به صورت یادداشت و جزوه بوده است که به بیان احادیث می‌پرداخت. این گونه نگارش‌ها به سرعت گسترش پیدا کرد.

• روند رشد کتاب‌ها در دوره پیش از هارون الرشید آغاز شد، با وورد به دوره هارون، شدت گرفت و در دوره مأمون به شکل پیشرفته دست پیدا کرد.